Moda Tasarımı ve Malzeme

Doğrudan bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen lifler doğal lifler olarak isimlendirilir.

Doğada var olan polimerlerden veya sentez yoluyla üretilen polimerlerden insanlar tarafından elde edilen lifler ise kimyasal liflerdir.

Son yıllarda pamuk özelliklerini geliştirmek amacıyla yapılan çalışmalar dört ana başlık altında toplanabilir. Bunlar;

1. Transgenik (Genetiği Değiştirilmiş) Pamuk
2. Organik Pamuk
3. Uzun lifli pamuk
4. Renkli Pamuk

Aramid lifleri poliamid liflerinin türevi liflerdir. Çok yüksek mukavemet ve güç tutuşurluk özellikleri vardır. Kurşun geçirmez yelek, yarış pilotu giysisi, askeri kumaşlar, itfaiyeci giysisi, astronot kıyafetleri gibi uygulamalarda kullanılırlar. En bilinen örnekleri DuPont firması tarafından üretilen Kevlar ve Nomex’dir

Pamuk lifleri harman hallaç makinelerinde kabaca temizlenip, açıldıktan sonra tarak makinelerinde işleme sokulurlar. Tarak, makineleri lifleri çok hassas biçimde tarayarak birbirlerine mümkün olduğunca paralel hale gelmelerini ve aralarında kalan küçük yabancı maddelerin iyice temizlenmesini sağlar. 

Çok ince ve yüksek kaliteli iplik elde etmek için pamuk liflerinin içerisinde bulunan kısa liflerin uzaklaştırılması gerekir. Penye makinesi, penyeleme işlemi ile lifleri tarayarak belirlenen uzunluğun altındaki lifleri uzaklaştırır. Ek bir tarama işlemi yaptığı için de lifler daha temiz ve düzgün olurlar. Bu şekilde üretilen ipliklere “penye iplikleri” denir.

Cer makinelerinde farklı renkte boyanmış lifler karıştırılır. Bu şekilde malzemeler çok iyi bir şekilde karışmadıklarından elde edilen bantların renkleri de hafif kırçıllı olur. Bu şekilde üretilen ipliklere melanj iplik ismi verilir.

Bezayağı, her atkı telinin sırasıyla çözgü tellerinden birinin üzerinden ve birinin altından geçmesi ve her çözgü telinin sırasıyla atkı tellerinden birinin üzerinden ve birinin altından geçmesi ile oluşan dokudur. En basit dokuma kumaş yapısıdır. Doku bağlantıları en çok olan kumaştır. Bezayağı kumaşlar daha sık ve mukavemetlidir. Çok düşük sıklıklarda üretilebilir. Bu nedenle ince, dökümlü, sıklığı az fakat dayanıklı kumaş üretimi için en uygun kumaş yapısıdır. Fresko (yünlü), kaput bezi (pamuk), patiska (pamuk),
Organze (pamuk), poplin, ipek jorjet, ipek şantuk, etamin, krep, oxford, mermerşahi gibi kumaş türleri bezayağı dokuma ile üretilen kumaşlara örnek olarak gösterilebilir.

Dimi,en az üç atkılı bir doku raporu olan ve dimi çizgiler oluşturan dokudur. Dimi kumaşların kumaş yüzeyinde diyagonal çizgiler oluşur. Daha ağır gramajlı kumaşlar dokumak mümkündür. Gabardin, kot (denim), flanel (yünlü), kaşe, tüvid, balıksırtı gibi kumaşlar dimi dokuma kumaşlara örnek olarak verilebilir.

En az beş atkılı ve beş çözgülü bir doku raporu olan, her çözgüsü sadece bir kez bağlantı yapan ve hareket numarası birden büyük olan dokudur. Dimi dokularda atlama sayısı arttırıldığında kumaş yüzeyinde bozulmalar oluşmaya başlar. Saten dokular bunu engellemek için geliştirilmiştir. Dimilerden farklı olarak kesişme noktaları birbirlerine temas etmez. Kesişme çok az olduğundan kumaş yüzeyleri çok düzgün olur. Genellikle sentetik ipliklerden parlak, yumuşak tuşeli kumaşların üretiminde kullanılırlar. Ancak her parlak kumaş saten dokuma değildir.

