MODERN SOSYOLOJİ TARİHİ

Aydınlanma düşüncesini savunan liberal feministlerin temel çabası Aydınlanmanın erkek olarak varsaydığı “birey” kavramının kadınları da içerecek şekilde genişletilmesidir. Liberal feministler genel olarak aşağıdaki ilkeleri paylaşmışlardır (Donovan, 2001, s.27):
1. Akla inanç: Akıl ve Tanrıyı neredeyse eşanlamlı gören liberal feministler her bireyin kendi aklına ve vicdanına sahip olduğunu vurgulamış, gerçeğin en güvenilir kaynağının gelenekler veya kurumlar değil, bireysel vicdan olduğunu savunmuşlardır.
2. Kadınlarla erkeklerin aynılığı: Liberal feministler kadınların ve erkeklerin ontolojik olarak benzer olduğuna inanmış, ruhları, akılları veya yetenekleri arasında bir fark olmadığını savunmuşlardır.
3. Eğitim: Toplumsal değişim ve dönüşüm için en önemli yolun eğitim, özellikle de eleştirel düşünebilme eğitimi olduğunu savunmuşlardır.
4. Bağımsızlık: Liberal feministler bireyin diğer bireylerden ayrı olarak gerçeği arayan, yalnız, bağımsız bir varlık olduğunu ve haysiyetinin de bağımsızlığına bağlı olduğunu savunmuşlardır.
5. Doğal haklar doktrini: Liberal feministler doğal haklar doktrinine bağlı kalmış, birçoğu kendini siyasal haklarla sınırlamasa da hareket ağırlıkla oy verme hakkı talebine yoğunlaşmıştır.

Liberal feministler ana mücadele alanını eğitime erişim olarak görür. Erkek ve kadınlar eşit eğitim alırlarsa, eğitim ve istihdam alanlarında fırsat eşitliği sağlanıp kadınların önündeki yapay engeller kaldırılırsa topluma eşit şekilde katılabileceklerini savunurlar. Erkeklerin ellerindeki haklardan vazgeçmeleri gerektiğini düşünmezler, diğer bir deyişle erkeklerle kadınlar birbirleriyle savaş halinde değildir. Bunun bir sonucu olarak devrim değil, toplumsal reform yanlısıdırlar.Radikal veya Marksist/ Sosyalist feministler gibi devrim veya özgürleşme kavramlarını kullanmayı pek tercih etmezler.

Liberal feminizmin önde gelen isimlerinden Mary Wollstonecraft’ın 1792 yılında yazdığı “Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi” adlı eseri ilk büyük ve sistematik feminist tezdir ve feminist teorinin klasiklerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Kültürel feminist geleneğin başlangıcı olarak Margaret Fuller’ın 1845 yılında yayınlanan “On Dokuzuncu Yüzyılda Kadın” adlı eseri kabul edilir.

Anarko feminizm, evangelist feminizm, sosyal feminizm, liberal feminizm birinci dalga feminist akımlardandır ancak varoluşçu feminizm ikinci dalga feminizm akımlarındandır.

19. yy öncesindeki kadın hakları talepleri bu dalga içinde değerlendirilmez

Kadınların erkeklere üstünlüğü

Mary Wollstonecraf

Françoise d’Eaubonne

Judith Butler

Feminist araştırmalarda amaç kadınların dünya görüşüne yönelik bir anlamaya ulaşmak ve kadın özgürlüğüne katkıda bulunmaktır, bu nedenle feminist araştırmalar politiktir değildir.

Judith Butler

varoluşçu ekofeminizm

Genel olarak kadınların anayasal haklarla ilgili konularda erkeklerle eşit haklara sahip olma çabalarını yansıtan bir dalgadır.

