MODERN ORTADOĞU TARİHİ

Sahil kesiminin dış güçlere açık olması yüzünden Portekizliler 1508 yılında Umman sahillerini işgal ederek 1650 yılına kadar sürecek olan en uzun istila başlamıştır.

BAE' nin yerli nüfusunun %20sinden azının yerli/İmâratî olması gelecek için ciddi kaygılar yaratmaktadır.

Bugün Körfez’in en gözde yerlerinden olan bu bölge, Beni Yas olarak bilinen kabile konfederasyonundan el Bu Falah ailesinin en-Nahayan kolunun elinde Abu Dabi emirliğine dönüştü. Aynı konfederasyonun bir parçası olan el Bu Falase gurubu ise Dubai emirliğini oluşturmuştur. Bugün BAE’nin devlet başkanlığı en-Nehayan ailesinde, devlet başkanlığı vekilliği ve başbakanlık ise el Bu Falase kabilesinden el Maktum ailesindedir

Bahreyn, Mename (başkent) ve Muharrak adıyla birbirine deniz doldurularak bağlanan iki ana adadan oluşurken etrafında daha birçok küçük ada ve adacıklar (Sidre, Nebi Salih, Cidde, Ummu Nassan, Ummu Suban gibi.) bulunmaktadır

Denizciliğe ve inci avına uygun sahilleriyle ilkçağlardan beri iskân alan Katar yarımadasının, onaltıncı yüzyılının başlarında Basra Körfezi’nde Osmanlı-Portekiz çekişmelerinin başlamasına kadarki tarihi hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır.

II. Abdülhamid bir dış müdahaleden endişe ederek Mübarek’i, O da devleti idare ediyordu. Nitekim Şeyh Mübarek’e ikinci dereceden Mecîdî nişanı verildi ve mîr-i mîrânlik rütbesiyle paşa yapıldı (20 Mayıs 1900). O da bu ilgiye karşılıksız kalmadı ve Kuveyt’te kendi parasıyla tamir ettirdiği camiye Padişah’ın
adını verdi.

1809 yılında Kavasım’ın başkenti Re’su’l Hayme kuşatıldı ve donanmaları tamamen tahrip edildi.
İngilizlerin bu tavrı civardaki emirlikleri de korkuttu. Aynı akıbete uğramak istemeyen Körfez emirlikleri (Ummu’l Kavain, Ajman, Abu Dabi, Dubai geç tarihte ise Bahreyn) 1820 yılından itibaren İngilizler ile anlaşma yolunu tercih etti.

Basra Körfezi’nin ticari önemini ve jeopolitiğini kavrayan ikinci büyük Avrupalı deniz gücü Hollandalılar olmuştur. Onlar da aynı maksatlar ile ticaretlerini bu güzergâh üzerinden Anadolu ve Karadeniz’e taşımak niyetindeydiler.

Ortaçağlarda Radikal bir mezhep olarak ortaya çıkan Karmatiler, Bahreyn adalarını merkez edinince ticaret bir süreliğine Körfez’in batısında sekteye uğramışsa da, doğu yakasında devam etmiştir.

En eski kaynaklarda Fars; Osmanlı asırlarını tanımlayan harita, doküman ve eserlerde Basra; yirminci yüzyılda ise Araplar tarafından Arap Körfezi diye isimlendiren bölge üzerinde yapılan araştırmalar, M.Ö
4000 yıllarından itibaren iskân aldığını göstermektedir.

Literatürde Fars/İran Körfezi (Persian Gulf), Basra Körfezi ya da Arap Körfezi diye geçmektedir. Arap Yarımadası ile İran’ın güneybatısında yer alan ve Arap Denizi ile Hürmüz boğazını bağlayan 600 mil/965 km. uzunluğundaki suyoludur.

Vasco de Gama’nın 1468’de Ümit Burnu’nu keşfetmesi sonrası bu bölgenin kontrolü için Portekiz ile mücadele içine girmiştir?

Kuveyt, Irak, İran, Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri ve Umman'ın Basra Körfezi'ne kıyısı varken, Mısır'ın kıyısı yoktur.

1961 yılında bağımsızlığına kavuşan Kuveyt hemen Arap Birliği üyeliğine de alındı. Fakat bu bağımsızlığı Irak, toprakların aslında kendi parçası olduğu gerekçesiyle tanımadı ve Arap Birliği’ne de karşı çıktı. Kuveyt, komşusundan gelen bu açık saldırı karşısında yeni kurtulduğu İngiltere’den yardım istedi. İngilizler ve Arap Birliği de Kuveyt’in bağımsızlığını korumak için kuvvet gönderdiler.

Arap yarımadasının kuzeydoğu sahilinde, Basra Körfezi’nin güneybatısındaki Bahreyn ve Bahrülbenât körfezleri arasında kuzeye doğru uzanan yarımada üzerinde yer alan bu küçük ülkenin başşehri Devha/Doha ‘dır.

Birinci Dünya Savaşı ile birlikte bölgedeki Osmanlı varlığı tamamen sona erdi. Savaş sırasında Basra Körfezi’nde büyük etkinlik gösteren İngilizler, 3 Kasım 1916’da Katar Emiri Abdullah ile diğer Körfez şeyhleriyle yaptıklarına benzer bir himaye antlaşması imzaladılar.

İngilizlerin bölgeyi terk etmesinden sonra bağımsızlığına kavuşan Katar (3 Eylül 1971) hemen arkasından Arap Birliği’ne ve Birleşmiş Milletler’e üye oldu.

Katar'ın yerli ahalisi Necid içlerinde buraya gelerek yerleşen Arap kabileleridir. Bugün Katar’da Benî Hacir, el Menâsır, el Ka’bât, Rayhât, Naîm ve el Kebese gibi kökü merkezi Arabistan’a dayanan kabileler yaşamaktadır.

Birleşik Arap Emirliği yedi emirliğin bir araya gelmesi ile oluşmuştur. Bu emirlikler sırası ile Abu Dabi, Debi (Dubai), Şarıka, Acman, Ummu’l-Kayveyn, Re’su’l-Hayme ve Fucayre'dir.

23 Temmuz 1970 tarihinden beri Umman Sultanı Kabus bin Said'dir.