MODA TASARIM

Kalıp hazırlamada sıklıkla kullanılan araç gereçler, cetvel, iletki, gönye, mezura, eşel, pistole, riga, kavadora, pergel, makas ve mülaj kağıdı gibi araç gereçlerdir.

Eşel:Metrenin belli oranlarda küçültülmüş ölçülerin bulunduğu ölçme aracıdır. Minyatür kalıp çiziminde kullanılır.

Hangi sistem kullanılırsa kullanılsın ölçü almada dikkat edilmesi gereken bazı temel noktalar vardır. Bunlar:
• Ölçüsü alınan kişi vücudu mümkün olduğunca saran düzgün bir iç giyime sahip olmalıdır.
• Diğer ölçülerin alınmasında bel yeri referans noktası olarak belirlendiği için ekstrafor ya da ince bir şeritle belin en ince yerinden yere paralel olarak bel şeridi bağlanmalıdır.
• Tüm ölçüler giysi giyilirken sürekli kullanılacak korse, sütyen gibi iç giyimler üzerinden alınmalıdır.
• Ölçüsü alınan kişi ayaklarını birleştirmiş olmalı ve onun ayakta, rahat bir şekilde duruşu sağlanmalıdır

Bel Genişliği Ölçüsü
Bu ölçü bele bağlanan bel şeridi ya da ekstrafor üzerinden yere paralel olarak alınmalıdır

Arka Genişlik Ölçüsü
Bu ölçü sırtın en geniş yerinden, mezura kürek kemikleri üzerinden geçecek şekilde iki kol arasından alınır

Bütün Boy Ölçüsü,Göğüs Düşüklüğü Ölçüsü,Arka Uzunluğu Ölçüsü,Ön Uzunluğu Ölçüsü,Kalça Düşüklüğü Ölçüsü,Kol Uzunluğu (Kol Boyu) Ölçüsü

Bütün Boy Ölçüsü:
Bütün boy ölçüsü kişinin boyunu ifade etmektedir. Bu ölçü alınırken öncelikle kişi çıplak ayaklı olmalıdır. Sırtı dönük şekilde, mümkün olduğunca yaklaşarak duvarla paralel halde ve rahat bir pozisyonda durmalıdır. Başının en yüksek noktasından geçecek şekilde duvara gönye yerleştirilerek işaret alınmalı ve kişi çekildikten sonra mezura ile bu işaretten başlayarak yere kadar olan mesafe ölçülmelidir.

Giysi tasarımında, model özelliklerine, üretim biçimine ve tercihe göre farklı kalıp hazırlama teknikleri kullanılmaktadır. Kalıp hazırlamada kullanılan bu teknikler:
• Biçki ile,
• Biçki sistemleri kullanarak,
• Drapaj yöntemi ile,
• Hazır kalıplar kullanılarak,
• Giysi üzerinden,
• Bilgisayar ile,
• Pratik yol ile kalıp hazırlama şeklinde sıralanabilir

Kullanım şekillerine göre şablon çeşitleri dört gruba ayrılmaktadır. Bunlar kesimde,
işaretlemede, ütülemede ve dikimde kullanılan şablonlardır (İnceoğlu,2005:19):
Kesimde Kullanılan Şablonlar: Pastal planı hazırlamada, çizimde ve kesimde kullanılan dikiş payları verilerek hazırlanmış şablonlardır.
İşaretlemede Kullanılan Şablonlar: Kesilip çıkartılarak ya da çizilerek kalıplar , kumaş ya da şablonlar üzerinde cep yeri, ilik yeri gibi parçaların işaretlenmesinde kullanılan şablonlardır.
Ütülemede Kullanılan Şablonlar: Genellikle çeşitli parçaların düzgün şekilde ütülenebilmesinde kullanılan paysız şablonlardır. Şablon ütülenecek parçaya yerleştirilmekte ve dikiş payları şablon üzerine katlanarak ütü yapılmaktadır.
Dikimde Kullanılan Şablonlar: Dikim işlemi sırasında düzgün sonuçlar elde edilmesinde bazı parçalara yerleştirilerek kenarlarından dikim işlemi yapılan şablonlardır.

