Modern Büroların Tasarımı ve Düzeni

20. yy.’ın verimlilik temelli ilk ofis iç mekân tasarımı düzen ve verimliliği temel alan yaklaşımıyla, bir yönetim bilimi uzmanı ve mühendisi olan Frederick Taylor tarafından 1915’te organizasyonel olarak uygulamıştır.

Yerleşim Planı: Yapının çeşitli bölüm ve mekânlarının birbirine göre konumunu gösteren ölçekli çizimdir.

Harris’e göre işlev ve mimari biçimlenme yönünden ofisler;

• Kapalı (Geleneksel) Düzen,
• Açık Yerleşme Sistemi,
• Karma Düzen olmak üzere üç grupta incelenmektedir.

Açık ofis sistemleri, hiyerarşik yapılanmanın az olduğu iletişimi yoğun ofis mekânlarıdır. Mekânlar, bölücü olarak katı duvarlar yerine değiştirilebilen hafif bölücü elemanlarla yapılandırılırlar.

Karma düzenli ofis planları ofisler hem geleneksel (kapalı) hemde açık ofislerin özelliklerini içerisinde barındıran hibrit bir sistemdir. Yeni bir ofis sistemi olan karma sistemde bireysel ve grup çalışmaları başarılı bir şekilde organize edilebilmektedir.

Mekân bölümlendirmelerinde çalışan sayısı, çalışma saatleri, çalışanlar arası hiyerarşi, işletmenin hizmet verdiği sektöre göre belirlenmiş özel ihtiyaçlar ve beklentiler gibi detaylı kriterler etkili olmaktadır.

Toplantı masası düzen tipleri; U, yuvarlak, kare, dikdörtgen, köşegen ve hilal masa düzen tipleri olarak ele alınır. Yuvarlak, köşegen ve hilal masa düzenleri eşit- benzer pozisyonlarındaki katılımcılar için uygun olurken kare, dikdörtgen masa düzeni sıklıkla tek veya çok başkanlı toplantılar için kullanılmaktadır.

Çalışanların bir diğer temel ihtiyacı da sosyalleşme alanlarıdır. Bu alanlar yalnızca bireysel bir ihtiyacın giderilmesi için değil çalışanların aynı zamanda işle ilgili kurumsal yapıya ait bir anlayış kazanması için de önemlidir. Bu alanlar, çalışma saatleri içinde veya sonrasında çalışanların bir araya gelip birim içi veya birimler arası etkileşimde bulunabilecekleri işlevsel ve estetik açıdan yeterli donanma sahip olmalıdır.

Ofis mekân bölümlendirmelerine temel alanlar, çalışanların temel ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik oluşturmuş alanlardır. Bunlar yeme içme alanları, vestiyer-danışma veya karşılama alanı, wc, ayniyat deposu, teknik hacimler (sistem-sunucu odası vb) ve diğer depolama alanları olarak sıralanabilir.

Ofis tasarımında donatı elemanları seçilirken temelde 5 temel öğe baz alınmalıdır.

• Çalışma masaları
• Oturma birimleri
• Depolama birimleri
• Teknik donanımlar-ekipmanlar
• Tamamlayıcı birimler

Faaliyet türüne göre uygun masa genişliği ve yüksekliğinin seçilmesi gerekir. 73-75 cm arasındaki bir yükseklik ortalama ideal bir çalışma yüksekliği olarak kabul edilir. Monitör, bilgisayar, klavye ve fare gibi teknik donanımların rahatça kullanılabildiği bir masa boyutu en az 70*140 cm ölçülerine sahip olmalıdır.

Bürolarda kullanılan farklı mekânlara bağlı oturma birimleri;

• Toplantı sandalyeleri
• Bekleme-misafir sandalyeleri
• Çalışma koltukları
• Yönetici koltukları
• Seminer-eğitim sandalyeleri

Ortak kullanıma yönelik temel teknik donatılar:

• Çok fonksiyonlu yazıcı (tarayıcı, fotokopi, faks)
• Kablosuz İnternet Erişimi
• IT Ağ Sistemi

Akustik paneller: Çalışma alanlarındaki ses problemlerine çözüm sunmak amacıyla kullanılan akustik paneller yüzey kaplaması olarak kullanılabileceği gibi mekân içerisinde modüler mekân bölücüler olarak da kullanılabilmektedir.

Lefebvre’ye göre mekân fiziksel, zihinsel ve toplumsal olmak üzere üç alandan oluşur. İçinde enerji olmadan fiziksel mekânın gerçekliğinin olmayacağını ifade eden Lefebvre, mekânın içindekiler ve toplumla ilişkisine dikkat çeker.

Bir bilim dalı olarak akustik, ses ve sesle ilgili (sesin oluşması, yayılma ve duyulma) süreçleri kapsar. Çalışma ortamlarında ses konforu önemli bir fiziksel çevre kalite verisidir.

Ofislerde doğru aydınlatma kalitesinin yararları şunlardır:

• Yaşam konforunun ve kalitesinin iyileşmesi,
• Görme yeteneğinin artması,
• Göz sağlığının korunması,
• Yeterli görememeden kaynaklanan hata payının azalması,
• Doku ve yüzeylerin doğru olarak algılanması,
• Çevrenin doğru algılanması,
• Renklerin doğru görülmesi,
• Güvende olma duygusunun yükselmesi,
• Olumlu duygularda artış,
• Enerjinin yükselmesi,
• Biyoritmin düzenli çalışması,
• Motivasyonun ve mekân memnuniyetinin yükselmesi.

İnsan gözü görünür ışık denilen dar bir dalga boyu bandını görebilir. Bu yaklaşık 4000-7000 angstromdur.

3. Nesil kişilere teker teker ayrılmış daha az masa, mobilya ve çalışma alanının olduğu, daha fazla iş birliğine yönelik alternatif çalışma alanların sunulduğu bir ortam olarak kabul edilmektedir. 3. Nesil Ofis dediğimiz zaman; mekânda yapay ışık yerine doğal ışık kaynaklarının etkin olarak kullanıldığı, açık alanlar, teras balkon, manzara izlem cepheleri gibi çevresel öğelerin mekâna dahil edildiği yeni bir estetik kaliteden de bahsedebiliriz.

Esnek Ofis: Orta ve büyük ölçekli şirketler için, kendilerine özel şekilde yapılandırılan ofis modeli olarak tanımlanmaktadır.