MİTOLOJİ VE DİN

Hitit edebiyatında yer alan efsanelerin başka kültürlerden alındığı ve Hititlerin kendi kültürünü anlattığı veya kendilerine ait efsaneler yaratamadığı görülür.

Doğru cevap C seçeneğidir.

A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan mitolojiler Hatti yani Anadolu halkından Hititlere geçen mitolojilerdir ancak C seçeneğinde yer alan Gordion Düğümü Hititlerden sonra Anadolu'da hüküm sürecek olan Friglere ait bir mitolojidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Soruda bahsedilen olaylar Tanrı Telipinu ile ilişkilidir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Hititler, Anadolu’nun güneydoğusunda yaşamış Hurri kültüründen büyük oranda etkilenmiştir. Bu etkileşim Hitit kralı III. Hattuşili’nin Kadeş savaşından dönüşte Lawazantiya kenti rahibinin kızı Pudu- hepa ile evlenmesiyle doruk noktaya ulaşmıştır. Dolayısıyla Hurri kültürünün yarattığı Kumarbi (Gökteki Krallık Efsanesi), Tanrı LAMA’nın Gümüş’ün Hedammu’nun ve Ullikummi’nin Şarkısı adlı efsaneler Hitit edebiyatında önemli bir yer tuttu. Doğru cevap A seçeneğidir.

Soru kökünde bahsedilen özelliklerin tamamı E seçeneğinde yer alan Ullikummi Şarkısı efsanesinde yer almaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Mezopotamya sel afetlerinin anlatıldığı hem Akadca ve hem de Hititçe olarak yazılmış olan Atramhaşi'dir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Hittitlerin yerel kült merkezlerinde çeşitli ayinler düzenledikleri pek çok tanrı ve tanrıçaları vardı. Panteonda tam bin tanrının olduğu bizzat Hititler tarafından çeşitli vesilelerle belirtilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

A, B, D ve E seçeneklerinde yer alan tanrı/tanrıçalar Hitit mitolojisinde yer alırken Dionysos daha çok Yunan mitolojisinde karşımıza çıkmaktadır.

Hiti mitolojisinde ay tanrısı olarak Kaşku'dan bahsedilmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Mitolojide kaybolan Fırtına Tanrısı’dır. Bu tanrının Hattice okunuşu Taru olup eşinin adı Wurunkatte’dir. Bu tanrı Luwice tarhunt- şeklinde yazılmıştır.

Öfke, hiddet ve küskünlük içinde karanlık toprağa giden Fırtına Tanrısı, Arinna şehrinin Güneş Tanrısı, EREŞ.KI.GAL ve Wuruntemu’nun yardımı ile geri getirilir. Ayrıca Fırtına Tanrısı, oğlu Telipinu’nun kaybolması ile umudunu yitirir ve Güneş Tanrısı’na şikâyette bulunur. Hannahanna’dan ise onu bulmasını ister. Aynı zamanda Teşup, mitolojide Kuzey Mezopotamya’da bulunan Kummiia şehrinin Kralı, Gökyüzünün Kralı ve Hatti Ülkelerinin Beyi olarak da anılmaktadır. Tanrıların en büyüğü olan bu tanrının eşi Hepat’tır. Onun oğlu Şarruma ve Nerik şehrinin Fırtına Tanrısı’dır. İki dağ tanrısı üzerinde sakallı bir kişi tarafından temsil edilen Fırtına Tanrısı elinde bir asa tutar. Aynı zamanda bu tanrı hem savaşı ve hem de zaferi simgeler. Onun kutsal boğalarından birinin adı Şeri ve diğeri Hurri (ya da Tella)’dir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Haitti (Anadolu) kökenli mitler şöyledir.

A- İlluyanka
B- Deniz’in Kızı ve Telipinu
C- Kamruşepa
D- Fırtına Tanrısı’nın Müthiş Bir Şekilde
Gürlemesi (Gökyüzünden Düşen Ay)
E- Ebedi Olan İnsan Ruhunun Yolculuğu
F- Kayıp Tanrı Mitleri

Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Hatti (Anadolu) kökenli mitlerin en önemlilerinden biri yılan/ejderha İlluyanka efsanesidir. Bu efsaneye Fırtına Tanrısı ve İlluyanka'nın dövüşmesini konu edinir. Doğru cevap A'dır.

Zalpa Kenti Öyküsü, bir yılda otuz çocuk doğuran Kaneş kraliçesi ile erkek ve kız çocuklarını konu etmektedir. Doğru cevap C'dir.

Keşşi evlenince tüm ilgisini karısına göstermeye başlar. Bunun sonucunda da tanrılara libasyonları ihmal eder. Bu tanrıları kızdırır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Anadolu geleneği olan yardımlaşma ve hediyeşleme kültürünün Hitit dünyasında da yaygın olduğunu ‘Güneş Tanrısı, İnek ve Balıkçı’ masalı çok güzel bir şekilde özetlemektedir. Doğru cevap B'dir.

Hitit mitolojisinde Anu, Mezopotamya kökenli olup Teşup’un ve Taşmişu’nun babası ve tanrıların ikincisidir. Alalu gökyüzünde kral iken Anu da bu tanrıya sâki olarak hizmet etmiştir. Alalu’yu yendikten sonra onu yeraltına göndermiştir. Tam dokuz yıl boyunca kalacağı gökyüzü tahtına oturmuştur. Bu arada Kumarbi de kendisine sâki olarak hizmet etmiştir. Bilgilerden de anlaşılacağı üzere Kumarbi'yi değil Alalu'yu yenerek tahta oturmuştur. Doğru cevap D'dir.

Hitit mitolojisinde Anu ve Kumarbi’nin çocuğu, Fırtına Tanrısı ve Taşmişu’nun erkek kardeşi olan tanrı Aranzah'tır (Dicle Nehri). Doğru cevap B'dir.

Hannahanna, Eski Hitit Dönemine tarihlendirilen Kaybolan Tanrı Efsanelerinde, kaybolan tanrıların aranmasını isteyen ve Tüm Tanrıların Annesi ya da Büyükanne unvanına sahip tanrıçadır. Doğru cevap A'dır.

Teşup, mitolojide Kaybolan Fırtına Tanrısı'dır. Kuzey Mezopotamya’da bulunan Kummiia Nehrinin Kralı, Gökyüzünün Kralı ve Hatti Ülkelerinin Beyi olarak anılmaktadır. Bilge Kral ve Tanrıların Babası olarak nitelendirilen tanrı Teşup değil Kumarbi'dir. Doğru cevap D'dir.

Anadolu kökenli ve yine baharı/nevruzu müjdeleyen bir başka Hitit efsanesi de ‘Tanrı Telipinu’nun Kayboluşu’ mitidir.