Şablonlamada kalıplar üzerinde bulunması gereken yazı ve işaretlere ise şöyledir:
• Parça ismi
• Beden numarası
• Kaç adet kesileceği
• Çıt işaretleri
• Düz boy iplik işareti
• Varsa delgi işareti
• Model adı ya da numarası
• Tarih

Minyatür kalıp çiziminde kullanılan, metrenin belli oranlarda küçültülmüş ölçülerin bulunduğu ölçme aracına eşel denir. İletki, bir açıyı ölçmeye ve başka bir yerde aynı açıyı çizmeye yarayan, yarım çember biçimindeki araçtır. Kalıp hazırlamada açılı kısımların açılarının belirlenerek çiziminde kullanılır. Gönye, dik açıları ölçmede ve çizmede kullanılan dik üçgen biçimindeki araçtır. Kalıp hazırlamada dik açılı kısımların çiziminde kullanılır. Cetvel, çeşitli uzunluklarda, düzgün kenarlı, cm ya da mm aralıklı ölçüm ve çizim aracıdır. Kalıp hazırlamada düz çizgilerin çiziminde kullanılır. Mezura, üzerinde metre ya da inch ölçü sistemi bulunan esnek şerit şeklindeki ölçü aracıdır. Kalıp hazırlamada vücut üzerinden ölçülerin alınmasında ve çizimde tüm ölçülerin belirlenmesinde kullanılır.

Pistole,minyatür ya da bire bir ölçülerdeki kalıplarda bulunan kavisli yerlerin düzgünce çizilebilmesin- de kullanılan farklı şekillerdeki çizim aracıdır. Diğer seçeneklerde verilen tanımlar sırasıyla bu araçlara aittir: kavadora, mülaj kağıdı, riga ve makas.

Göğüsün en geniş yerinden kolla bedenin birleştiği yere kadar iki kol arasında alınan ölçüye ön genişlik ölçüsü denir. Arka genişlik ölçüsü,sırtın en geniş yerinden, mezura kürek kemikleri üzerinden geçecek şekilde iki kol arasından alınır. Beden genişlik ölçüsü/ göğüs ölçüsü,  mezura göğsün ve sırtın en geniş yerinden geçecek şekilde bel ekstraforuna ya da yere paralel olarak alınır. Bel genişliği ölçüsü, ise bele bağlanan bel şeridi ya da ekstrafor üzerinden yere paralel olarak alınır.

Genişlik ölçülerinden beden genişliği ölçüsü 100 cm’den fazla olması durumunda artık ölçü ortaya çıkmaktadır. Örneğin, ölçüsü alınan kişinin beden genişliği ölçüsü 105 cm ise artık ölçü 5 cm’dir. Kalıp çiziminde bu ölçü dikkate alınmalıdır. Bolluk ölçüsü, temel kalıp çizimlerinde ve model uygulama çalışmalarında bazı ölçülere, model özelliğine, beden hareket durumuna, kumaş esnekliğine ve kullanılan sistemin esaslarına göre fazladan eklenen ölçüdür. Örneğin, Müller biçki sisteminde bu ölçü temel beden kalıpları için 8 cm’den 2mm’ye kadar değişebilmektedir. Göğüs düşüklüğü ölçüsü, boyun ile omuzun birleştiği noktaya mezura yerleştirilerek göğsün en yüksek noktasına kadar alınan ölçüdür. Kalça düşüklüğü ölçüsü, arka uzunluğu ölçüsü alınırken mezura kaldırılmadan belden kalçanın en yüksek noktasına kadar alınan ölçüdür. Kalça genişliği ölçüsü , kalçanın en geniş yerinden varsa göbek çıkıntısı da dikkate alınarak bel şeridine ya da yere paralel olarak alınan ölçüdür.

Giysi tasarımında kalıp elde edebilmede özellikle Avrupa ülkeleri tarafından farklı sistemler geliştirilmiştir. Günümüzde hala kullanılmakta olan bu sistemler, uzun süreli araştırma ve uygulama çalışmalarının sonucudur. Literatürde bu sistemlere Müller, Pfaff, Metrik, İngiliz, Fransız gibi isimlerle ulaşmak mümkündür. Kalıp hazırlama sistemlerinde genellikle ölçülerin standardizasyonu ve formüller yardımı ile hesaplanması söz konusudur. Bu ölçüler kullanılarak ve sistemlere özgü kurallar izlenerek giysi kalıpları elde edilmektedir.

Drapaj, Fransızca bir kelime olan ve giysilere yapılan çeşitli pililer, büzgüler ya da verilen şekil anlamına gelen drapeden türeyerek dilimize yerleşmiş bir sözcüktür. Bolluklar vermek ya da drape yapmak anlamındadır. Bu teknik, daha çok model özelliği karmaşık, asimetrik, drapeli ya da çok kesikli tasarımların kalıplarının hazırlanmasında kullanılmaktadır. Uzun süren bir uygulama olabileceği için genellikle cansız manken üzerine, amerikan, patiska, astar, tülbent gibi kumaşlar ya da mülaj kağıdı kullanılarak kalıplar uygulanmaktadır.