MUHASEBE DENETİMİ VE MALİ ANALİZ - Deneme Sınavı - 7

Denetçi tarafından toplanacak kanıtların sayısını etkileyen unsurlar olduğu gibi kanıtların güvenilirliğini etkileyen çeşitli unsurlar da vardır. Kanıtın güvenilirliğini belirleyen bu unsurlar; kanıtın ilgili olması, kanıtın zamanlılığı, kanıtın kaynağı ve kanıtın objektifliğidir. Kanıtın ana kütlesi ise önemlilik ve risk açısından kanıtın sayısını etkileyen unsurdur.

İşletme yönetiminin iddiaları; finansal işlemler ve olaylara ilişkin, hesap bakiyelerine ilişkin, sunum ve tam açıklamaya ilişkin olmak üzere 3 grupta toplanabilir. İşlem ve olaylara ilişkin iddialar; gerçekleşme, tam olma, doğruluk, dönemsellik ve sınıflandırmadır. Hesap bakiyelerine ilişkin iddialar; var olma, tam olma, haklar ve yükümlülükler ve değerlemedir. Sunum ve tam açıklamaya ilişkin iddialar ise; gerçekleşme, haklar ve yükümlülükler, tam olma, doğruluk, değerleme, sınıflandırma ve anlaşılabilirliktir.

Aralıksız denetim; ele alınan bir zaman kesiti içindeki tüm işlemlerle ilgili kayıt ve belgelerin tek tek gözden geçirilmesidir.

Yeterli ve kaliteli denetim kanıtlarının toplanması amacıyla izlenen yollara denetim işlemleri denir. Başlıca denetim işlemleri; karşılaştırma işlemi, tutar aktarmalarının denetimi, aritmetik inceleme ve belge incelemesidir. Kontrol testi ise denetimin başlangıcında uygulanan bir testtir.

Gözlem; belirli faaliyetlerin tamamlanması sırasında hazır bulunarak işlemlerin ne şekilde tamamlandığına tanık olmaktır. Örneğin; denetçinin bir işletmedeki mal giriş ve çıkış işlemlerinin işletme prosedürlerine uygun yapılıp yapılmadığını tespite yönelik olarak depoda yaptığı gözlem bu teknik kapsamındadır.

Çalışma kâğıtlarının amacı denetim faaliyetinin genel kabul görmüş denetim standartlarına uygun yürütülmesini sağlamaktır. Çalışma kâğıtları aynı zamanda denetçiye güvence sağlayan bir kanıt niteliğindedir.

Denetim mizanı; denetim bulgularına göre yapılabilecek düzeltmeler için düzeltme ve yeniden sınıf sütunlarını içeren, mali tabloları andıran çalışma tablolarına denetim mizanı denir.

Yapılan denetim çalışmalarının gözden geçirilmesi; bu çalışmada denetimin başlangıcından itibaren yapılan tüm çalışmalar ve yapılan denetim programı ile programın uygulanmasına yönelik tüm işlemler gözden geçirilir, toplanan kanıtların yeterliliği, güvenilirliği gibi hususlar yeniden değerlendirilir, denetçi yardımcılarının denetim hakkında görüşleri alınır.

Gelecekteki belirsizlikler, doğrudan doğruya işletmeyle üçüncü kişiler arasında olan ve denetim raporunun yazılma aşamasına kadar sonuçlarının net olarak ortaya çakması beklenmeyen durum ve olaylardır. Bu belirsizlikler her ne kadar denetlenen dönemle ilgili olmasa da işletmeye gelecekte zarar verebilecek sonuçlar ortaya çıkarabilir. Devam eden toplu sözleşme görüşmeleri de riskler arasında olup, biten sözleşmeler ise belirsizlik olarak değerlendirilemez.

Gelecekteki olası belirsizliklerin değerlendirilmesi; müşteri işletmenin özellikle önemli miktarlarda mal aldığı satıcılarla ve mal satışı yaptığı müşterilerle olan ilişkilerinin dikkatli bir şekilde incelenmesi belge sahteciliği, naylon fatura kullanımı, aslı olmayan satışlar veya alışlar için düzenlenmiş faturalar ve ortaya çıkan hayali alacak veya borç tutarları gibi olayların tespiti açısından önem taşır.

Denetim çalışmasının sona erdiği tarih, denetim raporunun düzenlendiği tarihtir.

Yönetimden yazılı beyan mektubu istenmesinin amaçları şunlardır: • Yönetimin denetçiye verdiği sözlü beyanların doğrulanması, Dönem içinde verilen sözlü beyanların uygunluğunun devam ettiğini belirlemek, • Yönetimin beyanlarına ilişkin yanlış anlaşılma olasılığını azaltmak, • Mali tabloların düzenlenmesinde esas sorumluluğun yönetime ait olduğunu vurgulamak,• Müşteri ile denetçi arasında anlaşmazlık olması halinde kanıt olarak kullanmak.

Analitik testler, işletmenin finansal tablolarında bulunan bazı değerlerin önceki yılların değerleri ve sektörel değerlerle karşılaştırılması şeklinde olabileceği gibi üretim ve satış hacmi, çalışan sayısı gibi finansal olmayan verilerin karşılaştırılması şeklinde de olabilir.

Denetçi denetim riskinin kabul edilebilir düzeyde olduğu sonucuna varırsa, bulgularıyla desteklenen görüşünü oluşturabilir. Denetçi, denetim riskinin kabul edilebilir düzeyin üzerinde olduğu sonucuna varırsa ya ek maddi doğruluk testleri yapmalı ya da müşterisini gerekli düzeltmeleri yapmaya ikna etmelidir.

Bağımsız denetim raporunun sözleşmede belirtilen muhataba hitaben düzenlenmesi gereklidir. Bu kapsamda, bağımsız denetim raporu, işletmenin genel kuruluna ve/veya işletme yönetimine ve/veya yönetimden sorumlu kişilere hitaben düzenlenir.

Finansal tablolarda denetçinin olumlu denetim görüşünü etkileyecek önemlilikte yanlış ve yanıltıcı işlemlerin olması halinde denetçi, denetim raporunda olumlu görüş dışında bir görüş bildirir.

Bağımsız denetçi, bağımsız denetim raporu tarihinden sonra ancak, finansal tabloların yayınlanmasından önce finansal tabloları önemli ölçüde etkileyebilecek bir hususu fark etmesi durumunda, finansal tablolarda herhangi bir derişikliğe ihtiyaç olup olmadığını gözden geçirerek konuyu işletme yönetimiyle görüşür ve gerekli işlemleri yapar.

Denetimi tamamlayıcı nitelikteki çalışmalar; yapılan denetim programının yeniden gözden geçirilmesi, gelecekteki olası belirsizliklerin değerlendirilmesi, bilanço tarihinden sonraki önemli olayların gözden geçirilmesi, müşteri işletmeden beyan mektubu alınması ve genel analitik testler yapılmasıdır.

Mali tabloların düzenlenmesinde esas sorumluluk yönetime aittir ve onun vurgulanmasıdır.

Mali tabloların düzenlenmesi denetçinin sonuçları değerlenmesi aşamasında yer almaz.