MODERN FELSEFE I

Hobbes’a göre felsefe nedensel açıklamayla ilgilenir. Konusu, oluşumunu tasarlayabileceğimiz birleşme ve çözülme özelliği taşıyan her türlü cisimsel şeydir. Bu yüzden oluşturucu süreçlerle var olmamış olan Tanrı ve tinsel varlıklar felsefeden dışlanmalıdır.

Hobbes'a göre tümdengelimsel hipotetik yöntem felsefedeki uslamlamaların ana eksenini oluşturur.

Hobbes’a göre tikel şeylerin çözümlemelerini yaparak en tümel ilkelere ulaşabilir, böylece onların nedenlerini bilebiliriz. Evrendeki ilk tümel neden devinimdir. Felsefe doğal ve politik cisimlerin devini ve eylem biçimlerini açıklamak durumunda olduğu için, insan doğası, zihinsel dünya ve Devlet, tıpkı fiziksel cisimler ve doğa oluşumları gibi düzeneksel olarak, yani etki tepki terimleri içinde açıklanabilir.

Hobbes’a göre; “uslamlama adlara, adlar imgeleme, imgelem ise bedensel organların devinimlerine bağımlıdır.” Yani uslamlama yalnızca sözcükler arasındaki bağıntıları dile getirir

Hobbes’a göre insanda hoşlanmaya ya da mutluluğa yol açan şey iyi, hoşnutsuzluğa ya da mutsuzluğa yol açan şey kötüdür. A şıkkı yanlıştır. Hobbes’a göre insanların kazanılmış kavrayış  alandaki ayrımlarında en fazla rol oynayan tutkular güç, zenginlik, bilgi ve onur isteğidir. B şıkkı yanlıştır. Hobbes’a göre her insan öz güvenliğini sağlamak eğilimindedir ve bunun için başkalarıyla rekabete girer. C şıkkı yanlıştır. Hobbes'a göre, bireyler, bir uzlaşma olan sosyal sözleşme ile haklarının bir bölümünü kendilerini yönetmesi için bir yöneticiye devrettikleri hususunda sözleşirler. D şıkkı doğrudur. Hobbes'a göre, iyi ve kötü arasında ayrım yapmak için nesnelerin kendilerinden alınan ortak bir ölçüt de bulunmaz. E şıkkı yanlıştır.

Doğa durumundan çıkarak sivil toplum düzenine geçmeyi sağlayan toplum sözleşmesi, bireyler arasında gerçekleşen bir uzlaşmadır. Bireyler, bu uzlaşmayla haklarının bir bölümünü kendilerini yönetmesi için bir yöneticiye devrettikleri hususunda sözleşirler. Bu sözleşme egemen güçle yurttaşlar arasında değil, yurttaşların kendi aralarındadır. Bu esas üzere yöneticiye yurttaşları yönetmesi için mutlak güç verilir. Yönetici tek kişi de olabilir, bir topluluk da. Hobbes, egemenliği herhangi bir özel hükümet formu ile özdeşleştirmez. Mutlak güce sahip tek bir yöneticiyi yeğlese de ideal düzenin demokrasi ile de gerçekleşebileceğini savunur. Yöneticiye aktarılan yönetme hakkı mutlaktır ve geri alınamaz. Egemenlik asla kişiler ya da kurumlar arasında bölünemez. Mesela bir meclisin, eğer yönetim tekerklik ise, tekerkten bağımsız bir hakkı olamaz. Aynı şekilde, egemenlik bir meclise verilmişse halkın egemenlikte payı olamaz çünkü egemenlik meclise devredilmiştir ve geri alınamaz. Devlet, bireylerin istençlerini tek bir istence dönüştürür. Böylece yurttaşın yöneticiye karşı gelmesi iki kez mantıksızdır. Birincisi kendisine karşı gelmiş olur, ikincisi bağımsız yargıya karşı gelmiş olur. Bu şekilde anarşiye ya da doğa durumuna dönülmüş olacaktır. Yasal durumu korumak için yöneticinin gücünü mutlak kabul etmek şarttır.

