MİTOLOJİ VE DİN

Mitik inançlar, antroposentrik, yani insanmerkezli ve çok tanrılı bir yapı sergilerken, ilahi dinler tanrı merkezli, yani teosentrik’tir ve tek tanrılı bir yapı sergiler. Farklı ifade ve vurgulara sahip olsalar da, ilahi dinler, evreni ve içindeki varlıkları eşi ve benzeri olmayan tek bir Tanrı’nın yarattığını savunur. Tanrı,
insanlığa doğru yolu gösteren mesajlarını melekleri aracılığıyla insanlar arasından seçilen peygamberlere vahiyle, peygamberler de kutsal kitaplar halinde onu insanlığa bildirmiştir.

Antik Çağ mitlerine ve düşünüşüne ait imgelere siyasi, sosyal, edebi, iktisadi, sanatsal vs. pek çok alanda rastlanılmaktadır.
Örneğin, aile ve cinsiyetle ilgili çözümlemelerde bulunuken Oidipus’dan, güçlü birinden bahsederken Herkül’den, kendini beğenmiş birisini görünce Narkissos’dan, güzellikle ilgili imgelerde Afrodit’ten söz edildiğini hemen herkes bilmektedir.

Logos, gerçeği nedenlere dayalı olarak açıklamak, sözü, insan
düşüncesinin ürünü olan kavramlar halinde ifade edilmesi demektir.

Mitik dünya görüşünü konu alan bilgi alanları: Theos, tanrı
bilgisi; Kozmos, evren bilgisi; Mythos, mit bilgisi;
Physis, doğa bilgisi; Bios, hayat bilgisi; Astron, yıldız
bilgisi; Geo, yer bilgisi; Antropos, insan bilgisidir

Protagoras, devlet bilgisinin tanrı soylu belirli bir sınıfa ait değil, tüm vatandaşlarda bulunması gerektiğini belirterek, demokratik bir politika
anlayışını dile getirmekte ve yeni dönemin siyasal, toplumsal anlayışını yansıtmaktadır.

Mitolojik düşünce,  ilk olarak, insanın hayatın içinde deneyimlediği olgu ve olaylar silsilesine göndermede bulunan benzetmelere ve analojiye dayanan bir düşünme biçimidir. Örneğin, ‘güneşin batması ile insan hayatının geçiciliği’ arasında kurulan ilgi analojiktir. Tümevarımcı ve tümdengelimci değildir.
Bu düşünüşte doğa güçleri canlı varlıklar(tanrılar), insan-doğa, insan-insan ilişkileri ve doğal-toplumsal olaylar onların düşünce ve eylemlerinin ürünü kabul
edilerek, mitlerle açıklanmaya çalışılır.

Bilimsel disiplinlere göre dinler, evrimci, pozitivist, hümanist dinler; animist, naturalist, totemist dinler; düalist ve monist dinler; Musevilik, Hristiyanlık ve İslamiyet ilahi dinler; Hinduizm, Budizm, Konfüçyanizm ve Taoizm Uzak Doğu dinleri olarak tasnif edilir. Başka bir tasnife göre, milli (Yahudilik) veya evrensel (İslam, Hristiyanlık) dinler şeklinde yapılmaktadır.

Agnostisizm: Bilinemezcilik

İlahi dinleri merkeze alan tasnife göre ise, tek tanrılı-tevhide dayalı-, çok tanrılı- putperest- veya hak ve batıl dinler olarak tasnif edilir. Bu tasnif her bir ilahi dinin kendi iman esaslarını, kutsal kitaplarını, peygamberlerin geliş sırasını merkeze alarak yaptığı bir bölümlemedir. Şüphesiz, bir inanç sistemi olarak her bir din kendi bakış açısına göre değerli ve anlamlıdır. Bu manada sadece ateizmi ve agnostisizmi(bilinemezcilik) dışta bırakacak olursak, her bir insanın var oluşuna ve hayatına anlam katan inanç bağlısına göre doğru bir dindir. Çağımız dünya değerleri içinde bir dine inanma ve bu inancın gereklerini yerine getirme, temel haklar ve özgürlükler içinde en temel değer olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda bütün dinlere saygılı olmak gerekmektedir. Çünkü bu haklar içinde bir dine inanmama hakkı da mevcuttur.

Alman filozofu Nietzsche, sadece imana dayalı dogmatik bir ahlaki kodu kabul etmenin yalnızca mantık dışılık değil, aynı zamanda insan potansiyelini sınırlamak olduğunu söylemektedir.

