MODERN SOSYOLOJİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Bu okulun önde gelen üç ismi Theodor W. Adorno, Max Horkheimer ve Herbert Marcuse’dür.

Leo Löventhal (1900 - 1993) Okulun çekirdek kadrosundan olan Löwenthal Enstitüye 1930 yılında katılmıştır.Okulun 1930’lar sonrasında tarih ve iktisattan uzaklaşarak daha çok kültür, estetik ve psikanaliz üzerinde yoğunlaşmasında çok etkili olmuş isimlerden biridir. Löventhal’ın önemli eserleri arasında, Aldatmanın Peygamberleri - Nobert Guterman ile birlikte - (1949), Edebiyat, Popüler Kültür ve Toplum (1961) vardır.

na verilen bir yanıttır” (Stauth, ve Turner, 1992, s.65). Kitle kültürü/kültür endüstrisi böylesine rasyonelleşmiş bir dünyanın yeniden üretimine yardımcı olmakta, insanları kandırarak vaat ettiğini yerine getirmeyen sahte tatminler yaratmaktadır (Adorno, ve Horkheimer, 1944). Süreç içinde ortaya çıkan kültürel yapı kitle kültürü, olumlayıcı kültür ve kültür endüstrisi olarak adlandırılmıştır.

Habermas’ın bütün çalışmaları insan etkinliğinin iki ayrı bileşeni arasında yaptığı analitik bir ayrıma dayanır; • iş veya emek (amaçsal-akılcı eylem) ile • sosyal veya sembolik etkileşim (iletişimsel eylem).

Bu okulun üyeleri İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki dönemde faşizm, otorite/lik, bürokrasi, sanat ve popüler kültür gibi konularda önemli çalışmalar yapmışlardır. Bu

Kapitalizmi eleştirdikleri gibi Sovyet Sosyalizmini de faşizmi eleştirdikleri gibi Stalinizm’i de eleştirmişlerdir.

Okul üzerine önemli çalışmalardan biri olarak kabul edilen “Frankfurt Okulu” (1989) adlı kitabı kaleme almış olan Bottomore, okul tarihinin dört ayrı dönem halinde ele alınabileceğini ifade eder.

Horkheimer’ın Enstitünün başına geçmesiyle Okulun ilgi alanı büyük ölçüde felsefeye kaymıştı. Horkheimer’in felsefesi ise modern pozitivizmin ve ampirizmin eleştirine dayanmaktaydı. Onun pozitivizm eleştirisi şu üç noktada yoğunlaşır:

1. Pozitivizm, insan varlığına mekanik bir belirlenimcilik/determinizm şeması içerisinde yaklaşır.

2. Pozitivizm, dünyayı yalnızca deneyde dolaysız olarak verilen biçimiyle algılar. Öz ve görünüş arasında bir ayrım yapmaz.

3. Olgu ve değer arasında mutlak bir ayrım koyarak bilgiyi insan isteminden ayırır.

Adorno, diyalektikteki, tez-antitez-sentez ilişkisini, sentez aşamasının bir uzlaşmayı tanımladığı gerekçesiyle reddederek, bunun yerine “Negatif Diyalektik” görüşünü geliştirir.

Eleştirel kuramcılar formel rasyonaliteyi insanları egemenlikten kurtarmak yerine egemen güçlere hizmet eden ve bu açıdan adalet, barış gibi nihai insani değerleri içeren tözsel rasyonalite ile çelişen bir “teknokratik düşünce” biçimi olarak görürler

Adorno ve Horkheimer’e göre, kültür endüstrisi ile kitle kültürü, endoktrinasyon (beyin yıkama) ve toplumsal denetim aracı olarak yukarıdan dayatılan ve yönetilen bir kültürdür. İdeolojik bir tahakküm biçimi olan kültür endüstrisinde insanileştirme ve özgürleştirme yoktur

Kültür endüstrisi başlıca iki sürece dayanır.

• Birincisi, kültür ürünlerinin standartlaşması ve dağıtım tekniklerinin rasyonelleşmesi sürecidir.

• İkincisi, doğrudan reklâmla ilgili olan süreçtir. Tüketimin değişim değerine göre düzenlenmesinde reklâm özel bir yere sahiptir.

Habermas amaçsal-akılcı eylem ile iletişimsel eylem arasında yaptığı ayrım temelinde rasyonelleşmeyi iletişimsel rasyonaliteyi de kapsayan daha geniş bir çerçevede kavrar. Bu “iletişimsel” rasyonalite biçimi ahlâki bir dayanışma tipine katkıda bulunabilir.

Habermas’ın sistem ve yaşantı dünyası şeklindeki bu kavramlaştırması aynı zamanda, sosyolojik teorinin en önemli sorunu olarak görülen, sistem ve eylem şeklinde karşıt iki genel teorik yönelim arasındaki bölünmeden kaynaklanan sınırlılıkları da aşmaya yönelik bir girişimdir.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır

Doğru cevap A şıkkıdır.