MİTOLOJİ VE DİN - Deneme Sınavı - 5

Yahudilerin Tanah dedikleri 39 metinin bulunduğu kutsal kitabın ilk beş metnini Tevrat (Tora) oluşturmaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Mecusilik’te iki Tanrı anlayışı vardır. Başlangıçta Ahura Mazda iyilik ve kötülükle bağlantılı her şeyi yaratan, gözeten ve kollayan bir konumda iken Ahura Mazda’ya iyiliklerin yaratıcısı anlamında Hürmüz, kötülüklerin ve dünyadaki bütün fenalıkların yaratıcısı olarak da Ehrimen, Tanrı olarak kabul edilmiştir. Doğru yanıt A’dır.

Mecusiliğin kutsal kitabı Gathalar ve Avesta’dır. Gathalar, Avesta’nın en eski bölümüdür. Avesta üzerine yapılan yorumlara Zend denilmiştir. Avesta beş bölümden meydana gelmektedir. Bunlar: Yasna, Vispered, Yaşt, Vendidat ve Khordavesta olarak adlandırılır. Doğru yanıt A'dır.

Sabiilerin gün doğmadan dini törenlerden önce yaptıkları abdeste benzer temizliğe Rimaşa adı verilir. Doğru yanıt E'dir.

Sabiilerin en önemli kutsal metinleri Ginza, Draşia d’Yahya ve Qolasta isimli üç kitaptır. Ginza hazine anlamındadır, yaklaşık 600 sayfadır ve “Adem’in Kitabı” olarak da adlandırılır. Çeşitli dualar, teoloji, mitoloji, ölüm ve ölüm sonrası gibi konuları içerir. Doğru yanıt B’dir.

Hristiyanlığın kısa bir süre içinde Yahudi olmayanların arasında yayılmasındaki en büyük gayret Pavlos’a aittir. Pavlos Tarsus’lu bir Yahudi din adamı olarak vazife yaparken, Şam yolunda geçirmiş olduğu bir vizyon ile Hristiyanlığı kabul eden bir şahıstır. İsa ile bizzat görüşmeyen ve Havariler arasında yer almayan Pavlos, İsa’nın "Beni izle" demesi üzerine Hristiyan olmuştur. Yahudilerin dışındaki toplumlarda Hristiyanlığı yaydığı için de kendisine "Yabancıların Havarisi" denilmiştir. Doğru yanıt D’dir.

Eski Türk dini hakkında en önemli kaynağın Hoytu Tamir yazıtları olduğu ve ilk defa bu yazıtlarda Tanrı'ya Iduk sıfatı verildiği yazılıdır. Doğru yanıt A'dır.

İslamiyet’te ruhbanlık yoktur, İslam din adamları sınıfını kabul etmez; bu konuda Kuran’da Hristiyanlar eleştirilmiştir. İslamiyet’te iman esasları arasında kurtarıcı bir Mesih inancı da bulunmaz; Kuran’da Mesih anlayışına yer verilmemiştir. İslam’da peygamberler dahil hiçbir insan olağanüstü ilahi özellikler taşımaz; bu yönüyle hiçbir varlık mutlak manada mükemmel olamaz, mükemmel olan sadece Allah’tır.   İslam’da günlük ibadetler güneşe göre, yıllık ibadetler ise ayın hareketlerine göre belirlenir. Bunlara karşılık İslam’ın ibadet anlayışı kişinin bütün hayatını kapsayan bir olgudur. Müslüman’ın çalışması, uyuması, yemesi ve yürümesi gibi bütün davranışları ibadet olarak değerlendirilir. Doğru yanıt C’dir.

Eski Türk inançlarında gök her zaman en kutsal varlıktır. Gök, kutsallığını bizzat Tanrı’ya mekan olmasından almaktadır. Gökyüzüne doğru tapınmak eski ve yeni Türk inançlarında önemli yer tutar. Kaşgarlı Mahmud, eski Türklerin gökyüzüne Tanrı dediklerini yazmaktadır. Türklerin atası olarak Kabul edilen Oğuz Kağan’ın gökten inen ışıktan olan hanımından Gün Han, Ay Han ve Yıldız Han ve ağaç kovuğundan doğan hanımından Gök Han, Dağ Han ve Deniz Han isimli oğulları bulunmaktadır. Gök unsurlarının başlıcaları güneş, ay ve yıldızlardır. Doğru yanıt D'dir.

Türk mitolojisinde “Gökyüzü Tanrısı” olarak geçmektedir. Dünyanın ana kutu’dur. Bütün ana kutlar ondan yaratılmıştır. Ayığ Han olarak da bilinir. İlk insanı, güneşi, ayı, yıldızları, yeri, dağları, hayvanları O yaratmıştır. Göğün katlarındaki Tanrılar da onun çocuklarıdır. Bunlar Ürüng Ayıı’nın görünüş değiştirmiş şekilleridir. Dokuzuncu katta O görünür. İnsanlara yeteneklerini O verir. Tabiatın bereketli oluşunu, hayvanların çoğalmasını o sağlar. Bu özellikleriyle Ürüng Ayıı Türk mitolojisindeki Gök Tanrı’nın kendisidir. Doğru yanıt B'dir.

