MODERN SOSYOLOJİ TARİHİ

Bu görüş Donovan'a aittir.

Tarih boyunca hem bilim alanında hem de genel olarak kamusal alanda kadınlar
kendileri tarafından değil, erkekler tarafından tanımlandıkları için “duygusal, ama
rasyonel veya nesnel olamayan, sömürülmesi kolay, pasif, kırılgan, bağımlı, zayıf,
güçsüz” gibi niteliklere özdeşleştirilmişlerdir

Bu söz Nietzche'ye aittir.

Erkeklerin Yarattığı Dil adlı eser Spender'a aittir.

ABD’de kadın hareketi, köleliğin kaldırılmasına yönelik kampanyaların da etkisiyle 1840’larda başlamıştır.

"Liberal feministler kadınların ve erkeklerin ontolojik olarak benzer olduğuna inanmış, ruhları, akılları veya yetenekleri arasında bir fark olmadığını savunmuşlardır" açıklaması kadınlarla erkeklerin aynılığı ilkesinin açıklamasıdır.

Bütün isimler kölelik karşıtı feministlerdendir.

Charlotte P. Gilman kültürel feministler arasında yer almaktadır

1949’da yayınlanan “İkinci Cins” kitabı Simone De Beauvoir'a aittir.

Feminist Teorinin kökleri genellikle örgütlü bir kadın hareketinin ortaya çıktığı 19. Yüzyılla, özellikle de Mary Wollstonecraft’ın (1759-1797) 1792 yılında yayınladığı “Kadın Hakları Savunması” (Vinication of the Rights of Women) ile başlatılır.

İkinci dalga feminizm 1960’ların sonunda ortaya çıkan, oy hakkının ve fırsat eşitliğinin eşitlik sağlamakta yetersiz kaldığını gören, ataerkil toplumun baskısından kurtuluş yolunu arayan bir feminist teoridir. Nasıl birinci dalga feminizm için oy hakkı kritik bir sembolse, ikinci dalga feminizm için de kadın bedeni, kadın bedeninin temsili, erkeklerle kadınlar arasındaki biyolojik farklılıklara yüklenen anlamlar, kişisel hayatlar ve ilişkiler kritik kavramlardır. İkinci dalga feminizmin en önemli isimlerinden olan Simone de Beauvoir’un “kadın doğulmaz, kadın olunur” şeklindeki ünlü ifadesi toplumsal cinsiyet farklılıklarının algılanışına dair yeni bir bakış açısı sunmuştur. Böylece birinci dalga feministler için nasıl kadının maddi pozisyonu önemliyse, ikinci dalga için de ana mücadele kadının ideolojik konumlandırılışı olmuştur (Pilcher ve Whelehan, 2004, s. 144-5). İkinci dalga feminizm genel olarak özel alana ve kadın bedenine odaklanmış, ücretsiz ev içi emekle, üreme ve cinsellik alanındaki özgürlükle, kadınların üzerindeki baskının kişisel, cinsel ve psikolojik yönleriyle ilgilenmiş, kadınların bedenlerini ve gündelik hayattaki etkinliklerini ataerkil toplumun baskısından kurtartmaya, kadınları hayatın her alanında özgürleştirmeye çalışmıştır.

Liberal feminizm genel olarak Aydınlanmadan beri Batı toplumunda baskın olan politik liberal düşüncenin çeşitlenmesiyle doğmuş olan, erkeklerle kadınların hukuki eşitliğini vurgulayan, kadınların toplumdaki ikincil statüsünün demokrasi içinde politik süreçlerle iyileştirilebileceğini ve eşitliğe toplumdaki mevcut yapılar içerisinde planlanmış eylemlerle ulaşılabileceğini savunan bir feminist teoridir. Genel hatlarıyla beyaz orta sınıf kadınların, kadınlarla erkeklerin ontolojik olarak aynı oldukları varsayımına dayanarak kamusal alana dahil olma, hukuk, politika ve eğitim alanlarında erkeklerle eşit haklara sahip olma çabasını kapsar. Liberal feministler ana mücadele alanını eğitime erişim olarak görür. Erkek ve kadınlar eşit eğitim alırlarsa, eğitim ve istihdam alanlarında fırsat eşitliği sağlanıp kadınların önündeki yapay engeller kaldırılırsa topluma eşit şekilde katılabileceklerini savunurlar. Erkeklerin ellerindeki haklardan vazgeçmeleri gerektiğini düşünmezler, diğer bir deyişle erkeklerle kadınlar birbirleriyle savaş halinde değildir. Bunun bir sonucu olarak devrim değil, toplumsal reform yanlısıdırlar (Ecevit, 2011, s.13) ve Radikal veya Marksist/ Sosyalist feministler gibi devrim veya özgürleşme kavramlarını kullanmayı pek tercih etmezler.