Bilginin duyu algılarına dayandığını kabul etmekle birlikte köktenci bir deneyimci-empirist olmamıştır. A şıkkı yanlıştır. Tanrısal vahyi yadsımasa da eylem bakımından ılımlı bir dindarlığı yeğlemiştir. B şıkkı yanlıştır. Locke, bilginin duyu deneyimiyle başladığını savunan biri olarak aklın doğuştan idelerle donatılı olduğu fikrine karşı çıkmıştır. C şıkkı doğrudur. . Locke, bilginin duyu deneyimiyle başladığını savunan biri olarak aklın doğuştan idelerle donatılı olduğu fikrine karşı çıkmıştır. Locke’a göre bu idelerin başında, “a, a’dır” ve “hem a, hem -a olamaz” gibi temel mantık ilkeleri gelir. Locke bu ilkeleri tüm insanların aynı şekilde bilmediğini, örneğin çocukların ve budalaların bunlardan habersiz olduklarını söyler. Demek ki bunlar doğuştan herkeste bulunamazlar. C şıkkı doğrudur.  Locke’a göre erdemin genel onaylanışı, doğuştanlığından değil yararlılığındandır. D şıkkı yanlıştır. Locke insan zihnini öncelikle üzerine hiçbir şey yazılmamış beyaz kâğıt (tabula rasa) kabul eder. E şıkkı yanlıştır.

Zihin karmaşık ideleri, basit idelerden, kendi etkinliğiyle oluşturur ve bu etkinlik üç türlüdür: İdeleri birleştirmek, birbiriyle kaynaştırmadan yan yana getirmek ve soyutlamak. Zihnin bu yollarla basit ideler üzerinde yaptığı işlemler farklı ide grupları oluşturur. Locke bunları kipler, cisimler-tözler ve bağıntılar olarak gruplar.

Locke'a göre yurttaşlık yasası, toplum içinde yaşadığımıza göre öteki insanlarla ilişkiler açısından suçluluk ve suçsuzluğun ölçüsü yurttaşlık yasasıdır. İnsanların eylemlerinin suç olup olmadığını saptamak üzere bunların karşılaştırıldığı bir başka yasa türüdür. Buradaki iyi ve kötü, yasaya uyup uymadığımıza göre yargıç kararıyla gelen iyi ya da kötüye haz ya da acıya ödül ve ceza denir.

Hobbes’a göre zihin denen şey de beyindeki bir devinimdir; imge ve idealar bu devinim sonucu doğarlar. Beyin ve kalpteki devinimler maddesel bir tözün devinimleridir. Bu açıdan Hobbes bir maddeci olsa da, zihinsel oluşumlar konusunda farklı bir maddecilik sergiler; burada bilinçlilik durumları artık devinim değil, devinimin etkileridir.

Yalın tutkular duygular, arzu, sevgi, korku, tiksinme, nefret sevinç ve üzüntüdür ve bunlar değişik biçimlere bürünürler.

Hobbes, istenç konusunda ise insanların belli eylemleri düşünüp taşınarak gerçekleştirdiklerinin farkındadır ama bu düşünüp-taşınmayı duyguların terimleri içinde ele alır: “Şeyin ya yapılmasına ya da olanaksız olduğunun düşünülmesine dek sürdürülen istekler, tiksinmeler, umutlar ve korkuların toplamı düşünüp taşınma dediğimiz şeydir. Hobbes’a göre istençli edimler hayvanlarda da vardır.

Hobbes’a göre insanda hoşlanmaya ya da mutluluğa yol açan şey iyi, hoşnutsuzluğa ya da mutsuzluğa yol açan şey kötüdür. Bir insanın isteğinin ya da arzusunun nesnesi ne olursa olsun onun tarafından iyi olarak adlandırılacak, nefretinin ya da tiksinmesinin nesnesi kötü ve değersiz olacaktır. Yani iyi ve kötü göreli kavramlardır; mutlak iyi ve kötü yoktur. İyi ve kötü arasında ayrım yapmak için nesnelerin kendilerinden alınan ortak bir ölçüt de bulunmaz. Bu konuda ölçüt bireyin kendisidir. İyi ve kötü bireyin istençli edimlerine bağlıdır.