varoluşçu feminizm

Varoluşçuluk iradesi ve bilinci olan insanlarla irade ve bilinçten yoksun nesneler arasında kesin bir ayrım yapan, insanların davranışlarından sorumlu olduğunu vurgulayan bir felsefi akımdır. Varoluşçu feminizm temel olarak kadınların ikincil konumunu varoluşçuluk üzerinden açıklayan Simone De Beauvoir’ın düşüncelerinden doğan ve daha sonra farklı yaklaşımlarla zenginleşmiş olan bir feminist teoridir. De Beauvoir’ın 1949’da yayınladığı “İkinci Cins” (The Second Sex) adlı eseri ikinci dalga içindeki en önemli eserlerden biridir. De Beauvoir varoluşçuluk geleneği içinde yer aldığı için önceden verilmiş olan, belirli niteliklere sahip olan bir insan özü olduğu şeklindeki özcü görüşü reddeder. Kadınların da doğalarından ya da biyolojilerinden kaynaklanan bir rolü olmadığını savunur. İkinci Cins adlı eserinde biyolojik cinsiyet ve toplumsal cinsiyet arasında önemli bir ayrım yapmıştır. Yine de De Beauvoir kadın ve erkekler arasındaki biyolojik farklılıkları reddetmez. Her ne kadar (biyolojik) cinsiyetin psikolojik ve davranışsal yönlerinin biyolojik farklılıkların kaçınılmaz sonuçları değil ataerkil kültürün ürünü olduğunu belirtse de yine de erkeklerle kadınlar arasında indirgenemez biyolojik farklılıklar olduğunu vurgular.

Feminist araştırmalar genellikle bir bilim anlayışı olarak pozitivizmden uzak duran ve araştırmanın kadın özgürlüğüne bağlılık içermesi gerektiğini ileri süren bir bakış açısına sahiptirler.

Feminist araştırmaları ana akım eril araştırmalardan ayıran noktalar aşağıdaki gibi özetlenebilir (Harding, 1987; Abbott vs., 2005):
• Araştırma problemleri: Feminist araştırmalar erkeklerden çok kadınları ilgilendiren konu ve problemlere odaklanırlar.
• Alternatif hipotezler: Feminist araştırmaların kurdukları hipotezler ve bunları sınamak için kullandıkları kanıtlar ana akıma alternatiftir, çünkü mevcut erkek egemen bilgi birikimini ve bu birikimden doğan hipotezleri tarafsız kabul etmezler.
• Araştırmanın amacı: Feminist araştırmalarda amaç kadınların dünya görüşüne yönelik bir anlamaya ulaşmak ve kadın özgürlüğüne katkıda bulunmaktır, bu nedenle feminist araştırmalar politiktir.
• Araştırmacı ve araştırılan arasındaki ilişki: Feminist araştırmalarda araştırmacı olan feministlerle araştırmaya konu olan kadınlar arasında bilen-bilinen ayrımına dayalı bir hiyerarşi yoktur, kadınlık deneyimi ve empati esastır.

Feminizmde tek bir epistemoloji yoktur. Birbirinden farklı bir dizi feminist epistemoloji vardır ama bunlardan biri diğerlerinden daha doğru değildir, konuya ve amaca göre hepsi kullanışlıdır ve feministler araştırmalarında genellikle farklı feminist epistemolojileri birlikte kullanırlar. Bu dört epistemolojiye kısaca değinelim;

-Feminist Amprizim.

-Femisinit Duruş.

-Feminist İnşacılık.

-Post Modern Feminisit Epistemolojiler.