Olympe de Gouges (1748-1793) 1791’de “Kadın Hakları Deklarasyonu’nu yazmış ve Marie Antoinette’ye sunmuştur. Gouges bu metinde politikada erkek üstünlüğünü eleştirmiş, kadınların da erkekler gibi tam anlamıyla vatandaş olmaları gerektiğini savunmuştur.

Psikanalitik feminizm 1960’lardan başlayarak Freud’un düşüncelerini eleştiren bir grup feministin çalışmalarıyla şekillenen, Nancy Chodorow, Carol Gilligan, Sara Ruddick, ve Helene Deutsch gibi isimlerin öncülüğünü yaptığı bir feminist teoridir. Freud cinsel kimliğin oluşmasında babayı ve kadınlardaki “penis kıskançlığı”nı kullanırken Freud’cu feministler kadının cinsel kimliğinin oluşmasında annenin etkisi üzerinde durmuşlardır. Genel olarak Psikanalitik feministler kadınların ezilmesinin köklerinin çocukluktan itibaren oluşan ilişkisel dinamiklerde olduğunu düşünürler ve amaçları da erken çocukluk döneminde oluşan ve erkeksiliği ve kadınsılığı üretip güçlendiren deneyimleri, aile ilişkilerini ve dil yapılarını değiştirmektir.

Radikal feminizm büyük ölçüde yeni sol hareketten ve sivil haklar konusundaki politik gruplaşmadan doğmuştur. Radikal feminist teori biyolojik cinsiyetle toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkiyi vurgulayan, kadın bedenini ve kadın bedeninin erkekler tarafından kontrol edilmesini tartışmaların merkezine yerleştiren, bu nedenle kadınları özgürleştirmek ve politik bilinçlerini dönüştürmek için öncelikle kadın bedenini özgürleştirmek gerektiğini savunan bir feminist teoridir. Radikal feminizm kadınlık deneyimini diğer deneyimlerin üzerinde tutar. Kadın bedenini -hayat verme kapasitesi üzerinden- erkeklerinkinden üstün tutar ve güçlendirmeye çalışır, böylece erkek bedeninin ataerkil avantajını ortadan kaldırmaya çalışır. Kadın bedeninin ve kadınlık deneyiminin sağladığı bu ortaklık sayesinde kadınların sınıf, etnik durum veya cinsel yönelim gibi kendilerini bölebilecek etkenlerin sayısından daha fazla ortak özelliğe sahip olduğunu savunur.

Feminizmin 2000’lerin sonlarından itibaren yeni bir dönemece girdiği ve bunun da dördüncü dalga feminizm olarak adlandırıldığı kabul edilmektedir (Wyre, 2009; Chamberlain, 2017; Cochrane, 2014). Pek çok feminist dördüncü dalga feminizmle yeni iletişim teknolojileri arasında önemli bir ilişki olduğunu, dördüncü dalganın merkezinde çevrimiçi (online)/dijital feminizmin yer aldığı belirtmektedir (Rivers, 2017). Dördüncü dalgada sınırlar ve merkezler önceki dalgalara oranla daha az belirgindir, çok farklı ve çok sayıda anlatı aynı anda var olabilmektedir. Dördüncü dalga ne dışlayan ne de men eden bir harekettir, sadece feminizmin hem içinden hem dışından gelen belirli etkilerle oluşan bir aktivizm akınıdır. Bu bakımdan dördüncü dalganın marjinalleri içeri çeken ve beyaz ve ana akım feminizmlerin egemenliğine meydan okuyan radikal bir feminizm olduğu, çeşitli nedenlerle ana akım içinde yer almayan kadınların feminizm alanını yeniden tanımlamalarını sağlayabilecek bir araç olduğu belirtilmektedir (Riera, 2015, s.78). Bununla birlikte dördüncü dalga feminizm henüz teorik yönden önceki dalgalar kadar güçlü değildir, şimdilik yeni bir feminist anlayış geliştirme potansiyeline sahip olan bir dizi yeni eylemlilik ve ilişkililik türü olarak düşünülebilir.

Ekofeminizm 1970’lerde kadın ve doğa arasındaki ilişkiler konusunda giderek artan bir bilinçle kurulmuş, kadın ve doğanın birlikte özgürleştirilebileceği fikri üzerinde temellenmiş bir teoridir. Terim ilk kez 1974 yılında kadınları, gezegeni kurtarmak üzere ekolojik bir devrim yapmaya çağıran Fransız yazar Françoise d’Eaubonne tarafından kullanılmıştır. Ekofeminizm erkeklerin hem kadınlar hem de doğa üzerindeki egemenliğini eleştiren, üretim ve yeniden üretim arasındaki çelişkiye odaklanarak üretimden kaynaklanan zarar ve sorunları hem biyolojik hem de sosyal yeniden üretim süreçlerinde görünür kılmaya ve bunlara çözüm üretmeye çalışan bir feminist teoridir. Ekofeminizm hem kadın ve doğa konusunda erkek yanlısı önyargılardan kurtulmuş bir etik çerçevesi kurmaya çalışır hem de etnik ya da sınıfsal konumları nedeniyle ana akım ya da baskın söylem içinde ihmal edilen, değer verilmeyen farklı grupları merkeze alır. Bu grupları sadece içermekle kalmaz, onların çoklu perspektifi üzerine inşa olur.

