MİTOLOJİ VE DİN - Deneme Sınavı - 3

Türk kültüründe insanın yaratılışını konu alan birçok mit bulunmaktadır. Türk mitolojisinin yazıya geçirilmiş ilk kaynaklarından olan, Göktürkler’den kalma Kül Tigin yazıtında yer alan “Yukarda mavi gök, aşağıda yağız yer yaratıldıkta; ikisinin arasında insanoğlu yaratılmış. İnsan oğulları üzerine ecdadım Bumin Hakan, İstemi Hakan (tahta) oturmuş, oturarak Türk milletinin ülkesini, töresini idare edivermiş, tanzim edivermiş” sözleri Türk mitolojisinde ilk insanın yaratılışına dair en erken kaynaklardandır. Doğru cevap D'dir.

Türk kültüründe ışık, ağaç ve kurt’tan olağanüstü bir şekilde çoğalmaya yönelik türeyişler çeşitli mit ve destanlarda konu olarak işlenmektedir.Türk mitolojisinde Tufan, genel çerçevesi ile diğer kültürlerle paralellik göstermektedir. Ancak, olayların Tanrı, insan ve hayvan kahramanları, başladığı coğrafya ve bazı kavramlarda farklılıklar
bulunmaktadır. Türklerin yaşadığı eski ve yeni coğrafyalarda bazı anlatım faklılıkları da ortaya çıkmaktadır. Tevrat, İncil ve Kur’an’la da kısmen paralellikler bulunmaktadır. ortak özellik ise tufandan sonra yeniden çoğalmanın gerçekleşmesidir. Doğru cevap E'dir.

Türk tarihininde mitolojik doğumun en simgeseli Oğuz Kağan’ın (Oğuz Han) doğuşudur. Bir destan kahramanına yakışır, insanüstü doğum şekli görülmektedir. “Doğduğunda yüzü gök mavisi, ağzı kıpkızıl, benzi ateş gibi, al al gözleri, kapkara saçları, perilerden güzel kara kaşlıydı. Annesinden bir kere süt emmiş bir daha emmemiş, çiğ et, aş, yemek, içecek ve eğlenmek istemiş, ansızın dile gelip konuşmuş, kırk gün içinde yürüyüp oynamıştı. Ayakları öküz ayağı gibi, bilekleri kurt bileği gibi, omuzu samur gibi, göğsüde koca ayı gibi, vücudunun her yeri kıllarla kaplıydı, daha küçükken atları kovalar ve yakalayıp binerdi”. Doğru cevap A'dır.

Türk mitolojisinde ve destanlarda ejder, “Yel Büke”, “Evren”, “Luu” olarak sıklıkla geçmektedir. Büyük yılan şeklinde, kulaklı-boynuzlu, kanatlı, pençeli, ağzından ateşler çıkaran, gövdesi pullu bir yaratık olarak su kaynaklarını ve yağmur bulutlarını temsil eder. Doğru cevap C'dir.

Türk mitolojisinin en önemli, kutlu ağacı kayındır. Cennette yaratıldığına inanılan kayın ağacı, Gök Tanrı’ya sunulan kurbanların asıldığı ağaçtır. Altaylılar, kayın ağacının dünya yaratıldığında beraber yaratıldığını söylerler. Kayın ağacına Tanrı ağacı denir. Tanrı kutunu içinde barındırır. Doğru cevap E'dir.

Oğuz Türkleri’nin hikâyelerinde Dede Korkut çağırılır, Dede Korkut da dua edip
gence yiğitliğiyle alakalı bir isim verirdi; “... Bunun adı boz aygırlı Bamsı Beyrek olsun, adını ben verdim yaşını Allah versin.” şeklinde dua yapar. Günümüzde de çocuklara ad koyma törenleri yapılmakta, ad koyma işini de ailenin itibar ettiği kişiler vermektedir. Doğru cevap C'dir.

Eski Türk mitolojisi, gelenek ve görenekleri ile ilgili önemli bir kaynak olan aynı zamanda ilk Türk sözlüğü ve dil bilgisi kitabının yazarı Kaşgarlı Mahmud'tur. Doru cevap B'dir.