Üçüncü dalga feminizmin Rebecca Walker ve Shannon Liss ile 1990’ların başında başladığı (Denfeld, 1995, s.263) ileri sürülse de eşzamanlı olarak pek çok kaynakta bu terimden bahsedildiği vurgulanmaktadır (Pilcher ve Whelehan, 2004, s.170). İkinci dalga için nasıl ana mücadele kişisel hayatlar ve ilişkilerse üçüncü dalga için de kitle iletişim araçlarının atmosferi, olasılıkları ve çelişkileridir (Pilcher ve Whelehan, 2004, s. 147). Üçüncü dalga önceki dalganın farkında olan ama sınırlılıklarını da fark eden bir yeni nesil feminizm olarak görülebilir. Bu sınırlılıklardan ilki ikinci dalganın ağırlıkla beyaz ve orta sınıf olmasıdır. Bunun yanında üçüncü dalga ikinci dalgayı buyurgan, kuralcı bir hareket olmakla ve sıradan kadınların kozmetik, moda ve heteroseksüel cinsellik gibi kişisel dışa vurum yollarından aldıkları keyiften suçluluk duymalarına neden olmakla eleştirmiştir (Pilcher ve Whelehan, 2004, s. 169). Dahası pek çok üçüncü dalga feminist, ikinci dalganın içinde doğduğu tarihsel ve politik koşulların artık mevcut olmadığını ve bu nedenle ikinci dalganın güncel kadınların deneyimleriyle uyuşmadığını iddia etmiştir. Üçüncü dalga feministlerin çoğu feminist teoriye hakim, üniversitedeki kadın çalışmalarıderslerine alışık olan, bunların yanında ırk, sınıf gibi konularda da akademik sorgulama yapabilen, ayrıca postyapısalcı ve postmodern teorilere de aşina olan kişilerdir, bu nedenle kadınlık ortak deneyiminden doğan “kızkardeşlik” gibi feminist kavramlara şüpheyle yaklaşmışlardır (Pilcher ve Whelehan, 2004, s. 169). Üçüncü dalga feminizm iktidar/ kurban çerçevesi dışına çıkan, önceki dalgalara oranla daha kişisel ve daha karmaşık olan, toplumsal cinsiyeti yeniden kuramsallaştırmayı amaçlayan bir feminizmdir. Üçüncü dalga feminizmin akademiden doğduğu söylenebilir, ama popüler kültür biçimlerinde de kendini gösterir, çünkü üçüncü dalga feministlere göre kendi hayatları popüler kültürle, özellikle müzik, televizyon, film ve edebiyatla biçimlenmiştir. Üçüncü dalganın içinde feminist bir örgüte bağlı olmasalar da medyada ve ana akımda sunulan “kadınsılık” tiplerine uyum sağlamayı reddeden ve bu tipleştirmelere direnen bazı popüler kültür yıldızları da önemlidir ve bu kişiler “üçüncü dalga ikonları” olarak görülürler (Pilcher ve Whelehan, 2004, s.170). Courtney Love veya 1991’de başlayan Riot Grrl bu ikonların örneklerindendir. Bu örnekler popüler kültürün de bir eylem alanı olabileceği, medyanın politik mesajlar iletmek için kullanılabileceği ve müzik yapmanın bir eylem biçimi olduğu iddialarını yansıtırlar. Ataerkil iktidar yapıları tarafından soğurulma korkusu nedeniyle genellikle medyadan sakınan ve uzak duran ikinci dalga feministlerin aksine pek çok üçüncü dalga feminist için üçüncü dalganın bir parçası olmak, medya ve popüler kültür üzerinden kendi politikasını gerçekleştirmektir (Pilcher ve Whelehan, 2004, s.170-1). Üçüncü dalga feminizmde nesiller arası çatışma duygusu merkezidir, genç olmanın ve kendine ait bir alana sahip olmaya, kendine özgü bir felsefe geliştirmeye çalışmanın önemi büyüktür. Kimlik politikalarına yönelik radikal bir şüphe söz
konusudur ve onun yerine “yaşam tarzı” politikası önem kazanır. Yaşam tarzı politikaları
kişisel politikanın kıyafet, mobilya ve araba gibi kişisel zevkle ilgili olduğu
ve 1980’lerin ortalarından beri yaşanan toplumsal dönüşümün bir parçası olduğu
iddiasını içerir (Pilcher ve Whelehan, 2004, s.171). Bu iddia üçüncü dalganın
kendini ikinci dalgadan ayırmaya çalıştığı anlamına gelmez, çokdilliliği ve kültürel
beğenileri öne çıkarsa da üçüncü dalga ikinci dalgaya saygılıdır, onun ana ilkelerini
sahiplenirler ve dalgaları bir süreklilik olarak görür. Ancak 70’lerdeki feminist
hareketin kazanımlarının da etkisiyle İkinci Dünya Savaşı sonrasında doğanlarla
X nesli arasında büyük farklar olduğunu düşünürler. Örneğin Naomi Wolf “Ateşe
Ateş” (Fire with Fire) (1993) adlı eserinde ataerkil baskılar nedeniyle kadınların
kendilerini pasif konumda görmelerine neden olan “kurban feminizmi”nden kurtulmak
gerektiğini savunur. Wolf ’a (1993) göre üçüncü dalga feminizm, “kız çocuğunun”
kendi gündemini saptamak için feminist “anne”sinden veya “örümcek kafalılardan”
kaçma isteğinden doğmuştur. Dolayısıyla üçüncü dalga kendini ikinci
dalgadan tamamen ayrı tutmasa da daha çok kadınların kendi yaşamlarına ilişkin

Üçüncü dalga feminizm ikinci dalga feminizmdeki kimlik politikalarını eleştirmiş ve yaşam tarzı politikalarına odaklanmıştır.

Doğru cevap A şıkkıdır