Örme kumaş bir veya daha çok iplik kullanılarak ya da bir veya daha çok sayıdaki iplik sisteminden ilmek oluşturularak üretilen düz yüzey olarak tanımlanabilir. Tarihin çok eski zamanlarından beri şiş ve tığ benzeri aletlerle örme kumaş yapılmaktadır.

Ribana, çift yataklı örme makinelerinde üretilen bir örme kumaş çeşididir. Lastik örgü olarak da bilinirler. Giysilerin yaka, kolağzı ve eteklerinde kullanılırlar. Bunun dışında iç çamaşırlarında ve vücudu saran streç giysilerde de kullanılırlar. Enine elastikiyeti yüksek olan örgülerdir

İntersiya, özel iplik kılavuzları kullanılarak bir sırada farklı renkte ipliklerin kullanıldığı desenlerin yapımında kullanılan bir yöntemdir. Baklava deseni gibi desenler bu yöntemle üretilebilir.

Jakar, tek tek iğne seçebilen makinelerde yapılabilen desenlerdir. Desenlendirme olanakları çok yüksektir. Yazı, resim gibi karmaşık desenler oluşturulabilir.

Giysi üretiminde kullanılan hayvan derileri sığır, at, bufalo gibi büyükbaş hayvanlardan ve koyun, keçi, domuz gibi küçükbaş hayvanlardan elde edilir. İlk işlem olarak bu derilerden tabaklama işlemi ile tüyler uzaklaştırılır. Giysiler dışında kemer, şapka, ayakkabı, bavul, koltuk döşemesi gibi ürünler için deriler işlenirler

Klasik dokuma ve örme teknolojilerinin dışında çeşitli (mekanik, kimyasal ve termik) yöntemlerle üretilen birçok tekstil yüzeyi bulunmaktadır. Günümüzde giderek önem kazanan ve hızla gelişmekte olan bu tür tekstil yüzeyleri “Dokusuz Tekstil Yüzeyleri” olarak isimlendirilir.

Nonwoven yüzeyler tamamı ya da büyük bir kısmı liften oluşan yüzey olarak tanımlanır. Nonwoven üretiminde ilk olarak lifler kullanılarak bir yüzey oluşturulur. Daha sonra bu yüzey çeşitli yöntemlerle sabitlenir. Konfeksiyonda kullanılan telalar, nonwoven yüzeylere örnek olarak gösterilebilir. Islak mendiller, bebek bezleri, temizlik bezleri, cerrahi önlükler, filtreler, yara bandajları gibi çok sayıda üründe kullanılırlar.

Tekstil teknolojisinde kullanılan temel baskı yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Filmdruck (şablon baskı),
• Rotasyon baskı,
• Rulo baskı,
• Jet baskı (dijital baskı) ve
• Transfer baskı

Transfer baskı genellikle sentetik liflere, özellikle polyestere uygulanan bir indirek baskı yöntemidir. Bu baskı yönteminde baskı deseni önce bir taşıyıcı malzeme üzerine (kağıt) basılmaktadır. Daha sonra tekstil yüzeyi ile kağıt beraber bir ısıl işleme tabi tutulmakta ve sonuçta kağıttaki boyar maddenin büyük bir kısmı tekstil yüzeyine transfer olmaktadır. Bu baskı yönteminin en önemli avantajı, baskıdan sonra yıkama ve kurutma işlemine gerek duyulmamasıdır

Bitim işlemleri boya veya baskı işlemlerinden sonra kumaşın yüzeyini değiştirmek, kullanım özelliklerini geliştirmek ve bakım özelliklerini iyileştirmek amacıyla yapılır. Bitim işlemleri mekanik veya kimyasal yöntemlerle sağlanır. Mekanik işlemlerde kumaşın dış yüzeyi değişikliğe uğramaktadır (parlak, mat, tüylü vb). Kimyasal yöntemlerde kumaş çeşitli terbiye maddeleri ile işleme sokularak yumuşaklık, dolgunluk, su iticilik gibi özellikler kazandırılmaktadır.