MODERN SOSYOLOJİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Sembolik etkileşimcilik, yapısalcı ve sistem yaklaşımlarının sosyolojik çözümlemede ihmal ettiği insan davranışının öznel ve yorumlayıcı yönlerine önem vererek, onları ön plana çıkarmaya çalışmıştır. Sembolik etkileşimcilere göre, bireyin davranışı tamamen yapılar tarafından belirlenmemektedir. Birey, bulunduğu eylemlerde kısmen özgürlüğe ve seçme şansına sahip bulunmaktadır (Poloma, 1993, s.222). Böylece sembolik etkileşimciler, bireyin nesnel yapılar tarafından belirlenen pasif varlıklar olarak ele alınmasını reddederek onu daha özgür ve aktif bir konumda ifade etmişlerdir. Doğru cevap C'dir.

William Isaac Thomas (1863-1947) ve Charles Horton Cooley (1864-1929) erken dönem etkileşimci bakış açısının oluşumu sürecinde önemli katkılarda bulunmuşlardır. George Herbert Mead ise yukarıda da belirtildiği gibi, sembolik etkileşimciliğin kurucusu olarak kabul edilmektedir. Mead’in ardından öğrencisi Herbert Blumer (1900-1987) sembolik etkileşimciliğe önemli katkılarda bulunmuştur.

Semboller, toplumsal süreçlerde ortaya çıkar ve paylaşılır.  Sembollerin nesne ve olaylara yükledikleri anlamlar, insanların yaratıcı kapasitesi aracılığıyla değişebilmekte ve bireyler, toplumlarını oluşturan birçok anlamdan etkilenebilmektedir. Anlamlar, toplumsal etkileşimde yer alan bireylerin tanımlanan eylemleri aracılığıyla toplumsal bir ürün olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Thomas, sembolik etkileşimci yaklaşıma önemli teorik katkılarda bulunmuştur. Thomas’ın katkıları arasında yetişkinlerin toplumsallaşması ve durum tanımlaması (definition of the situation) kavramlarını oluşturması yer almaktadır. Sembolik etkileşimcilikte yetişkinlerin toplumsallaşması, toplumsallaşma süreci içerisinde bir aşama olarak ele alınmaktadır. Diğer kavram olan durum tanımlaması ise, etkileşimci bakış açısında önemli bir yer tutmaktadır ve insanların eylemde bulunmadan önce anlamları bir araya getirerek karar verme sürecindeki müzakere anını ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Birey diğer insanların kendine yönelik davranışlarını bir çeşit ayna olarak kullanmaktadır. Bu ayna, bireyin imgesini yansıtmaktadır. Bu durumu Cooley, ayna benlik kuramı ile açıklamaktadır. Diğer bir deyişle ayna benlik, bireyin kendi benliğini, başkalarının ona ilişkin tavırları, eylemleri ve tepkileri temelinde algılama süreci olarak tanımlanabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Benlik bilinci, bireyin kendisinin diğerlerinden bağımsız, toplumsal kimliğinin farkında olmasını ifade etmektedir. İnsanlar benlik bilinciyle doğmazlar ancak toplumsallaşma sürecinin ilk aşamalarının bir sonucu olarak benlikleri hakkında bir farkındalık edinirler. Bu anlamda dilin öğrenilmesi, çocuğun kendi benliğinin farkına varma sürecinde çok önemli bir yer tutmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Hazırlık aşamasında kendi davranışını değerlendirme yeteneğine sahip olmayan bebek, anlamsız taklitler yapar. Örneğin okuma-yazma bilmediği hâlde gazete okur gibi yapabilir. Çocuk, bu anlamsız taklitleri, diğerlerinin ilgisini çekmek amacıyla yapmaktadır. Onlardan gelen tepkilere göre, hareketlerini değiştirebilmektedir. Bu gibi taklitler aynı zamanda çocuğun çevresindekiler gibi hareket etmeye başladığını göstermektedir. Başka bir deyişle, çocuk diğerlerinin yerine kendini koyarak onların rollerini almaya başlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Blumer, Mead ile birlikte sembolik etkileşimci yaklaşımın önemli isimlerinden olmuştur. Blumer’ın düşüncesinin bir kaynağını, onun öğretmeni olan G. H. Mead’e karşı açıkça duyduğu hayranlık oluşturmaktadır. Blumer, Mead’in bir öğrencisi olarak derslerine devam etmiş, ölümünden sonra eserlerinin yayınlanmasında yardımda bulunmuştur. Sembolik etkileşim kavramı ilk olarak Blumer tarafından kullanılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Kolektif eylem, grup üyeleri tarafından, eylemlerinin birbirleri ile ilişkili hale getirilerek, uyum içinde olmalarının sağlanması anlamına gelmektedir. Kolektif eylem, Blumer tarafından, “farklı kişilerce sergilenen farklı eylemlerin toplumsal örgütlenişi” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

