MODERN SOSYOLOJİ TARİHİ

Diğer sosyolojik yaklaşımlara oranla nispeten yeni bir sosyolojik yaklaşım olan etnometodoloji, Alfred Schutz’un ve Talcott Parsons’ın çalışmalarına dayanılarak Harold Garfinkel tarafından geliştirilmiş olan ve genel olarak fenomenolojik düşüncelerin araştırmalara uygulanmasını içeren bir yaklaşımdır.

Garfinkel’in çalışmalarının ve genel olarak etnometodolojinin en temel kavramları arasında; (i) belgeleme yöntemi, (ii) refleksivite ve (iii) dizinsellik/anlamın bağlama-gönderimliliği önemli bir yere sahiptir.

Refleksivite, en genel anlamda bir şeyin kendi kendine geri dönmesini ifade eden bir kavramdır.

Aaron Cicourel yaptığı çalışmada suç hakkındaki resmi istatistiklerin suç davranışının kesin bir yansıması olmaktan çok suçla ilgili verileri toplayan ve yorumlayan görevlilerin yorumlarının ve etkinliklerinin bir yansıması olduğunu göstermiş, böylece suçluluğun, üyeler tarafından suçu tanımlarken kullanılan yöntemlerden ayrı olarak ele alınabilecek bir sosyolojik fenomen olmadığını göstermeye çalışmıştır.

Sacks, üyelik sınıflandırma aygıtları kavramıyla üyelerin verili kabul ettikleri ve sağduyu bilgisine dayalı kaynaklar olan “üyelik
kategorilerinin” örgütlenişini betimlemeye çalışmaktadır.

Emanuel Schegloff, Harvey Sacks ve Gail Jefferson ile birlikte “konuşma analizi”
olarak bilinen alanın kurucularındandır.

Toplumsal İnşacılık, temel olarak etnometodolojiye dayanan, toplumsal dünyanın önce tipleştirme süreciyle kurgulanıp inşa edildiğini, daha sonra bu tipleştirmelerin kendilerini üreten bireylerin ötesinde nesnel bir nitelik kazandığını ileri sürerek toplumsal eylem yaklaşımı ile yapısalcı yaklaşımları bir araya getirmeye çalışan bir teoridir.

“Toplumsal İnşacılık” fenomenolojik düşüncelerden etkilenen Peter Berger ve Thomas Luckmann  tarafından geliştirilen bir teoridir.

Dışsallaştırma süreci, insanların kendilerini sürekli olarak çeşitli etkinliklerle ifade ederek maddi ve manevi kültürü yaratmaları, diğer bir deyişle araç gereç üretiminden hukuka, inanç sistemlerinden teknolojiye, toplumsal dünyanın maddi ve  kültürel koşullarının üretilmesi sürecidir

İçselleştirme süreci, nesnelleştirilmiş toplumsal dünyanın toplumsallaşma yoluyla öznel bilince aktarılmasıdır.

Etnometodoloji terimini ilk olarak 1950’lerde kullanan Garfinkel’in 1967 yılında yayınladığı “Etnometodolojide çalışmalar” adlı kitabı ile etnometodolojiyi sosyolojinin bir alt dalı olarak kurduğu kabul edilmektedir (Kuper ve Kuper, 2004:322).

Benzer bir şekilde etnometodolojiye göre gerçekte bir toplumsal düzen de yoktur, toplumun üyeleri bir düzen algıladıkları için toplumsal düzen varmış gibi görünür.

Refleksivite, en genel anlamda bir şeyin kendi kendine geri dönmesini ifade eden bir kavramdır.

Sosyolojik çalışmalarda gündelik yaşamın sağduyu dünyasının ihmal edildiğini ileri süren ve sağduyu etkinliklerinin kendi başına bir çalışma konusu olduğunu göstermeye çalışan Garfinkel’e göre bu deneylerin bir amacı da gündelik yaşamın geri planında görülen ama fark edilmeyen özelliklerin ve beklentilerin nasıl ortaya konacağını göstermektir (Garfinkel, 1967:36). Bu deneylerde Garfinkel öğrencilerine örneğin süper markette alışveriş yaptıktan sonra kasada ürünlerin fiyatları konusunda pazarlık etmelerini ya da kendi evlerine gittiklerinde sanki ev ahalisinden biri değilmiş de evin odalarından birini kiralamış olan bir pansiyonermiş gibi davranmalarını önerir.

1964 yılında “Sosyolojide Yöntem ve Ölçüm” adlı kitabını yayımlayan Cicourel, Schutz’un ve Garfinkel’in düşünceleri çerçevesinde sosyolojik araştırmaların mevcut biçimlerini değerlendirmiş, mevcut sosyolojik araştırma yöntemlerini eleştirmiş ama kendisi özel bir etnometodolojik program önermemiştir.

Bu açıdan Cicourel’e göre suçun bir toplumsal gerçeklik olarak bizim gözümüzdeki imajı, polislerin ve polislerin ardındaki kanun yöneticileri ile politikacıların yarattığı bir imajdır (Slattery,1991:113; Cuff vd., 1989:170).

Zimmerman ise alternatif bir bakış açısı geliştirmiş, insanların davranışlarını kuralların yönetip yönlendirmediğini, üyelerin kendi etkinliklerini tanımlamak ve açıklamak için bu kuralları kullandıklarını savunmuştur (Haralambos ve Holborn, 1995:901).

Harvey Sacks ve Emmanuel Schegloff iletişimsel eylemler üzerinde çalışmış, konuşma
üzerine çeşitli analizler yapmış ve daha sonra konuşma analizi olarak bilinen alanın
gelişmesinde etkili olmuşlardır (Kuper ve Kuper 2004:322).

“Konuşma analizi” alanının ilk olarak Schegloff ’un 1968 yılında yayınladığı “Konuşma Açılışlarında Sıralama” adlı kitabıyla gelişmeye başladığı ve Amerika Birleşik Devletleri’nde 2. Dünya Savaşı sonrasında geliştirilen en yeni sosyolojik araştırma metodu olduğu kabul edilmektedir (Heritage, 2003:1).

“Toplumsal İnşacılık” fenomenolojik düşüncelerden etkilenen Peter Berger ve Thomas Luckmann tarafından geliştirilen bir teoridir.