MİTOLOJİ VE DİN

Utnapiştim de ona boş yere yorulduğunu çünkü Tufandan insanları kurtardığı için tanrıların ölümsüzlüğü yalnızca kendisine ve eşine verdiklerini ve başkasına vermeyeceklerini söyleyip Tufan olayını anlatıyor. Sumerlerin inancında yer eden büyük tanrılar toplanarak bir Tufan yapmayı planlıyorlar. Bunu haber alan insanların yardımcısı bilge tanrı Enki Utnapiştime duvarın arkasından seslenerek, malını mülkünü sat hemen bir gemi yap, gemiye canlılardan birer tane al diyor.

“Mit” Yunanca’da söz, öykü anlamına gelir. Mitler, ilkel insan topluluklarının, evreni, dünyayı ve doğa olaylarını kişileştirerek yorumlamak, henüz sırrını çözemedikleri hayatın ve evrenin çeşitli görüntülerini bir anlam kolaylığına bağlamak ihtiyacından doğmuştur. Doğaüstü ve fizikötesi güçler yanı sıra, doğa güçleriyle savaşa girmiş, onları yenmiş ya da yenememiş ilk yiğitlerin kimlik ve kişiliklerini belirtmesiyle de mitler, eposlara, yani destanlara konu oluştururlar.

Aşağı Mezopotamya’da yer alan Sümer kentlerinin her birinin kendine has bir tanrısı bulunmaktaydı. Bunlar, hava tanrısı, gök tanrı, güneş tanrı, ay tanrı, yaratıcı ana tanrı, çoban tanrı ve tahıl tanrı gibi.

Sümerler tanrıları insan şeklinde tasavvur ettikleri gibi onların yaşantısını da insanlara benzetirlerdi. İnsanoğlu gibi onlar da yiyip-içmekte, evlenip yuva kurmaktaydılar. Onların da hırsları, arzuları vardı, sevinçli ya da hüzünlü olduklarına inanılırdı.

An, Mezopotamya panteonunun baş tanrısı olup, göğün kişileştirilmiş halidir, kutsal rakamı 60’tır. Bütün Mezopotamya tanrılarının en yüksek rakamıdır. Mezopotamya kozmogonisinde, An-Enlil-Enki bir üçlü oluşturmaktadırlar. An’ın ünvanları, “tanrıların kralı”, “göğün kralı” ve “ülkelerin kralı”dır. Eski Sümer Devrinde, An Ur ve Uruk’ta önemli unsurlardan birisidir.

Sümer deniz ve okyanus tanrısıdır. Aynı zamanda bilge tanrı olup, Enlil’in kararlarına uygun olarak planları hazırlayıp yeryüzünü düzenleyen olarak görülmüştür. Enki ve Dünya Düzeni mitinden onun yaratıcı özelliklerini öğrenmekteyiz.

Sümer tanrıçası olup, göğün hanımefendisi unvanı vardır. Fara tanrı listelerinde An ve Enlil’den sonra, Enki’den önce gelmektedir. Bu tanrıça daha çok aşk ve savaşla ilgili gözükmektedir. III. Binyılın ortalarına ait Kiş kral yazıtlarında geçmektedir. Nanna ay tanrısı olup, onun kızı tanrıça İnanna ve oğlu güneş tanrısı UTU’dur.

Pek çok Sümer destanı Dumuzi ile İnanna arasında geçer. Dumuzi’nin İnanna’ya kur yapması iki bölümde anlatılır. Çoban tanrı Dumuzi tanrıçanın gözdesi olabilmek için tarım tanrısı Enkimdu ile rekabete girer. İkinci kısım ise Dumuzi’nin İnanna’nın eşi olduğudur ki, İnanna’nın Yeraltına İnişi mitinde anlatılır.

Gılgamış ve Kiş Kralı Agga Destanı, Gılgamış ve Yaşayanlar Ülkesi, Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı, Enmerkar ve Aratta Beyi, Lugalbanda ve Enmerkar Destanı, Etena ile Kartal sümer destanları arasında yer alırlar.

Sümer ağıtları şairlerin yaşadıkları şehirlerin düşman eline geçmesi, halkın esir edilmesi, sarayların ve tapınakların yağmalanması üzerine yazdıkları şiirlerden oluşur. Sümer kentleri ilk defa Akad kralları tarafından ele geçirilmiş, yağmalanmış sonra Gutiler tarafından benzer şekilde insanlar öldürülmüş, şehirler yağmalanmıştır.

Yeni Sümer Çağı krallarından Ur-Nammu’nun ölümü ve ruhlar âlemine gidişini konu alan bir şiirdir. Ur-Nammu’nun sarayında sedye üzerinde yatması, halkın yas tutması söz konusudur. Sonra Ur-Nammu yeraltı dünyasındaki tanrılara hediyeler götürür. Burada rahipler tarafından kendisine ayrılan yere gelir. Kardeşi Gılgamış burada ona ölüler âleminin kurallarını öğretir. Daha sonra Ur halkının ağıtları ona ulaşır. Onun tamamlayamadığı işler, şehrin surları ve yalnız kalması üzerine üzülür. Artık ölmüştür ve onu sevenler de oldukça üzgündürler.

Diğerleri tanrı Enlil'in özellikleidir. Cevap A şıkkıdır.

B şıkkı, yeraltı dünyası tanrıçası; c şıkkı, çoban tanrısı; d şıkkı, deniz ve okyanus tanrısı; e şıkkı,tanrıların başıdır. CevapA şıkkıdır.

B şkkı, tanrılaştırılmış kahraman; c şıkkı, çoban tanrısı; d şıkkı, yeraltı dünyası tanrıçası; e şıkkı deniz ve okyanus tanrısıdır Cevap A şıkıdır.

b şıkkında, hayatın sulardan başladığı anlatlır; c şıkkında insanın yaratılışı anlatılur; d şıkkında evrenin düzene konulması ve e şıkkındainsanın çamurdan yaratılmsı anlatılır. Cevap A şıkkkıdır.

b şıkkında, ilk insan; c şıkkında, insanın yaratılışı; dşıkkında evrenin düzene konulması; e şıkında insanın çamurdan yaratılması anlatılır. Cevap A şıkkıdır.

b, c  ve d şıkkı Gılgamış, Enkıdu ve Ölüler DiyarıDestanında; e şıkkı,  Enmerkar ve Aratta Beyi Destanında geçer. Cevap a şıkkıdır.

A şıkkı, gılgamış, Enkıdu ve Ölüler Diyarı Destanında geçer. Cevap A şıkkıdır.

Diğerleri Sümer Destanında geçer. Cevap a şıkkıdr.

b şıkkı, göğü hanımefendisi; c şıkkı, yeraltı dünyası tanrıçası; d şıkkı çoban tanrısı, e şıkkı koruyucu tanrıdır. Cevap A şıkkıdır.