MİTOLOJİ VE DİN

Grek mitolojisi hakkındaki ikinci büyük kaynak MÖ 8. Yüzyılda yaşamış olan Hesiodos’tur. Hesiodos Ionialıdır. Günümüzdeki Foça (Phokaia)’nın kuzeydoğusundaki Kyme şehrinde doğmuştur. Babası tarım işleriyle uğraşan çiftçidir. Doğduğu şehirden Yunanistan’a, Boiotia’ya göç etmiştir. İşler ve Günler (Erga Kai Homerai) ve Tanrıların Yaratılışı (Theogonia) adlı iki önemli yapıtı vardır. Boiotia’daki Helikon Dağının doğusunda Askra’da yaşamıştır. Dor ve Aiolya etkisinde, İonia lehçesi ile yazdığı eseri 1022 heksametron dizeden oluşur.

Doğru cevap b'dir.

Hesiodos’a göre evrenin başlangıcı karışıklık, belirsizlik ve sonsuz boşluk anlamına gelen Khaos’tu.

Doğru cevap c'dir.

Evrenin oluşumu biçimsel olarak tamamlanınca, Titanların doğuşuyla evrende Theogonia yani tanrıların doğuşu yer almıştır. Okeanos, Koios, Krios, Iapetos, Hyperion ve Kronos erkek Titanlardır. Theia, Rheia, Themis, Mnemosyne, Phoibe ve Tethys ise dişi titanlardır.

Doğru cevap d'dir.

Yunan tanrıları, Yunanistan’da Theselya ve Makedonya arasında yer alan Olympos Dağındaki
Hephaistos’un inşa ettiği saraylarında yaşar, Nektar ve Ambrossia ile beslenirlerdi. Olympos, Zeus dışında,
Yunan mitolojisinin 12 büyük tanrısının evidir. Bu 12 büyük tanrıya, diğer ufak tanrılardan ayırmak için
Olympian veya Olymposlu Tanrılar da denir. Olympos’ta sürekli yaşayan ve her kaynakta Olympian olarak
geçen 10 tanrı vardır:
• Zeus • Hephaistos
• Hera • Aphrodite
• Poseidon • Athena
• Ares • Apollon
• Hermes • Artemis
Bunların dışında 12 Olymposlu tanrı arasında zaman zaman sayılan, zaman zamansa sayılmayan ve
sürekli Olympos’da bulunmayan 4 tanrı vardır. Bunlar; Hades, Demeter, Dionysos, Hestia’dır.

Doğru cevap e'dir.

Kronos ile Rheia’nın oğlu olan Poseidon denizlerin tanrısıdır ve her şeyden önce sularla ilişkili yeryüzü olayları ile arasında bir bağ vardır. Poseidon sadece dalgaları yönetmekle kalmaz aynı zamanda fırtınalar yaratabilir. Üç dişli yabasının bir vuruşuyla kıyılardaki kayalıkları yerinden oynatabilir ve kaynakları pınarları ortaya çıkarabilirdi. Gücü, egemenlik alanı sadece denizlere değil, akarsu ve göllere kadar uzanırdı. Toprağı da allak bullak edebilen tanrı kimliğiyle ona toprağı sarsan anlamında Enosigaios denirdi.

Doğru cevap a'dır.

Apollon: Zeus ve Leto’nun oğludur. Mitolojide müziğin, güzel sanatların, güneşin, ateşin ve şiirin tanrısıdır. Ayrıca bilicilik, kehanetle de ilgilenen bir tanrıdır. Adı değişmeden Roma mitolojisine geçen tek tanrıdır. Bu tanrının adının Yunanca olmadığı herkes tarafından bilinir. Hititçe yazıtlarda geçen APULLUNAS tanrının adıyla benzerliği dikkat çekicidir.

Doğru cevap b'dir.

Önceleri Romalılar hiçbir tanrıya tapmamışlardır. Ancak artan savaşlar ile birlikte tanrı inancı
Roma’ya da gelmiştir. Romalılar genelde Yunanlıların Olympian tanrılarını kabul etmişlerdir. Sadece
adlarını değiştirerek Olymposlu tanrılara tapmışlardır.
• Zeus – Jupiter
• Poseidon – Neptunus
• Hestia – Vesta
• Hera – Iuno (Juno)
• Ares – Mars
• Hephaistos – Vulcanus
• Aphrodite – Venus
• Hermes – Mercurius

• Artemis – Diana
• Hades – Pluton
• Dionysos – Bakkhos
• Demeter - Ceres
• Eros - Cupid

Doğru cevap c'dir.

Apollon adı değişmeden Roma mitolojisine geçen tek tanrı olma özelliğini taşımaktadır.

Doğru cevap d'dır.

Kronos ile Rheia’nın kızı olan Demeter toprak ve bereket tanrıçasıdır. Homeros’un destanlarında güzel saçlı kraliçe, güzel örgülü Demeter diye anılır. Ekinleri ve özellikle buğdayı simgeler. Demeter ile ilgili tek efsane mevsimleri simgeleyen bir efsanedir.

Doğru cevap e'dir.

Odysseia adlı eser, Ithake kralı Odysseus’un serüvenlerinin anlatıldığı bir destandır. Bu destan 24 bölümden oluşur. Odysseus’un Troya’dan ülkesi İthake’ya dönüş yolculuğu anlatılır. Doğru yanıt D’dir.