Postmodern Feminizm diğer feminizmlerden farklı olarak kadınlarla erkekler arasında temel farklılıklar olduğu varsayımına karşı çıkar ve bu tip ikili karşıtlıkların dünyanın modernist algılanışının ürünü olan varsayımsal ve yapay ikilikler olduğunu savunur. Postmodern feministler cinsiyet ve toplumsal cinsiyet arasında daha önceki feministlerin yaptığı ayrımı reddetmiş, cinsiyetin de toplumsal cinsiyetin de kategorik olarak toplum tarafından üretildiğini savunmuşlardır. Postmodern feminizm kadınların ezilmesine yol açan nedenlerin neler olduğuna dair açıklama yapan ya da kadınların özgürleşmesi için atmaları gereken adımları sıralayan tarzdaki feminist düşüncelere de şüpheyle yaklaşır. Hatta Hélène Cixous gibi bazı postmodern feministler feminist veya lezbiyen terimlerini bile fallus merkezli düşünceyle ilişkili görür, reddeder ve özgürleşmek isteyen kadınların farklılıkları engelleyen bir birlik ima eden bu tip terimlerden uzak durmaları gerektiğini düşünürler. Postmodern feminizme göre her birey, yaşamlarında yer alan çoklu baskı sistemlerinden farklı düzeylerde etkilenir, bu nedenle radikal feministlerin yaptığı gibi kadınların deneyimlerini evrenselleştirmek ya da kadınların kendi aralarındaki ortak özelliklerin, erkeklerle kadınlar arasındaki ortak özelliklerden daha fazla olduğunu kabul etmek problemlidir. Postmodern feminizm bunun yerine etnik durum, sınıf ve cinsel yönelim gibi açılardan kadınlarla erkekler arasındaki benzerliklerin ve kadınların kendi aralarındaki farklılıkların kabul edilmesi gerektiğini savunur. Böylece kadınların birbirleri üzerinde kurduğu baskı da görünür olacaktır.

Postmodern feministler bilgi konusunda farklı görüşlere sahiptirler, bütün bilgilerin göreli olduğunu iddia edenler de, bütün bilgilerin toplumsal olarak konumlandığı ve bağlamsal olduğunu iddia edenler de vardır. Postmodern feminist epistemoloji hem feminist ampirizmi hem de feminist duruş epistemolojisni eleştirir ve çoğulluğu, bilginin bağlamsal temelini ve gerçekliğin olumsallığını vurgular. İster cinsiyetçi olmayan bir şekilde ampirist feministler tarafından üretilsin, ister kadın duruşunun daha üstün olduğunu savunan feminist duruş epistemolojisini benimseyenler tarafından üretilsin, postmodern feministlere göre tek, nesnel bir hakikate ulaşma ihtimali yoktur. Erkeklerin kendi perspektiflerini ve ilgilerini evrensel ve tarafsız gibi gösterdiklerini belirten Irigaray’a göre postmodern feminist epistemolojinin rolü erkeklerin toplumsal dünyayı kendi gördükleri ve deneyimledikleri şekliyle, sanki mutlak gerçekmiş gibi nasıl tanımlayıp betimlediklerini ortaya koymaktır. Bu çerçevede postmodern feminist epistemoloji toplumsal dünyanın söylemsel doğasını anlayacak bir yapısöküm yaklaşımı kullanan, toplumsal gerçekliğin nesnel bir gerçekliği olduğunu iddia eden büyük anlatıları eleştiren, hakikatin çoğul olduğunu kabul eden ilişkisel ve bağlamsal bir bilgi teorisi kullanan, dili maddi, aktif, üretken bir sistem olarak kavramsallaştıran bir epistemolojidir. Postmodern feminist epistemoloji söylem dışında bir hakikat olamayacağını ileri sürerken kendisinin de bir söylem olmasıyla, sosyolojinin ve feminizmin akademik çalışma biçimlerini reddederek sadece postmodernler ve diğerlerinden oluşan iki kutuplu bir evren sunmakla ve kadın ve ataerki gibi kategorileri anlamsızlaştırdığı için politikayı anlamsız kılmakla eleştirilmiştir.

Kronolojik olarak tarihteki ilk Feminist düşünürler olarak Sappho (M.Ö.630-570), Christine de Pizan (1364-1430), Mary Astell (1666-1731), Abigail Adams (1744-1818) gibi isimler kabul edilir.