“Genelleştirilmiş öteki” (generalized other), bireyin psikolojisinin önemli bir unsurudur. Çocuğun içinde yetiştiği topluluğa ilişkin ve bu topluluk içinde paylaşılan tutumların her bireyin kişiliğinin bir parçasını oluşturduğu standart bakış açısını göstermektedir. Toplumsal grubun tutumlarının içselleştirilmesini ifade etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Toplumsallaşma, toplumsal normların içselleştirilmesidir. Başka bir deyişle, toplumun sürekliliğini sağlayan ve nesilden nesile aktarılan toplumsal normları öğrenme sürecidir. Bu bağlamda doğru yanıt B seçeneğidir.

Sembolik etkileşimci bakış açısının, sosyoloji kuramının gelişiminde önemli bir rol oynayan George Herbert Mead (1863-1931) tarafından geliştirildiği ve bu bakış açısının daha sonra sembolik etkileşimcilik olarak adlandırıldığı öne sürülür. bu bağlamda doğru yanıt A seçeneğidir.

Sembolik etkileşimcilik, 1970’li yıllarda, özellikle yapısal işlevselci yaklaşım ile Amerikan sosyolojisinde egemen bir paradigma oluşturan ve T. Parsons tarafından geliştirilen toplumsal sistemler teorisine önemli bir alternatif olarak görülmüştür. Ayrıca bu yaklaşım, pozitivizmin bir eleştirisi olarak da sosyolojide önemli olmuştur. Bu doğrultuda doğru yanıt D seçeneğidir.

Sembolik etkileşimci bakış açısı insanların kendi gelişimlerinde nasıl yaratıcı olduklarının anlaşılmasının önemi üzerinde durmuş, daha çok semboller ve iletişim aracılığıyla bireylerin içinde yer aldıkları gündelik yaşamdaki etkileşimlerinden, nasıl bir düzen (order) ve anlam (meaning) ürettikleri ile ilgilenmiştir. Bu bağlamda doğru seçenek C seçeneğidir.

Pozitivist bakış açısının karşısında yer alan bir yaklaşım olarak sembolik etkileşimcilik, benlik kavramını yaklaşımının merkezine yerleştirerek benliğin irade sahibi, aktif yönünü odak noktası olarak ele almaktadır. Bu bağlamda doğru yanıt C seçeneğidir.

Weber’e göre insan eylemi ‘toplumsaldır’ ve toplumsal eylem, bilimsel olarak açıklanmadan önce, bireylerin eylemlerine yükledikleri anlamların yorumlanması gerekmektedir. Bu bağlamda Weber, bir eylemin altında yatan anlamın anlaşılmasının, nedensel açıklama yapmayı mümkün kıldığını ileri sürmektedir. Bu bağlamda doğru seçenek E seçeneğidir.

Etkileşimin en önemli ögeleri olan semboller ve anlamlar, toplumsal yaşamın temellerini oluşturmaktadır. Blumer’ın çalışmaları ise büyük ölçüde Mead’in düşüncelerinden etkilenmiştir. Blumer, sembolik etkileşime yönelik kuramsal yaklaşımını Mead’in sosyal psikoloji anlayışı çerçevesinde geliştirmiştir. bu bağlamda doğru yanıt D seçeneğidir.

Sembol, basitçe bir nesne ya da olayın simgelenmesi olarak görülmemelidir. Sembol, nesne ya da olayları özel bir biçimde tanımlamaktadır. Örneğin bir sembol olan “sandalye” nesnelerin bir grubunu temsil etmekte ve onları birbirleriyle benzer olarak tanımlamaktadır. Aynı zamanda sandalye, oturma eyleminin bir şeklini de göstermektedir. Bu bağlamda doğru yanıt A seçeneğidir.

Thomas, sembolik etkileşimci yaklaşıma önemli teorik katkılarda bulunmuştur. Thomas’ın katkıları arasında yetişkinlerin toplumsallaşması ve durum tanımlaması (definition of the situation) kavramlarını oluşturması yer almaktadır. Sembolik etkileşimcilikte yetişkinlerin toplumsallaşması, toplumsallaşma süreci içerisinde bir aşama olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda doğru yanıt A seçeneğidir.

Doğru cevap A şıkkıdır.