Giysi Tasarımında Kalıp Hazırlama ve Örnek Bir Temel Giysi Kalıbı

Kalıp (pattern ya da patron), “giysi ve aksesuarların kısımlarını belirtip, üretimden önce ne şekilde malzeme kesilmesi gerektiğini gösteren kağıt ya da kartondan yapılan düz şablon”dur.

Kalıp hazırlamada sıklıkla kullanılan araç gereçler, cetvel, iletki, gönye, mezura, eşel, pistole, riga, kavadora, pergel, makas ve mülaj kağıdı gibi araç gereçlerdir.

Üzerinde metre ya da inch ölçü sistemi bulunan esnek şerit şeklindeki ölçü aracıdır. Kalıp hazırlamada vücut ölçüleri alınmasında ve çizimde tüm ölçülerin belirlenmesinde kullanılır.

Riga, daha çok bire bir ölçülerdeki kalıplardaki kavisli yerlerin düzgünce çizilebilmesinde kullanılan plastik ya da tahtadan yapılan çizim aracına verilen isimdir.

Ölçü almada dikkat edilecek bazı temel noktalar şunlardır:

• Ölçüsü alınan kişi vücudu mümkün olduğunca saran   düzgün bir iç giyime sahip olmalıdır.
• Diğer ölçülerin alınmasında bel yeri referans noktası olarak belirlendiği için ekstrafor ya da ince bir şeritle belin en ince yerinden yere paralel olarak bel şeridi bağlanmalıdır.
• Tüm ölçüler giysi giyilirken sürekli kullanılacak korse, sütyen gibi iç giyimler üzerinden alınmalıdır.

Ölçüsü alınan kişi ayaklarını birleştirmiş olmalı ve onun ayakta, rahat bir şekilde duruşu sağlanmalıdır.

Kalıp hazırlamada ölçüler temelde uzunluk ve genişlik olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Ölçüler alınmadan önce yapılması gereken ilk işlem belin en ince noktasından geçecek şekilde ekstrafor ya da bel şeridinin yere paralel şekilde bağlanmasıdır.

Kalıp hazırlamada üretimi yapılacak giysi türüne göre kullanılacak genişlik ölçüleri farklılık göstermektedir. Örneğin, etek kalıbı hazırlamada bel ve basen (kalça) olmak üzere iki genişlik ölçüsü yeterli iken, ceket kalıbı hazırlamada göğüs ve koltuk genişliği gibi ölçülere de ihtiyaç vardır.

Göğüs düşüklüğü ölçüsü boyun ile omuzun birleştiği noktaya mezura yerleştirilerek göğsün en yüksek noktasına kadar alınan ölçüdür.

• Biçki ile,
• Biçki sistemleri kullanarak,
• Drapaj yöntemi ile,
• Hazır kalıplar kullanılarak,
• Giysi üzerinden,
• Bilgisayar ile,
• Pratik yol ile.

Drapaj, Fransızca bir kelime olan ve giysilere yapılan çeşitli pililer, büzgüler ya da verilen şekil anlamına gelen drapeden türeyerek dilimize yerleşmiş bir sözcüktür. Bolluklar vermek ya da drape yapmak anlamındadır. Bu teknik, daha çok model özelliği karmaşık, asimetrik, drapeli ya da çok kesikli tasarımların kalıplarının hazırlanmasında kullanılmaktadır.

Etek, boru veya koni şekilli, belden tutturulan, genellikle kadınların giydiği, çeşitli uzunluklarda bulunan alt beden giysisidir.

• Biçkide yani kesim ve dikim çalışmalarında güveni artırır.
• Zamanın verimli kullanımını sağlar.
• Kumaşın verimli kullanımını sağlar.
• Enerjinin verimli kullanımını sağlar.
• Beceri gelişir ve pratiklik kazandırır.

Beden numarası, beden genişliği ölçüsünün yarısından altı çıkarılarak bulunmaktadır. Bu formülde çıkan sayı tek ise bir üst sayıya tamamlanarak beden numarası belirlenmektedir. Örneğin, beden genişliği ölçüsü 90cm ise 1/2’si 45-6=39+1= 40 beden, kişinin giyimde kullandığı beden numarasıdır.

Kalıp çiziminde kesilecek yerleri göstermektedir.

Temel etek kalıbı çizilmeden önce yapılması gereken en önemli işlem pens hesaplamasıdır. Kalıp terimi olarak pens, en basit tanımı ile giysinin vücuda oturmasını sağlayan üçgen biçimli dikiştir.

Pens dağılımında bilinmesi gereken en önemli nokta ön ve arka pens genişliklerinin genellikle 3 cm’den fazla olmaması gerektiğidir. Eğer bel ve kalça genişliği ölçüleri arasındaki fark çok büyük ise ve pens paylarının dağıtımında ölçüler 3 cm’yi aşıyor ise özellikle arka bedende ikinci bir pensin eklenmesi en doğru yol olacaktır.

Kemerler eteğin bele sabitlenmesini ya da üste giyilen giysinin içine yerleştirilerek düzgün görüntü oluşturulmasını sağlayan ek parçalardır.

Bel genişliği ölçüsüne, düğme ve ilik kullanımı için 2 cm kapanma payı verilerek yarım beden için kemer ölçüsü elde edilmiş olur.

Kesim ve üretim için çizimi yapılan kalıplara dikiş payları vererek gerekli yazıların yazılması ve işaretlerin yerleştirilmesi ile elde edilen kalıba şablon, bu işleme ise şablonlama adı verilmektedir.