Hz. Davut ile başkent Kudüs ve çevresinde ciddi imar faaliyetlerine girişilmiştir. İnanç konusunda halkın birliğini sağlayacak olan bir mabet inşasına başlanmıştır. Hz. Davut’un başlattığı mabet oğlu Hz. Süleyman döneminde iken tamamlanmıştır.

Asur’lular tarafın­dan yıkılmasından sonra eski günlerin özlemi Ba­bil sürgünü döneminde canlanmış MS 70 yılında Roma’lıların mabedi tekrar yıkması ile de Mesih beklentisi pekiştirilmiş bir duygudur. Mesih, İb­ranice Maşiah yağlanmış, kutsanmış kişi demektir. Beklenen Mesih, Davud soyundan olacak ve Yahu­dileri yeniden eski refaha kavuşturacaktır. Emunot denilen on üç maddelik iman esasları içerisinde 12. maddede Mesih’in geleceğini beklemek haktır.

Tanah’da Hz. Musa’ya verilen On Emir’de geçen hükümler şunlardır: 1. Tanrı tektir. Başka ilahlar tanınmayacak, 2. Oyma put yapmak, ve resim yapıp tapmak yasaktır, 3. Tanrı adı boş yere ağza alınmayacak, 4. Cumartesi günü kutsal gündür. O gün iş yapılmayacak, 5. Ana ve babaya hürmet edilecek, 6. Öldürmek yasak, 7. Zina etmek yasak, 8. Çalmak yasak, 9. Komşuya yalancı şahitlik yapmak yasak, 10. Komşuya kötü gözle yaklaşmak yasak. Ancak “boğulmuş hayvan yemeyeceksin” Nuhi kanunlarına aittir.

Mecusiliğin kutsal kitabı Gathalar ve Avesta’dır. Gathalar, Avesta’nın en eski bölümüdür.

İbadetlerin belli gününün, vaktinin olmayışı ve oruç yerine davranışların esas alınması Mecusilik inancıyla; toplu ibadetler için 12 yaşının geçilmesi gerekliliği ve günlük, haftalık ve aylık ibadetlerin gerçekleşmesi Yahudilik inancıyla ilişkilidir. Sabiilerde ise ibadet öncesi su ile temizlik yapılmaktadır. Bu sebeple Sabiilerin mabetleri nehir kenarlarında yapılmışlardır. Mabedin ortasında devamlı akan bir havuz bulunmaktadır.

Günümüzde dünya üzerinde nüfusu en kalabalık olan din Hristiyanlıktır. Filistin bölgesinde doğmuştur. Fakat bugün Avrupa, Kuzey Amerika ve Avustralya da yaklaşık 1,8 milyar nüfusa sahiptir.

Mesih fikri Hristiyanlığın Yahudilikten aldığı bir kavramdır. Hristiyanlar Yahudilerin beklediği Mesih’in İsa olduğunu iddia etmektedirler. Mesih olan İsa, insanları günahlardan kurtarmak için kendini çarmıhta feda etmiş ve göğe yükselmiştir. Kıyamete yakın bir zamanda O, tekrar dünyaya gelecek, Tanrısal krallığı yeniden kuracaktır.

İslam kelimesi sözlükte itaat etmek, boyun eğmek, bağlanmak, bir şeye teslim olmak anlamlarına gelir. Kutsamak İslam kelimesinin anlamları arasında değildir.

İslamiyet Hz. Muhammed’e 23 yılda gelen vahiyle tamamlanmıştır.

Brahminler, din adamlarının oluşturduğu Kasttır. Halka Kutsal metinlerin öğretilmesi ve bazı törenlerin icrasında görev alırlar. Doğru cevap A'dır.

Hinduizm Puranalar döneminde yayılmaya başlamıştır. Bu dönem MS 300 ile 750 arasını kapsar. Hint düşüncesi üzerine yazıların oluştuğu dönemdir. Doğru cevap D'dir.

Bir Cayinist’in karma ve tenasühten kurtulup, nirvanaya ulaşabilmesi için uyması gereken beş temel ahlaki kural şöyledir: 

a. Öldürmemek
b. Çalmamak
c. Az mala sahip olmak
d. Yalan söylememek
e. Ailevi ilişkilerden uzak durmak

Doğru cevap B'dir.