MODERN FELSEFE II - Deneme Sınavı - 4

Marx 1844 yılında yazdığı Ekonomik ve Felsefi Elyazmaları adlı yapıtında yabancılaşma  kavramı üzerinde durulmuştur.Doğru cevap A'dır.

1776’da Hükumet Üzerine Bir Fragmanadlı yapıt Bentham ' a aittir.Doğru cevap B'dir.

Bentham için her alanda başarının birinci koşulu bilimsel olmaktan geçiyor.

Bir Mantık Sistemi adlı yapıt Mill ' e aittir.

Hegel "öznel tin"i açıklarken Antropoloji, Tinin Fenomenolojisi ve Psikoloji olmak üzere üç başlık belirlemiştir. Antropoloji başlığı altında Hegel, fiziksel dünyadaki doğal bir varlık olarak ruh (spirit) ile ilgilenmektedir: Duyarlı, duygulu bir özne olarak ruh, mutlak’ın, tin hâlinde kendine geldiği ilk adımdır; bir başka deyişle de mutlakın doğadan özgürleşmesinin ilk basamağı ol­ maktadır. Hegel öznel tinin bundan sonraki aşamasını Tinin Fenomenolojisi başlığı altın­da inceler. Bu alanda ele aldığı kavramlar duyu deneyimi, algı, anlama yetisi, arzu, öz­ bilinç, efendi­-köle diyalektiği ve akıl gibi kavramlardır. Öznel tinin açıklanmasında Hegel’in belirlediği üçüncü adım Psikoloji alt başlığıdır. Bu başlık altında Hegel, niyet etme, temsil et­me, anımsama, imgelem, bellek, düşünce, pratik itkilerin-­dürtülerin betimlenmeleri, doyum sonrası arayışlar gibi zihinsel ve ussal edimlerin betimlenmeleriyle uğraşmaktadır.

Hegel'in Felsefe Ansiklopedisi’nin üçüncü büyük kitabı, Tin Felsefesi adını taşımaktadır. Bu yapıttaki büyük üçlü Öznel Tin, Nesnel Tin ve Mutlak Tin'dir. Öznel tinin anti­tezi nesnel tindir ve mutlak tin de ikisinin sen­tezi durumundadır. Burada mutlakın tinselliğe geçmesinin öyküsü verilmektedir. Mutlak, tinselliği öncelikle bireysel insanların zihinselliklerinde yakalamakta, ar­dından aile, sivil topluluklar ve devlet gibi toplumsal kurum ve kuruluşlarda bu tin­selliğini biraz daha geliştirmekte ve böylece nesnel tine dönüşmekte, sonul olarak da din, sanat ve felsefe etkinliklerinde en yüksek düzeye ulaşarak mutlak tin hâline gelmektedir. Öznel tin insan zihninin içsel çalışmalarına işaret ederken nesnel tin, zihnin toplumsal ve politik kurumlardaki dışsal cisimleşmelerine göndermede bu­lunur. Bilginin doruğunda mutlak tinin başarısı olan din, sanat ve felsefe yer alır. Nesnel tini oluşturan diyalektik üçlü ise hak ya da yasa, öznel ahlak ve toplumsal ahlaklılığı kapsar.

Hegel Aris­toteles gibi, insanın en yüksek toplumsal başarısının devlet olduğunu belirtir. Ai­le ayrımlaşmamış birlik anlamında tümellik, sivil toplum ise tikellik momentini temsil ederken devlet ayrımlaşmamış birlik yerine, tümelin ve tikelin ayrımlaşmış birliğini temsil eder. Burada yalın tikellik yerine tikel istencin tümel istenç ile öz­ deşliği bulunur. Başka bir anlatımla, devlette bireysel öz­bilinç tümel öz­bilinç düzeyine yükselmiştir. Devlet aynı zamanda öz­bilinçli etik tözdür, etik tindir. Hegel’e göre devlet, nesnel tin olduğu için bir anlamda zorunlulukla tanrısaldır ama o da Aristoteles gibi devlette aşırılıkları ve despotizmi önleyecek güvenlik mekanizmalarının bulunması gerektiğini kabul eder. Yine Hegel'e göre savaş devletlerin doğal bir koşulu olmasa da, barış durumunun bir kesintiye uğraması olarak onu, devletler sistemi­ nin bir olgusu şeklinde görmekten başka bir yol yoktur. Savaş, bireysel insanlar arasında değil, devletler arasında bir ilişki olduğuna göre, savaşçı olmayanların hakları ve çıkarları en üst düzeyden korunmalıdır ve yine savaş profesyonel or­ duların da varlık nedeni olarak görünmektedir.

Hegel’in sistemini tamamlayan temel üçlünün sonuncu aşaması, mutlak tin (ab­soluter geist) adını alır ve sanat, açınlanmış din ve felsefeden oluşan bir aşamadır. Fenomenolojinin sonunda Hegel, dünya tarihinde, doğadan dine, dinden sanata ve sanattan felsefi bilgiye doğru bir devinim olduğunu belirtmiştir. Ansiklopedi de sanata daha bağımsız bir statü vermiş olarak görünür. Ama genel şemada karşı­mıza çıkan uslamlamanın ayrıntıları bu bağımsızlığı çok zor ortaya koyar çünkü geçişin betimlendiği bölümlerde, tıpkı Fenomenoloji’de olduğu gibi nesnel tinden dine doğru bir gidişin betimlemesi yapılır. Bu şekilde Ansiklopedinin sonuç bö­lümlerinde, sanat, dinin uygun olmayan bir formu olarak, din ise sanatın daha uygun bir formu olarak gösterilmektedir. Felsefe, çizilen resimde düşünme ve tü­müyle ussallaştırılmış bir şey olarak tıpkı din gibi özgür bir konumda görünür. Sonuç olarak Hegel’e göre bu üçü de mutlak tinin görünümleridir. Mutlak tin ken­disini bunlardan her birisi olarak açımlama yoluna gider.