Türk mitolojisinde Gök Tanrı’ya verilen isimlerden biri olarak görmekteyiz. Altay Türklerine göre en büyük tanrıdır. Evrenden önce var olan, dünyanın yaratılışını ve sonunu belirleyen tanrıdır. Doğru yanıt B'dir.

Türk kültürünün en önemli simgesel bir hayvanı olan “Kurt”, Türk mitolojisinin de “Türeyiş” türleri arasında en çok bilinenidir. Bozkurt, Gök Kurt, Kök Böri tanımlamaları ile Kurt, tarihsel süreçte yolu sürekli kesişen ikilidir. Türklerin, Ergenekon, Türeyiş, Göç ve Oğuz Kağan gibi milli destanlarında Bozkurt-Kök Böri, rehber, yol gösterici, kurtarıcı ve anne rollerinde görünmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Türk tarihininde mitolojik doğumun en simgeseli Oğuz Kağan’ın (Oğuz Han) doğuşudur. Bir destan kahramanına yakışır, insanüstü doğum şekli görülmektedir. “Doğduğunda yüzü gök mavisi, ağzı kıpkızıl, benzi ateş gibi, al al gözleri, kapkara saçları, perilerden güzel kara kaşlıydı. Annesinden bir kere süt emmiş bir daha emmemiş, çiğ et, aş, yemek, içecek ve eğlenmek istemiş, ansızın dile gelip konuşmuş, kırk gün içinde yürüyüp oynamıştı. Ayakları öküz ayağı gibi, bilekleri kurt bileği gibi, omuzu samur gibi, göğsüde koca ayı gibi, vücudunun her yeri kıllarla kaplıydı, daha küçükken atları kovalar ve yakalayıp binerdi”. Doğru yanıt A'dır.

Türk mitolojisinde ve destanlarda ejder, “Yel Büke”, “Evren”, “Luu” olarak sıklıkla geçmektedir. Büyük yılan şeklinde, kulaklı-boynuzlu, kanatlı, pençeli, ağzından ateşler çıkaran, gövdesi pullu bir yaratık olarak su kaynaklarını ve yağmur bulutlarını temsil eder. Eski Türk inançlarında bolluk, bereket, refah, güç, kuvvet ve iyilik verici olarak ortaya çıkan “ejder”, daha sonra bazı kültürlerde kötülük sembolü olarak görünmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Bütün kültürlerde “göklerin hakimi” olarak kabul edilen kartal, Türk kültüründe bu özelliğinin yanı sıra Gök Tanrı’nın sembolü olarak kabul edilirdi. Doğru yanıt B'dir.

Türk mitolojisinde, dünya yaratıldığında göğe doğru uzanan dalsız budaksız bir ağaç vardır. Tanrı, bu ağacın dokuz dal ve budağının çıkması, bunlardan da dokuz insan yaratılmasını emretmiştir. Bu ağaç, Hayat ağacıdır. Doğru yanıt E'dir.

Ebedi canlılığın sembolü olan “Hayat Ağacı” kurursa dünyada hayat biter. Bütün canlıların hayatı ona bağlıdır. Ölümsüzlüğün, ebedi hayatın sembolü olan ağaç, ölümle ilgili eski Türk inançlarında ruhu tekrar gökyüzüne götüren bir role de sahiptir. Doğru yanıt E'dir.

Sümer ağıtları şairlerin yaşadıkları şehirlerin düşman eline geçmesi, halkın esir edilmesi, sarayların ve tapınakların yağmalanması üzerine yazdıkları şiirlerden oluşur. Sümer kentleri ilk defa Akad kralları tarafından ele geçirilmiş, yağmalanmış sonra Gutiler tarafından benzer şekilde insanlar öldürülmüş, şehirler yağmalanmıştır.

Dinler Tarihi araştırmalarını kolaylaştırmak için günümüzde yaşayan dinler değişik şekillerde tasnif edilmiştir. Bu tasniflerin en çok benimseneni; dinlerin inanç yönünden gelişimini, birbirleriyle etkileşimini, tarihsel değişimini ve sosyal yönlerinin anlaşılmasını kolaylaştıran coğrafi konumlarına göre yapılan tasniftir.

Hint kökenli dinler denilince: Hinduizm, Budizm, Sihizm ve Cayinizm akla gelir, Uzak doğu kökenli dinler olarak ise Konfüçyanizm, Taoizm ve Şintoizm aklımıza gelir.