MODERN SOSYOLOJİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 11

Harvey Sacks, konuşma üzerine analizler yapmış, konuşmanın toplumsal örgütlenişi üzerinde durmuştur.

Zimmerman’ın çalışması bürokratik kurumlardaki kurallarla ilgilidir. Bürokratik kurumlarda çalışan insanların resmî kurallara kesin bir şekilde uydukları ve genel bir kurallar sistemine göre davrandıkları, yani bu kurumlarda çalışan insanların davranışlarını kuralların yönlendirdiği düşünülür. Zimmerman ise alternatif bir bakış açısı geliştirmiş, insanların davranışlarını kuralların yönetip yönlendirmediğini, üyelerin kendi etkinliklerini tanımlamak ve açıklamak için bu kuralları kullandıklarını savunmuştur.

Michael Lynch, bilginin toplumsal olarak inşa edilen doğasına dikkat çekmiş ve bu inşanın empirik çalışmalarla detaylı bir şekilde açıklanması ve bilimin inşa edici yorumlamalarını ortaya koyacak çalışmalar yapılması gerektiğini savunmuştur.

Etnometodoloji terimini ilk olarak 1950’lerde kullanan Garfinkel’in 1967 yılında yayınladığı “Etnometodolojide çalışmalar” adlı kitabı ile etnometodolojiyi sosyolojinin bir alt dalı olarak kurduğu kabul edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Etnometodoloji, köklerinin dayandığı fenomenolojinin ve fenomenolojik sosyolojinin pozitivizm eleştirilerini paylaşır. Etnometodoloji, dışarıda bir yerde duran, bireylerin eylem ve etkinliklerinden bağımsız bir şekilde var olan bir toplumsal gerçeklik anlayışını reddeder. Benzer bir şekilde etnometodolojiye göre gerçekte bir toplumsal düzen de yoktur, toplumun üyeleri bir düzen algıladıkları için toplumsal düzen varmış gibi görünür. Doğru cevap E'dir.

Garfinkel’in toplumsal düzen anlayışı diğer sosyolojik yaklaşımlardan çok daha farklı bir anlayıştır. Garfinkel’e göre “sosyolojik açıdan kabul edilebilecek tek düzen, eyleme katılanların tanıdığı ve eylem sürecinde yaratılan düzendir”

Hem genel olarak etnometodolojide hem de Garfinkel’in çalışmalarında merkezî bir kavram olan refleksivite, en genel anlamıyla bir şeyin kendi kendine geri dönmesini ifade eden bir kavramdır. Doğru cevap B'dir.

Dizinsellik veya anlamın bağlama-gönderimliliği, herhangi bir nesnenin ya da etkinliğin anlamının, kendi bağlamından türetildiği, yani belirli bir bağlama endekslendiği (dizinlendiği) anlamına gelir. Diğer bir deyişle bağlama gönderimlilik, ifadelerin anlamlarını kullanıldıkları bağlamdan aldıklarını, yani sözcüklerin kesin anlamlarını konuşma sırasında, içinde üretildikleri somut bağlama gönderim yapılırken kazandıklarını ifade eden bir kavramdır. Doğru cevap D'dir.

Cicourel’e göre sosyologlar, olayların ve kişilerin belirli özelliklerini ölçmeye çalışmakta ve onları bu özelliklere göre sınıflandırmakta, böylece bütün sosyolojik araştırma biçimlerinde gözlemlerin ya da verilerin bir düzeni olduğu görüşünü dayatmaktadırlar. Cicourel sosyologların herhangi bir düzeyde sınıflandırma yapmalarının, kaçınılmaz olarak onların kendi sağduyu bilgilerine dayanmalarını gerektireceğini, sorgulamaksızın kendi sağduyu bilgilerini kullanan sosyologların, böylece toplumsal dünyanın belirli özelliklerini verili kabul edeceklerini, varsaymış olacaklarını vurgulamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sacks, üyelik sınıflandırma aygıtları kavramıyla üyelerin verili kabul ettikleri ve sağduyu bilgisine dayalı kaynaklar olan “üyelik kategorilerinin” örgütlenişini betimlemeye çalışmaktadır. Doğru cevap E'dir.

