MİTOLOJİ VE DİN - Deneme Sınavı - 12

B. Ögel, “Türk Mitolojisi” adlı eserinde Evrenin-dünyanın yaratılışı ile ilgili N Gorohov tarafından Yakut Türkleri arasından derlenmiş Er-Sogotoh Destanı adıyla yarı mit yarı destan bir metin aktarmaktadır. Bu metinde gök, yer ve insanın (erkek-dişi) yaratılışına dair bilgiler vermektedir. “Er-Sogotoh” isimli insanın atası olarak kabul edilen bir varlık etrafında geçen olayların anlatımıdır. Doğru yanıt B'dir.

Türk mitolojisinin yazıya geçirilmiş ilk kaynaklarından olan, Göktürkler’den kalma Kül Tigin yazıtında yer alan “Yukarda mavi gök, aşağıda yağız yer yaratıldıkta; ikisinin arasında insanoğlu yaratılmış. İnsan oğulları üzerine ecdadım Bumin Hakan, İstemi Hakan (tahta) oturmuş, oturarak Türk milletinin ülkesini, töresini idare edivermiş, tanzim edivermiş” sözleri Türk mitolojisinde ilk insanın yaratılışına dair en erken kaynaklardandır. Doğru yanıt A'dır.

Aan Alahçın Hatun - Aan Darhan Hatun: C. Beydili’ye göre Yakut Türklerinde hem Aan Alahçın Hatun hem de Aan Darhan Hatun olarak
aynı özellikleriyle tek ruhtur. O, insanların yaşadığı “orta dünya”nın, yerin sahibesi ve ruhu, ruhların en büyüğü ve en saygınıdır. İnsanların tabiata zarar vermeleri halinde üzülerek ağlar. Aan Darhan Hatun ışıklı bir yüz, beyaz saçlı yaşlı bir kadın görünüşünde “soyun kutsal ağacı”ında, büyük kayın ağaçları üzerinde yaşadığına inanılır. Kayın ağaçlarına kutsallığını o verir.

Türk tarihininde mitolojik doğumun en simgeseli Oğuz Kağan’ın (Oğuz Han) doğuşudur. Bir destan kahramanına yakışır, insanüstü doğum şekli görülmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Erlik: Bu isme ilk olarak Altay Türklerinin W. Radloff’un derlediği yaratılış mitinde, Tanrı’nın yanında ona arkadaşlık ve yardım ederken rastlıyoruz. Ancak daha sonra hırs ve ihtirasına yenik düşerek kötülüğün sembolü haline gelir. Tanrı’yla pazarlık yaparak yeryüzünde kötü ruhlu insanların kendisinin olmasını ister. Yaşadığı mekan yeraltında, kara çamurdan yapılmış, insanların göz yaşlarından oluşan dokuz nehrin birleşerek oluşturdukları Toybodım nehrinde veya korkunç su canavarlarının olduğu Bay Deniz’in yanındadır.

Eski Türklerde ilkbaharda ve yazın ölen kimselerin sonbaharda, kışın ölen kimselerin ise ilkbaharda gömüldüklerini ve “Yuğ” adı verilen büyük törenlerle gömüldükleri bilinmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Türk mitolojisinde tanrılar ve ruhlar konusunda için Celal Beydili’nin Yurt Kitap- Yayın tarafından basılmış olan “Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük” (2004) kitabını okuyabilirsiniz

Türk mitolojisinde ve destanlarda ejder, “Yel Büke”, “Evren”, “Luu” olarak sıklıkla geçmektedir. Doğru yanıt B'dir.

MÖ ile MÖ.200 arası Kurbanların günlük yaşantıya ve kutsal metinlere girdiği dönem, Sutralar dönemidir. Doğru yanıt D'dir.

Kast Sistemini oluşturan guruplar şöyledir:

Brahminler: Din Adamlarının oluşturduğu Kasttır. Halka Kutsal metinlerin öğretilmesi ve bazı törenlerin icrasında görev alırlar.

Kşatriyalar: Yöneticiler, Prensler ve Askerle- rin oluşturduğu Kast.

Vaisyalar: Tüccarlar, toprak sahipleri ve Çiftçilerin Kast’ı

Sudralar: İşçiler, Hizmetçiler ve Kölelerin Kast’ı

Doğru yanıt D'dir.

Hinduizm politeist tanrı anlayışına sahip bir dindir. Bunların içerisinden Tanrılar panteonunda en üst tabakada yer alanları: Brahma (Yaratıcı Tanrı), Vişnu (Koruyucu Tanrı), Şiva (Yok edici, cezalandırıcı Tanrı), Agni (Ateş Tanrısı), Varuna (Kozmik düzeni sağlayan Tanrı), Soma (Ay Tanrısı), Surya (Güneş Tanrısı), İndra (Savaş Tanrısı), Vayu (Rüzgar Tanrısı). Doğru yanıt A'dır.

Bir Cayinist’in hedefi karma ve tenasühten kurtulup, nirvanaya ulaşmaktır. Bu da beş temel ahlaki kurala uymakla mümkündür:

Öldürmemek

Çalmamak

Az mala sahip olmak

Yalan söylememek

Ailevi ilişkilerden uzak durmak

Doğru yanıt C'dir.

Hindistan’da 16. yüzyılda ortaya çıkan Sihizm, Hinduizm ile İslam inancının karışımı ile oluşmuş bir dindir. Hint kökenli Milli Dinler arasında yer alır. Kurucusu Guru Nanak’tır (1469-1539). Doğru yanıt E'dir.

Guru Nanak’ın ölümünden sonra onun sadık öğrencilerinden Guru Angad tarafından Nanak’ın hayatının anlatıldığı metinler, verdiği vaazlar, Angad döneminde önde gelen öğrencilerinin anlatımları toparlanmıştır. Adi Grant sadece bir kitap değil, bir Sih için hayatın özünün, hakikatin kavrandığı tek kaynaktır. Günlük ibadet Adi Grant’dan pasajlar okumak ve dua etmekten ibarettir. Doğru yanıt A'dır.

Darma, Hinduizm’deki gibi Budizm’in de benimsediği ve kanun, din, nizam, gidilen yol anlamlarında kullanılan bir terimdir. Doğru yanıt C'dir.

Çin tarihinde yüce tanrı ola- rak “Tien” adı verilen ve Göğün efendisi olarak ifade edilen “Gök Tanrı” anlayışı yaygındır. Doğru yanıt B'dir.

Yin ve Yang dünyada bugün var olan gelmiş geçmiş tüm bilgi kaynaklarının teme- linde görünebilen, karşıt kutupları ve bu kutupla- rın birbiriyle olabilecek her türlü ilişkisini ortaya koymaya çalışır. Doğru yanıt D'dir.

Kojiki, Şintoizm‘in kutsal metinlerinden biridir. Dünyanın yaratılışından 628 yılına kadarki Japonya’nın tarihinin anlatıldığı eser sözlü aktarılırken 712 yılında yazıya geçirilmiştir. Üç cilttir. Doğru yanıt C'dir.

Tevrat’ın anlatımına göre Hz. İbrahim Ur şehrinden çıkmış, ailesiyle Harran bölgesine gelmiş, oradan Kenanlıların yaşadığı Kudüs civarlarına gelmişlerdir. Doğru yanıt D'dir.

Nuhi kanunlar şunlardır:

Putlara tapmayacaksın,

Zina yapmayacaksın,

Kan dökmeyeceksin,

Adalete riayet edeceksin,

Hırsızlık yapmayacaksın,

Ana, babaya hürmet edeceksin,

Boğulmuş hayvan yemeyeceksin.

Doğru yanıt E'dir.