İyi bir hayat yaşamak için sunulan model davranışlar hakkında Yahudilikteki “on emir”, bu anlamda önemli bir örnek olarak zikredilebilir.

Hepsi mitlerin özelliklerindendir

Mitlerin kökeni MÖ 9. ve 8. yüzyıllara antik Mısır kültürüne dayandırılmaktadır yanlıştır. seçeneği yanlıştır. İlgili sayfada Yunan Kültürüne dayandığı belirtilmektedir.

Antik Çağ mitlerinde güçlü birinden bahsedilirken genelde Herkül'den bahsedilmektedir. 

Düşünce tarihi içinde Yahudilik, Hristiyanlık ve İslamiyet gibi, tek Tanrılı dinler, mitleri ve mitik düşünüş ve inançları politeist yapısı sebebiyle, kendi inanç ilkelerine uygun bulmamaktadır. Ancak Yeni Çağ düşünüşünün etkisiyle, bugün mitolojiye kaynaklık eden Antik Çağ mitlerine ve düşünüşüne ait imgelere siyasi, sosyal, edebi, iktisadi, sanatsal vs. pek çok alanda rastlanılmaktadır. Örneğin, aile ve cinsiyetle ilgili çözümlemelerde bulunuken Oidipus’dan, güçlü birinden bahsederken Herkül’den, kendini beğenmiş birisini görünce Narkissos’dan, güzellikle ilgili imgelerde Afrodit’ ten söz edildiğini hemen herkes bilmektedir. Mitik inançlar da, diğer dini inançlar gibi, insanın ihtiyaçlarına cevap verdiği için yaşanılan hayatı anlamlandırma ve izah etme işlevini sürdürmektedir.

İlkçağın miti insan merkezlidir.

Mitler, insanın sezgi gücü ve doğasında var olan zaaf ve tutkuları ortaya koymasıyla çağlar üstü bir geçerliliğe, çok yönlü bir kullanışa kapı aralar. Bunun sonucu olarak mitler, zamanımıza değin sanat alanlarının yararlandığı bir ilham ve beslenme kaynağı olmuştur. İlkçağın miti insan merkezlidir ve bir din adamının değil, sanatçının uğraşıdır. Sözlü, yazılı edebiyat ve sanat kollarının hemen hepsinde yer alan ve işlendikçe değişen mitler, ne kadar şair, yazar ya da sanatçı varsa, o kadar çeşitlidir. Mitler günümüze kadar resim sanatını, yazılan tragedyaları, opera güftelerini ve edebi eserleri etkilemeye devam etmektedir. Çeşitli efsane, menkıbe, mesel, hikaye, öykü ve fabl örnekleri varlıklarını zamanımıza kadar devam ettirmektedir.

Homeros’un İlyada destanında  feodal beylikler federasyonunun yöneticisi olarak görünen Agamemnon soyunu Zeus’a dayandırır.

Homeros’un İlyada destanında aristokratik bir siyasal-toplumsal düşünüş savunulur. Örneğin feodal beylikler federasyonunun yöneticisi olarak görünen Agamemnon soyunu Zeus’a dayandırır. Öteki feodal beylerin de soylarını diğer tanrılara dayandırarak tanrı soylu olmakla öğündüklerini biliyoruz. Aristokratlar soylarını tanrılara dayandırdıkları gibi, yönetme hakkını ve yetkisini tanrılardan aldıklarını ve bu nedenle, doğuştan siyasal erdeme sahip olduklarını iddia ederler. Örneğin toplumu yönetme hakkını temsil eden asayı Zeus, Atreus’a vermiştir. Atreus da oğluna intikal ettirmiştir. Böylece asa ve yönetme erki silsile itibariyle Atreus soyundan gelen Agamemnon’a kadar gelmiştir: Homeros’a göre, ‘krallık yetkisi Zeus’dan gelir. Akıllı Zeus Kralları sever’. ‘ Her kafadan bir ses çıkarsa iyi olmaz. Bir tek kral olmalı, bir tek baş’ olmalıdır.

Mitler’in işlevleri dört ana noktada toparlanabilir.

Din etimolojik olarak, Arapça'da saygı anlamına gelmemektedir.

Rudolf Otto dini ‘korkutucu, büyüleyici sır’ olarak tarif etmektedir.

Hepsi dinin işlevlerinden biridir.

Avrupa'da Hristiyanlığın veya genel olarak bütün dinlerin karşısına adeta, bilim adı verilen yeni bir Ad hoc (ideolojik, geçici ve moda vari) din koyulduğu dönem 19.yy'dır.