MODA TASARIM

Façon

izlenimcilik

Gerçeküstücülük

Fütürizm

1860 lar

İngiliz tasarımcı Charles Frederick Worth

1960’ların sonlarında 1970’lerin başında

Nükleer Enerji

Sürdürülebilir moda

1990 lı yılların başında

Modanın ritüel düzenle ilişkisi olmadığını belirten Baudrillard’a göre geleneksel giyim kültü- rünün kendi gerçekliğine karşın, moda daha çok tüketmek ve tüketime teşvik ettirmek üzerine kurulu bir sistemdir (2002; s. 138). Her mevsim farklı tasarımlar ve davranış biçimleri öneren moda, geleneksel ile olan bağını bu noktada koparmaktadır.

Kawamura’dan aktaran Özudoğru, giyim ve moda arasındaki farkı aşağıdaki gibi özetler. “Giyim maddi bir üretimken moda sembolik bir üre- timdir. Giyim bir gerekliliktir, moda ise aşırılıktır. Giyimin yararlılık işlevi varken, moda statü işlevi görmektedir. Her toplumda ve kültürde o toplu- mun kültürünü yansıtan giyim örnekleri vardır. Moda hem olgu olarak hem de sistem olarak gi- yim kültürünün konularından keskin bir ayrılık gösterir. Ancak, “moda” maddi kültürün konuları arasında yer alan ve giyim kültürü başlığı altında irdelenen geleneksel giyim kuşam örgelerinin ge- reksinimlere dayalı üretim halinden farklı olarak, bir sistem içinde yer alır (2016; s. 22).

Moda, 18. yüzyıl sonlarında, tekstil üretimi üzerinden gerçekleşen endüstri devriminin ardından gelişen kapitalist bir olgu ve bir sistemdir. İşte bu nedenle giyimin tarihsel süreçte ne zaman başladığı bilinmezken modanın başlangıç noktasının Endüstri Devrimi olduğu bilinmektedir (Özüdoğru, 2016; s.53).

Kawamura’dan aktaran Özudoğru, giyim ve moda arasındaki farkı aşağıdaki gibi özetler. “Giyim maddi bir üretimken moda sembolik bir üre- timdir. Giyim bir gerekliliktir, moda ise aşırılıktır. Giyimin yararlılık işlevi varken, moda statü işlevi görmektedir. Her toplumda ve kültürde o toplu- mun kültürünü yansıtan giyim örnekleri vardır. Moda hem olgu olarak hem de sistem olarak gi- yim kültürünün konularından keskin bir ayrılık gösterir. Ancak, “moda” maddi kültürün konuları arasında yer alan ve giyim kültürü başlığı altında irdelenen geleneksel giyim kuşam örgelerinin gereksinimlere dayalı üretim halinden farklı olarak, bir sistem içinde yer alır (2016; s. 22).

Moda olgu olarak hem geçmişte hem de günümüzde sadece giyim ve bedenle ilgili değildir.

Tasarımcılar, sezon eğilimlerine uygun kumaş, renk, doku, baskı, aksesuar ve çizgide (siluet) hazır- ladıkları koleksiyonlarında kendi özgün yorumları- nı sunarlar. Bu döngü kesintisiz bir şekilde devam eder. Günümüzde moda döngüsünde sezonların daha kısa aralıklarla gerçekleştiği bilinmektedir. Böylece daha hızlı bir üretim- tüketim hede en- mektedir. Markalar, oluşan bu rekabetçi ortamda sezon dışı kalmamak için eğilim belirleyicilerinin önerilerine uygun hazırladıkları koleksiyonlarla pa- zardan pay alma arayışı içinde olurlar.k

Geleneksel giyim ile modanın gerçekleşme gerekçeleri örtüşmeyebilir.

aşırılıktır

Yine çağdaş sanat akımlarından olan Sürrealizm (gerçeküstücülük), moda tasarımcılarına esin kaynaklığı yapan bir diğer sanat akımıdır. Gerçeküstücü moda tasarımcısı Elsa Schiaparelli, tasarımlarında şokeden renkler (şok edici pembe), kullanmış ve abartılı omuz ayrıntılarına veya yer değiştirmiş beden parçalarına yer vermiştir. Şaşırtıcı efektler yakaladığı teknolojik rayon li erini tasarımlarında kullanan Schiaparelli’nin gerçeküstücü yaklaşımları diğer tasarımcılara da ilham vermiştir.

Ürünü çağlar boyunca değerli kılabilir.

Fütürizm akımının modaya olan etkileri de teknolojik yenilikler ve hız çerçevesinde olmuştur. Maki- neden yararlanılarak elde edilen tasarım öğelerinin estetik olabileceği iddiasını taşıyan ve tasarımlarında bunlara olabildiğince yer veren Fütürist moda tasarımcıları, tasarımlarında mevcut kalıpları yıkan, alışkın olunmayan asimetrik önerilere yer vermişler, değişik kumaşlar kullanmışlardır. Hatta akıllı tekstillerin ilk örneklerini fütürist modacıların kullandıklarını ifade etmek mümkün olabilmektedir. Günümüz moda ta- sarıcmılarından Paco Rabanne, Hüseyin Çağlayan (Hussein Chalayan), Francesca Rosella gibi tasarımcılar çalışmalarında Fütürizm akımından beslenmektedir. Konstrüktivist tasarımcılar ise yapısalcı bir anlayış be- nimsemişler ve sezonluk modanın karşısına işlevsel olan tasarımlar önermişlerdir (Özüdoğru, 2013; 236).