“Toplumsal İnşacılık” fenomenolojik düşüncelerden etkilenen Peter Berger ve Thomas Luckmann tarafından geliştirilen bir teoridir. Bu teori, toplumsal dünyanın önce tipleştirme süreciyle inşa edildiğini, daha sonra bu tipleştirmelerin kendilerini üreten bireylerin ötesinde nesnel bir nitelik kazandığını ileri sürerek toplumsal eylem yaklaşımı ile yapısalcı yaklaşımları bir araya getirmeye çalışan ve temel olarak etnometodolojiye dayanan bir teoridir. Doğru cevap A'dır.

Yaşamın gerçekliği, gerçek olarak algılanması da yine nesnelleştirme ile mümkün olur çünkü kurumsallaşmış dünyanın açıklanabilmesi için nesnelleştirilmesi gerekir; bu süreçte kültür kurumsallaştırılarak, tarihselleştirilerek ve meşrulaştırılarak nesnelleştirilir. Doğru cevap E'dir.

Etnometodolojide Çalışmalar adlı kitabında Garfinkel, Schutz’un çalışmalarından elde edilen teorik görüşlerin, sosyolojik araştırmalarda gündelik yaşam dünyasının ortaya çıkarılmasında nasıl kullanılabileceğini göstermeye çalışmıştır

Garfinkel’in çalışmalarının ve genel olarak etnometodolojinin en temel kavramları arasında; (i) belgeleme yöntemi, (ii) refleksivite ve (iii) dizinsellik/anlamın bağlama-gönderimliliği önemli bir yere sahiptir. Şimdi bu kavramlara kısaca değinelim.

Gündelik yaşam sosyolojisinde öne çıkan alanlardan biri de duygu sosyolojisidir.  Duygu sosyolojisi, duyguların toplumsal etkileşim sürecinde ve bu etkileşimle ilişkili olarak meydana geldiğini savunan ve temel olarak gündelik yaşam deneyimleri ile duygular arasındaki ilişkiyi inceleyen bir alandır. Duygu sosyolojisi alanındaki çalışmalar genel olarak organistik ve inşacı olmak üzere iki ana yaklaşım hâlinde incelenebilir. Doğru cevap E'dir.

Hem genel olarak etnometodolojide hem de Garfinkel’in çalışmalarında merkezî bir kavram olan refleksivite, en genel anlamıyla bir şeyin kendi kendine geri dönmesini ifade eden bir kavramdır.

1964 yılında “Sosyolojide Yöntem ve Ölçüm” adlı kitabını yayımlayan Cicourel, Schutz’un ve Garfinkel’in düşünceleri çerçevesinde sosyolojik araştırmaların mevcut biçimlerini değerlendirmiş, mevcut sosyolojik araştırma yöntemlerini eleştirmiş ama kendisi özel bir etnometodolojik program önermemiştir.

Cicourel sosyologların herhangi bir düzeyde sınıflandırma yapmalarının, kaçınılmaz olarak onların kendi sağduyu bilgilerine dayanmalarını gerektireceğini, sorgulamaksızın kendi sağduyu bilgilerini kullanan sosyologların, böylece toplumsal dünyanın belirli özelliklerini verili kabul edeceklerini, varsaymış olacaklarını vurgulamaktadır (Cuff vd., 1989:169).

Zimmerman’ın çalışması bürokratik kurumlardaki kurallarla ilgilidir.

“Toplumsal İnşacılık” fenomenolojik düşüncelerden etkilenen Peter Berger ve Thomas Luckmann tarafından geliştirilen bir teoridir. Bu teori, toplumsal dünyanın önce tipleştirme süreciyle inşa edildiğini, daha sonra bu tipleştirmelerin kendilerini üreten bireylerin ötesinde nesnel bir nitelik kazandığını ileri sürerek toplumsal eylem yaklaşımı ile yapısalcı yaklaşımları bir araya getirmeye çalışan ve temel olarak etnometodolojiye dayanan bir teoridir