Gaia yani Toprak/Yerküre üzerinde tanrılar, insanlar ve hayvanlar güvenle yürüyebilirlerdi. Gaia cinsel birleşme olmaksızın gökyüzünü (Ouranos), kendisini tümüyle kucaklayabilsin diye dağları ve en sonunda da denizi (Pontos) doğuran birincil varlıktır. Bu varlıkları kendi kendine üreme yani Parthenogenesis yoluyla doğurmuştur. Toprak dediğimiz tanrısal varlığın ilk somut görünümü olan Gaia aynı zamanda yaşamı veren ve alan Büyük Evrensel Anne’dir. Doğru yanıt C’dir.

Kykloplar alınlarının ortasında yuvarlak tek gözleri olan ve çok büyük fiziksel güce sahip olan varlıklardır. Adları Brontes (Gök Gürültüsü), Steropes (Yıldırım) ve Arges (Şimşek)’tir. Zeus Kykloplarla Hekatonkheir’leri Ouronos’un kapattığı yeraltından kurtarır, buna karşılık Kykloplar Zeus’a gök gürültüsü, şimşek ve yıldırımı bağışlar. Doğru yanıt B’dir.

Saadet ve evlilik, Tanrıça Hera’nın özellikleri olup evli kadınların koruyucusudur. Kıskanç, öfkeli ve kinci olarak nitelendirilir. Kendisine karşı sadakatsizliğinden ötürü Zeus’a sık sık öfkelenir. Doğru yanıt A’dır.

Sürekli Olympos’da bulunmayan 4 tanrı vardır. Bunlar; Hades, Demeter, Dionysos, Hestia’dır. Olympos’ta sürekli yaşayan ve her kaynakta Olympian olarak geçen 10 tanrı vardır. Poseidon bunlardan birisidir. Doğru yanıt A’dır.

Athena, Zeus ile Metris’in kızıdır. Zeus ilk evliliğini akıl, sağgörü, kurnazlık ve kalleşliğin tanrıçası olan Metis ile yapmıştır. Ancak kendisinden önceki çiftten aldığı öğütlerle yanında yatan eşi Metis’i yutmuştur. Çünkü kendi yazgısının da babası Kronos’un yazgısı gibi olacağını biliyordu. Ancak Metis’i yuttuktan sonra dayanılmaz baş ağrıları çekti. Hermes’in gelişi ve onun hastalığının nedenini söylemesi üzerine Hephaistos’un yaptığı balta ile baş tanrının başında bir yarık açıldı. Böylece silahlarıyla kuşanmış olarak Athena babasının kafasından çıkarıldı. Athena Zeus’un kafasından silahlı bir kız olarak fırlamıştır. Akıl, sanat, strateji ve barış tanrıçasıdır. Doğru yanıt B’dir.

Leto Zeus’dan gebe kalarak ikizler Apollon ve Artemis’i dünyaya getirmiştir. Doğru yanıt E’dir.

Hermes, gördüğü kaplumbağanın içini bıçakla oyup, koyun bağırsağından 7 tel gererek bir çalgı aleti Lyra’yı yapar. Karnı acıkınca da Apollon’un sürülerinin otladığı yere gelir. Oradaki hayvanları çalar. Apollon sığırlarının çalındığının farkına varır ve kehanet gücüyle bu hırsızlığı kimin yaptığını öğrenir. Kyllene’ye mağara’ya gider. Kaplumbağadan yapılan liri görünce sürüye karşılık bu çalgıyı Hermes’ten alır. Hermes bu şekilde elde ettiği sürüleri güderken, flütü (Syrinks ya da Pan flüt) icad eder. Apollon bu aleti de Kerykeion adlı altın çoban asası ve kehanet dersleri verme karşılığında Hermes’ten alır. Böylece Hermes habercilerin başı ve hırsızların koruyucusu olur. Doğru yanıt D‘dir.

Zeus’un Roma mitolojisindeki karşılığı Jupiter’dir. Vulcanus, Yunan mitolojinde Hephaistos’a karşılık gelir. Doğru yanıt C’dir.

Titanlara karşı kazandığı zaferden sonra ölüler dünyası ya da Tartaros’un yönetimi Hades’e verilmiştir. Çevresinde daimon ve cinlerden oluşan yardımcıları vardı. Bunlardan birisi sandalcı (kayıkçı) Kharon idi. Ölülerin ruhu Hades’e ulaştığında yanlarında hep iki obolos olurdu. Bu parayı ölen kişinin yakınları cesedin yanına bırakırdı. Tartaros’a vardıklarında ölüler kayıkçı Kharon’un ücretini bu parayla öderdi. Kharon ruhları alır, suları ölümsüzlük veren Stkys ırmağının karşı yakasına geçirirdi. Burada ayrıca üç başlı köpek Kerberos bekçi olarak beklerdi. Öte yandan Hermes’in Arkadia dağlarında Odysseus’un eşi Penelope ile birleşip Pan adındaki çocuğu olur. Pan keçi ayaklı, boynuzlu, kuyruklu, çok güzel flüt çalan ve kırlarda dolaşan kırların tanrısıdır ve ölüler dünyası ile ilgili değildir. Doğru yanıt E’dir.

Grek mitolojisinin en önemli kaynağıdır. Homeros’un hakkındaki bilgilerimiz bugün bile
hala çok eksiktir. Nerede doğduğu ve yaşadığı konusunda pek çok kitap ve makale yazılmıştır. Ancak bu bilgilerin birbiri ile örtüşmediği de görülmektedir. Homeros’a atfedilen iki eser İliada ve Odysseia’dır. Her iki eserinde de kendisi ile ilgili hiçbir bilgiyi bulamıyoruz