MİTOLOJİ VE DİN

Altay Türklerinde “Umay- Umay Ana”, Yakut Türklerinde “Ayıısıt-Ayzıt Hatun”, “doğum Tanrıçası”, “aile, evlilik ve neslin devamının koruyucu tanrısı” olarak bilinen kutsal ruhlardandır. Doğru cevap B'dir.

Türk kültüründe insanın yaratılışını konu alan birçok mit bulunmaktadır. Türk mitolojisinin yazıya geçirilmiş ilk kaynaklarından olan, Göktürkler’den kalma Kül Tigin yazıtında yer alan “Yukarda mavi gök, aşağıda yağız yer yaratıldıkta; ikisinin arasında insanoğlu yaratılmış. İnsan oğulları üzerine ecdadım Bumin Hakan, İstemi Hakan (tahta) oturmuş, oturarak Türk milletinin ülkesini, töresini idare edivermiş, tanzim edivermiş” sözleri Türk mitolojisinde ilk insanın yaratılışına dair en erken kaynaklardandır. Doğru cevap D'dir.

Türk kültüründe ışık, ağaç ve kurt’tan olağanüstü bir şekilde çoğalmaya yönelik türeyişler çeşitli mit ve destanlarda konu olarak işlenmektedir.Türk mitolojisinde Tufan, genel çerçevesi ile diğer kültürlerle paralellik göstermektedir. Ancak, olayların Tanrı, insan ve hayvan kahramanları, başladığı coğrafya ve bazı kavramlarda farklılıklar
bulunmaktadır. Türklerin yaşadığı eski ve yeni coğrafyalarda bazı anlatım faklılıkları da ortaya çıkmaktadır. Tevrat, İncil ve Kur’an’la da kısmen paralellikler bulunmaktadır. ortak özellik ise tufandan sonra yeniden çoğalmanın gerçekleşmesidir. Doğru cevap E'dir.

Türk tarihininde mitolojik doğumun en simgeseli Oğuz Kağan’ın (Oğuz Han) doğuşudur. Bir destan kahramanına yakışır, insanüstü doğum şekli görülmektedir. “Doğduğunda yüzü gök mavisi, ağzı kıpkızıl, benzi ateş gibi, al al gözleri, kapkara saçları, perilerden güzel kara kaşlıydı. Annesinden bir kere süt emmiş bir daha emmemiş, çiğ et, aş, yemek, içecek ve eğlenmek istemiş, ansızın dile gelip konuşmuş, kırk gün içinde yürüyüp oynamıştı. Ayakları öküz ayağı gibi, bilekleri kurt bileği gibi, omuzu samur gibi, göğsüde koca ayı gibi, vücudunun her yeri kıllarla kaplıydı, daha küçükken atları kovalar ve yakalayıp binerdi”. Doğru cevap A'dır.

Türk mitolojisinde ve destanlarda ejder, “Yel Büke”, “Evren”, “Luu” olarak sıklıkla geçmektedir. Büyük yılan şeklinde, kulaklı-boynuzlu, kanatlı, pençeli, ağzından ateşler çıkaran, gövdesi pullu bir yaratık olarak su kaynaklarını ve yağmur bulutlarını temsil eder. Doğru cevap C'dir.

Türk mitolojisinin en önemli, kutlu ağacı kayındır. Cennette yaratıldığına inanılan kayın ağacı, Gök Tanrı’ya sunulan kurbanların asıldığı ağaçtır. Altaylılar, kayın ağacının dünya yaratıldığında beraber yaratıldığını söylerler. Kayın ağacına Tanrı ağacı denir. Tanrı kutunu içinde barındırır. Doğru cevap E'dir.

Oğuz Türkleri’nin hikâyelerinde Dede Korkut çağırılır, Dede Korkut da dua edip
gence yiğitliğiyle alakalı bir isim verirdi; “... Bunun adı boz aygırlı Bamsı Beyrek olsun, adını ben verdim yaşını Allah versin.” şeklinde dua yapar. Günümüzde de çocuklara ad koyma törenleri yapılmakta, ad koyma işini de ailenin itibar ettiği kişiler vermektedir. Doğru cevap C'dir.

Eski Türk mitolojisi, gelenek ve görenekleri ile ilgili önemli bir kaynak olan aynı zamanda ilk Türk sözlüğü ve dil bilgisi kitabının yazarı Kaşgarlı Mahmud'tur. Doru cevap B'dir.