MODERN ORTADOĞU TARİHİ - Deneme Sınavı - 1

Birinci Dünya Savaşı yıllarında İngiltere’nin Mezopotamya’daki askeri faaliyet alanı “Ortadoğu”, Mısır’daki askeri faaliyet alanı da “Yakındoğu” olarak tanımlanıyordu. Bu kullanımın içinde daha çok Güneybatı Asya’da yer alan Arap Yarımadası, Mezopotamya, Basra Körfezi ve ayrıca İran yer almaktaydı. Savaştan sonra bu iki farklı kavram yeni bir jeopolitik yaklaşım ile Ortadoğu başlığı altında birleştirildi. Doğru cevap A'dır.

Kabile toplumlarında mutlaka gücünü gelenekten alan bir kabile önderi şeyh/emir bulunmaktaydı. Kabilesinin fertlerine eşit mesafede olmak ve meclisinde (şeyh/emir meclisi) onların fikirlerini alarak idaresini yürütmek zorundaydı. Doğru cevap A'dır.

Hazariler, Bedevilerin aksine çöllerdeki vahalarda yerleşik hayatı benimsemiş gruplardır. Kan bağı ve kabile bağları konusunda bedevîler gibi olmakla birlikte bunlar ziraat ve ticaret ile uğraşırlar. En büyük sorunları bedevîlerin yaptıkları yağmalardır. Bu yağmadan kurtulabilmek için bedevîlere “ihave” adıyla bir “kardeşlik vergisi” öderler. Buna göre doğru cevap A'dır.

Bir asrı tamamlayamadan Emevileri ortadan kaldıran Abbasiler (daha heterojen bir kimliği temsil ederler) aynı yolda yürüyememişlerdir. Onların ortaya çıkışı, -tarihçiler tarafından haklı bulunan gerekçeleri de olsa- bir başkaldırı hareketi olup Arap fatihlerinin “kabuğa çekilme” sonucunu doğurdu. Ancak ne olursa olsun bu hareket, Müslüman dünyasında dinginliği de beraberinde getirerek; ilim ve kültür hayatının gelişmesine katkı sağlayacaktır. Yani Emeviler fetihler ile İslam coğrafyasını genişletirken, Abbasiler kültür ve medeniyet ile İslam dünyasını canlı tuttular. Buna göre doğru cevap B'dir.

Emevileri ortadan kaldırdıktan sonra devlet merkezini Şam’dan Bağdat’a taşıyan Abbasiler devrim sırasında karşı oldukları hanedan/hilafet sistemini de aynen tatbik ettiler. Buna göre doğru cevap B'dir.

Önce Çaldıran’da Safevilere karşı alınan zaferle doğuda kendini güven altına alan Yavuz Sultan Selim, 1516’da, önce Suriye’ye ertesi yıl da Mısır’a yaptığı sefer ile İslam dünyasının güç merkezini İstanbul’a taşıyacaktır. Buna göre doğru cevap B'dir.

Birinci Dünya Savaşı yıllarında cephe dışında bugünkü Ortadoğu’nun şekillenmesine etki eden iki önemli gelişme yaşandı. Birincisi 1916 yılında İngilizler ile Fransızlar arasında yapılan Sykes-Picot anlaşmasıdır. Özellikle Çanakkale cephesinde umduklarının bulamayan İngiliz ve Fransızlar, bu anlaşma ile adeta ittifaklarını yenileyerek Ortadoğu topraklarını aralarında paylaştılar. Buna göre doğru cevap D'dir.

Bölgede manda sistemini resmileştiren San-Remo Konferansının (19-26 Nisan 1920) sonucunda, Suriye ve Lübnan Fransız mandası, Irak ve Filistin’in (bugünkü Ürdün dahil) de İngiliz mandası altına alınması kararlaştırıldı. Buna göre doğru cevap C'dir.

Suriye’de (ağırlıklı olarak Halep ve civarı) ve Irak’ta yaşayan Türkler “Türkmen” olarak anılmaktadırlar. Hatta son Irak anayasasında “Türkmenler” Irak’ı oluşturan diğer halklar arasında sayılmıştır. Farklı ülkelerdeki Türk/Türkmenlerin nüfusu maalesef sağlam istatistiklere dayandırılamamaktadır. Ancak milyonlara ulaşan bu sayı yoğunluk olarak İran, Irak ve Suriye Türk/Türkmenleri sırasıyla verilebilir. Türkiye Türkleri’nin çoğu, Suriye
Türkmenleri Sünnî iken; İran ve Irak Türklerinin de tamamına yakını Şiîdir. Buna göre doğru cevap A'dır.

Sami ırkının bugün yaşayan gurubu Araplardır. Başka bir ifade ile anayurtları ağırlıklı olarak Arap Yarımadası olan halklardır. Arap kelimesine farklı anlamlar yüklenmekle birlikte kabul gören en yaygın anlamı “çöl veya çölde yaşayan kimse”dir. Doğru cevap A'dır.