MODERN SOSYOLOJİ TARİHİ

Max Weber’in yaklaşımı, sembolik etkileşimcilik, bu ünitenin konusunu oluşturan fenomenolojik sosyoloji ve bir sonraki ünitenin konusunu oluşturan etnometodoloji, genel olarak yorumlayıcı sosyolojik yaklaşımlar arasında sayılmaktadır.

Fenomenoloji (Görüngübilim) kavramı ilk olarak filozof Hegel tarafından 1807’de yayımlanan “Aklın Fenomenolojisi” adlı eserinde kullanılmıştır

Gerçekten de daha önce de değindiğimiz gibi, fenomenolojiye göre bireylerden ayrı ve nesnel bir gerçekliğe sahip olan, değişmeyen, herkese göre aynı olan fiziksel bir dünya yoktur, dünya, insanların ona yüklediği anlamlar bağlamında görelidir

Fenomenoloji ile sosyoloji arasındaki köprüyü kuran kişi, Husserl’in öğrencisi olan Alfred Schutz’dur. Schutz, Husserl’in fenomenolojik düşüncelerini sosyolojiye taşımış, bu düşünceleri sembolik etkileşimcilik gibi diğer yorumlayıcı teorilerle birleştirmeye ve gündelik yaşam fenomenine uygulamaya çalışmış, özetle Husserl’in fenomenolojik felsefesine dayanarak toplumsal yaşamı farklı bir şekilde kavramsallaştırmaya çabalamıştır

Fenomenolojiye göre sosyologların toplumsal dünyayı anlayabilmeleri için bu toplumsal dünyaya dahil olmaları gerekir. Sosyologların kültürü, toplumdaki diğer insanların algılarını, yorumlarını, olgulara yükledikleri anlamları, yaptıkları tipleştirmeleri anlayabilmelerinin yolu, bu dünyanın içine girmek ve olgulara içeriden bakmaktır.

Schutz, Weber’in öznel anlama ve yorumlama kavramlarının çok yüzeysel olduğunu, bu kavramların daha çok bireysel yorumlama ve anlamaya işaret ettiğini, bu bakış açısıyla toplumsal dünyanın kişisel ve öznel bir dünyaymış gibi göründüğünü belirtir.

Sağduyu bilgisi, tipleştirme süreciyle oluşur ve birikir. Yaşarken sayısız miktarda nesneyi, olayı ve eylemi deneyimleriz, ancak bütün bu deneyimlediğimiz şeyleri algılarken bir şekilde sınıflandırırız. İşte bu sınıflandırma süreci, diğer bir deyişle dünyada deneyimlediğimiz bütün nesneler, olaylar ve eylemler içinde tipik olanları seçerek aynı tipteki şeyleri bir araya getirmemiz süreci, tipleştirme olarak adlandırılır.

Schutz’un “sağduyu bilgisi” adını verdiği bilgi, toplumun diğer üyeleriyle paylaşılan ve insanların birlikte yaşayabilmesini ve iletişim kurabilmesini sağlayan bir bilgi birikimidir. Schutz’a göre gündelik yaşamda pratik görevleri yerine getirebilmek için bu bilgi gereklidir.

Fenomenolojik analiz başlangıçta heyecan verici olsa da ileriki aşamalarında teknik ve sıkıcı bir hal almakla eleştirilmiştir.

Schutz’un fenomenolojik sosyolojisinin temel amacı, gündelik yaşamı, yaşam dünyasını ve bu dünyanın bilinçle ilişkili olan durumlarını betimlemek ve analiz etmektir