Hegel’e göre güzellik duyusaldan ödünç alınan bir ussaldır, duyusal görünüm bir form aldığında ya da ussal içerik bir form için­de kendini açığa koyduğunda güzel sanat karşımızda durur. Ussalın bu duyusal cisimleşmesi üç ilkesel yolda gerçekleşir. Bunlar sembolik sanat, klasik sanat ve romantik sanat biçimleridir. Hegel’in güzelin üç ana tipine ilişkin bu görüşü sanatsal ürünlerin başlıca tipleri­ ne ilişkin görüşü ile yakından ilişkilidir. Hegel sanat ürünlerini, mimari, heykel, resim, müzik ve şiir tarzında sınıf­lama yoluna gitmiştir. Bu alanlardaki herhangi bir çalışma, sembolik, klasik ve romantik tarzlarda olabilir. Ama ona göre, mimari özellikle sembolik sanata uygundur; heykel klasik sanata ve resim, müzik ve şiir ise daha çok romantik sanat tarzına uygundurlar.

Hegel’e göre en temel sanat türü mimaridir ve insanların ilk denediği sanat türü de budur. Çünkü onun materyali tinsiz-­zihinsizdir ve onun formu bu tinsiz aracın fiziksel özelliklerine ve ağırlığına bağlıdır. İlk insanların mimari ürünü, onların bir araya gelerek tanrılara tapınabilmeleri için yapılan tapınaklardır, bu tapınaklar ayrıca topluluklarına birlik getirmeye de hizmet etmişlerdir.

Yeterli Neden İlkesinin dört formu şunlardır: Fiziksel nesneler, matematiksel objeler, soyut kavramlar, ben bilgisi.

Schopenhauer’ın felsefesine, Kant felsefesi ile ilişkisini anlama noktasından hareketle girmek en uygun yol olabilir. Yaşamını anlatırken de belirttiği gibi, Schopenhauer, felsefi formasyonunu büyük ölçüde Kant’a borçludur.

Nietzsche, sağlığının giderek kötüleşmesi nedeniyle Basel’deki kürsüsünden istifa etmek zorunda kalmış ve bundan sonraki on yılı İsviçre’nin ve İtalya’nın çeşitli yörelerinde dolaşıp yazarak geçirmiştir. 1881’de Günün Şafağı’nı, 1882’de Sevincin Bilimi’ni kaleme almıştır. Bu yapıtta Hıristiyanlığın yaşama düşman olduğu düşüncesi işlenirken “Tanrı öldü.” bildirimi pek çok kişiyi şoke etmiştir. 1883-1885 arası yıllarda Zerdüşt Böyle Buyurdu isimli eserini bölümler hâlinde yayımlamıştır. Yapıtın son bölümünde öncesiz-sonrasız yineleniş kuramı açıklanır. Bu yapıtta Nietzsche, vermek istediği düşüncelerini İranlı bilge kişi Zerdüşt’e söyletir.

A seçeneği Schopenhauer'in eseridir.

Nietzsche’ye göre gerçek kültür Dionysos öğesi olan yaşam güçlerinin, Apolloncu öğeler olan biçim ve güzellik sevgisiyle birliğinden doğacaktır.

Üst-insanın Nietzsche tarafından tam bir açıklıkla belirlendiği söylenemez, ama bu kavram, insan için bir hedef ve uyarı olacaksa ona belli bir içerik verilmesi gerekir. Nietzsche’nin söylemek istediği şey, “Zihinsel gücün, karakter ve istenç gücünün, bağımsızlık, tutku, beğeni ve dış görünüşün olanaklı en yüksek gelişimi ve bütünleşmesi” biçiminde algılanabilir: Üst- insan, tutkularının kaosunu düzenleyebilen, karakterine bir biçim verebilen ve yaratıcı olan bir kişidir, yaşamın korku odaklarının farkında ve yaşamı içerlemeye düşmeksizin onaylayan bir kişidir. Bu açıdan kadın ve erkek arasında da bir ayrım yoktur.

Nietzsche’ye göre dünyamız sona erdikten sonra, onu oluşturan parçacıkların gücü sayesinde yeniden yapılaşacak, dünyada olup biten herşey yeni baştan ve aynen yinelenecektir. Bu öğretiye sonsuz yineleniş kuramı denir.

Schopenhauer’e göre ahlak insana istencin tiranlığından daha uzun süreli bir kurtuluş imkânı sağlar ve ancak istencin yadsınmasıyla başarılabilir.

İstencin herşeyden üstün olan gücünden kaçışın iki yolu vardır; estetik ve ahlak.

Schopenhauer’ın ünlü kitabı İstenç ve Tasarım Olarak Dünya şaşırtıcı bir açış tümcesi ile başlar: Dünya benim tasarımımdır.