MODA TASARIM

Keten

Yunanlılardaki himasyon.

Haçlı seferleri ile birlikte

Haçlıların para kesesi olan “aumoniere”.

Kot-hardiler

14. Louis’in

Peruk

İngiliz Charles Frederick Worth

1920 Yılları

1960 Yılları

Mısır giyim özelliklerine ait bilgiler, dönemin duvar resimleri, kabartma ve heykellerinden öğrenilmektedir. İ.Ö. 1346 yılında Mısır’da dokumacılığın geliştiğini gösteren ve kral mezarlarında bu- lunan yünlü ve keten dokumalar günümüze kadar ulaşmıştır. Bu dokumalar üzerinde yapılan incelemelerde Mısır’da elyaf olarak özellikle ketenin kul- lanıldığı görülmüştür ( Dölen, 1992: 275).

Yunanlılardaki himasyon’dan esinlenerek ortaya çıkan “toga” kostüm tarihinde yer alan Romalıların giydiği en önemli ve en çok bilinen kostüm olup kadın ve erkekler tarafından giyilmiştir. M.Ö 6. yüzyılda giyilmeye başlanan “toga” önceleri peştamalın daha sonra tuniğin yerine kullanılmıştır. Bir dönem, kadınların, kölelerin ve yabancıların “toga” kullanması yasaklanmıştır. Önceleri yarım daire şeklinde olan “toga” sonraları elips biçimine dönüşmüş ve yalnızca erkek giysisi olarak kullanılmıştır. Toga’lar bir insan boyunun iki katı olup, ikiye katlanarak kullanılmıştır. Roma’da ergenlik çağına kadar erkekler mor bordörlü, daha sonra beyaz togalar giymiştir. Antik Roma’da yas durumunda koyu renkli togalar kullanılmıştır (Kom- şuoğlu ve diğerleri, 1986:147). Halkın yün ve deriden yapılarak kullanılan pelerine “penula” adı verilmiştir. Bunun kapşonlu modelleri de bulunmaktadır.

Ortaçağ’da zengin sını arın başlattığı pahalı ve gösterişli giyim tarzını alt sını ar benimsemiştir. Bu dönemde Haçlı Seferleri’nin etkisiyle doğunun kumaşları batı modasını etkilemiş buna bağlı olarak da giyim ilk çağdaki sadeliğinden uzaklaşarak karmaşık özellikler göstermeye başlamıştır (Dereboy, 2004:46).

Romanesk Dönemde İskoçya’da erkekler, kol ve bacak hareketlerinde rahatlık sağlayan giysiler tercih etmiştir. Günlük olarak kullanılan bu giy- silerin altına “kilt” adı verilen pilili ekose etekler giyilmiştir. Ayrıca bu giysilerle birlikte yün çorap ve keçi derisinden yapılan para keseleri kullanılmış- tır. Kilt, yanlarda bele sarılı, önde çapraz yapılan yarım metreye yakın uzunlukta bir etek türüdür.

Bu dönemde Güzel Sanatlara verilen önem art- mış, resim ve heykel’den oluşan eserler insan doğa- sının incelenmesini ve daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Bu durumun giysilere de yansımasıyla giysi kavramı kuralcılıktan kurtulmuştur.

Endüstrideki yenilikler ve artan üretim giysilerde kullanılan kumaş ve aksesuarların çeşitlenmesini sağlamıştır. Venedik cam boncuklarıyla, Cenova kadifesiyle ünlü olmuştur. Kadın giysileri yüksek bel çizgisiyle belirginleşmiş kısa korsajları geniş etekler tamamlamış ve dekolte daha da derinleşmiştir. Toplumun giyime verdiği önemin artmasıy- la birlikte moda tasarımcılığı gelişme göstermeye başlamıştır. Pisanello, Holbeyn ve Leonardo da Vinci bu dönemin ünlü moda öğreticileri olmuştur (Komşuoğlu ve diğerleri, 1986:162).

Erkek modasında İngiliz etkileri hakim olmuş, özgürlüklerini simgeleyen silindir şapkaların kullanımıyla “Dandy” stili oluşmuştur. Dandyler; görünümlerine önem veren, iyi konuşan, hobileri olan ve genelde orta sınıftan olmasına rağmen aristokrat bir yaşam tarzını taklit eden kişiler olarak bilinmektedir.

1908’de “Paul Poiret” korse kullanımını ge- rektirmeyen kıyafet tasarlamıştır. Rönesans’tan bu yana kadın giyiminin temel elemanı olarak görülen korseyi kaldırarak dikkatleri bel bölgesinden omuz bölgesine çekmiştir. Bu şekilde Poiret, yapay ve gösterişli görünüm yerine vücudun doğal güzelli- ğini ortaya çıkaracak yeni bir stil tasarlamıştır (Altınay ve Yüceer,1992:100-104). I. Dünya Savaşı’na doğru Poiret’in yüksel bel hatlı dar ve düz elbiseleri artık herkes tarafından tercih edilir olmuştur. Korse satışları üçte iki oranında düşüş göstermiş ve etek boyları biraz daha kısalmıştır.

1939 yılının Eylül’ünde Almanya’nın Polonya’yı işgal etmesinden iki gün sonra İngiltere ve Fransa’nın da Almanya’ya savaş ilan etme- siyle tam 6 yıl sürecek olan İkinci Dünya Savaşı başlamıştır. Bu süreçte hükümetler halkın yaşayış biçimlerinde çeşitli kısıtlamalara gitmiş, bir takım yasaklar ve kurallar koymuştur. Günlük hayatı fazlasıyla etkileyen savaşın getirdiği bu kısıtlamalar ve kurallar özellikle giyim endüstrisinde oldukça yoğun biçimde uygulanmıştır (Albayrak, 2016: 541). Darlık ve yoksulluk yılları olan bu dönemde giyim kuşam müsriflik olarak kabul edilmiştir. En az kumaş, malzeme ve iş gücü gerektirecek sade ve gösterişsiz giysiler üretilmiştir. Bu dönemde evde bulunan artık kumaşlar birleştirilerek giysiler oluşturulmuştur. Etekler, kumaş israfını azaltmak için kısaltılmış, kadınlar yalın ve gösterişsiz şekillere bürünmüşlerdir. Halk, kampanyalar sayesinde, eski eşyalarını elden geçirmeye ve eskileri yeniden kullanmaya teşvik edilmiştir. Elbiselere uygulanan gizli yamalar, onarımlar, ters yüz edilerek yeniden giyilen giysiler ve elde örülen kazaklar bu dönemde başvurulan giyim-kuşam yöntemleri arasında bulunmaktadır. Bütün bunlara rağmen yokluk yaratıcılığı artırmış perdelik kumaşlardan, çarşa ardan ve Amerikan bezinden spor ceketler, şortlar üretilmiştir (Öndoğan, 1996:365; Cumhuriyet Modala- rı, 1999: 56-57; Şeftalici, 2005:49).