MODA TASARIM

Moda sözcüğü, TDK Türkçe Sözlük’te de; “değişiklik gereksinimi veya süslenme özentisiyle toplum yaşamına giren geçici yenilik” ve “belirli bir süre etkin olan toplumsal beğeni, bir şeye karşı gösterilen aşırı düşkünlük” olarak tanımlanmaktadır

Façon

Elsa Schiaparelli

Haute couture

Paris

Giyim maddi bir üretimken moda sembolik bir üretimdir. Giyim bir gerekliliktir, moda ise aşırılıktır. Giyimin yararlılık işlevi varken, moda statü işlevi görmektedir. Her toplumda ve kültürde o toplumun kültürünü yansıtan giyim örnekleri vardır. Moda hem olgu olarak hem de sistem olarak giyim kültürünün konularından keskin bir ayrılık gösterir. Ancak, “moda” maddi kültürün konuları
arasında yer alan ve giyim kültürü başlığı altında irdelenen geleneksel giyim kuşam örgelerinin gereksinimlere dayalı üretim halinden farklı olarak,
bir sistem içinde yer alır.

19. yüzyılda başlayan feminist hareketler, kadın hakları talepleri ve I. Dünya Savaşından sonra doğan ortamda, çalışma yaşamında kadınlara duyulan ihtiyaç sonucunda moda, daha çok kadın cinsiyeti üzerinden gelişmiştir.

Sanat akımlarından ve stil tarihinin konularından yakından ilgili olan moda tasarımcıları 19. yüzyıl sonunda, Art Nouveau, Art Deco gibi stillerden etkilenmişler, eserlerinde bu stillerin etkilerine açıkça yer vermişlerdir. Söz konusu stiller sadece giysileri değil aynı zamanda dekorasyon, davranış
biçimleri, el sanatları gibi alanları da etkisi altına almıştır.

20. yüzyıl başında gelişen sanat akımlarından beslenen Bauhaus ekolü, süsten arındırılmış net tasarımın standardını geliştirmiştir. Giysi tasarımında benimsenen vücut hatlarını belli etmeyen geometrik kesimlerden oluşan net ve geometrik çizgiler taşıyan giysilerle kadınlar, kendilerine olan güvenlerini sergilemişlerdir.

Fütürizm akımının modaya olan etkileri de teknolojik yenilikler ve hız çerçevesinde olmuştur. Makineden yararlanılarak elde edilen tasarım öğelerinin estetik olabileceği iddiasını taşıyan ve tasarımlarında bunlara olabildiğince yer veren Fütürist moda tasarımcıları, tasarımlarında mevcut kalıpları yıkan, alışkın olunmayan asimetrik önerilere yer vermişler, değişik kumaşlar kullanmışlardır. Hatta akıllı tekstillerin ilk örneklerini fütürist modacıların kullandıklarını ifade etmek mümkün olabilmektedir. Günümüz moda tasarıcmılarından Paco Rabanne, Hüseyin Çağlayan (Hussein Chalayan), Francesca Rosella gibi tasarımcılar çalışmalarında Fütürizm akımından beslenmektedir.

Kadınların, erkeklerin dünyasındaki erkeksi şapkalar ve hatları belli etmeyen giysilerle görünür olması ile erkeksi dişilik içeren androjen moda ortaya çıkmıştır.

Pret a Porter, hazır giyimde lüksün sona erdiğini temsil eder. Hazır giysiler çok sayıda üretilir ve kayda değer fiyatlarla satışa sunulur. Halkın büyük bir kısmı tarafından talep edilir. Hazır giyimde sanatın fazla önemi yoktur.

Giyilebilir sanat (Artwear, Wear- able Art, Art to Wear) hareketi her ne kadar 20. yüzyıl başındaki gelişmelerle ilk örneklerini göstermiş olsa da 1960’lı yılların özgürlükçü ortamında daha özgün bir biçimde gelişmiştir. Bu dönemde el üretimi işler ve zanaatsal becerinin önemi yeniden artmış ve giyilebilir sanat hareketi için ortam oluşmuştur. Giyilebilir sanat ilk olarak 1960’ların sonlarında
1970’lerin başında New York ve San Francisco’da ortaya çıkmıştır.

Issey Miyake eserlerini önemli bir bilgi dağarcığı ile sunarken, “giyilebilir
sanat” ve “kavramsal giysi“ gibi kavramların yapılanmasına katkı vermiştir

Hüseyin Çağlayan, “kavramsal moda”, gibi bir alanın olanaklılığını kanıtlamıştır.

Sosyal -etik

Hızlı moda

20 .yüzyıl

Haute Couture moda

1940 larda almıştır.