MİTOLOJİ VE DİN - Deneme Sınavı - 1

Toprak dediğimiz tanrısal varlığın ilk somut görünümü olan Gaia aynı zamanda yaşamı veren ve alan Büyük Evrensel Anne’dir. Arkaik dönemde
yaygın bir tapınım konusu olan Gaia sonraları üretkenliğin ve yaşamın değerini kendi üzerilerinde daha iyi odaklaştıran başka dizi varlıkların gölgesinde kalmıştır.

Yunan mitolojisinin ilk büyük adı olan Kronos dünyaya egemen olur. Gaia’nın karnında gömülü kalmaktan kurtardığı Titanlar onun egemenliği altında aralarında tanrısal çiftler oluştururlar.

Tanrısal çiftler şunlardır;

• Okeanos – Tethys
• Koios – Phoibe
• Hyperion – Theia
• Krios – Eurybie
• Kronos – Rheia

Iapetos ile Themis ise farklı eşler seçmişlerdir. Themis kendinden sonraki kuşaktan Zeus ile evlenmiştir. Iapetos ise eş olarak Okeanos kızı
Klymene’yi seçer.

Zeus yunan mitolojisinde bilgeliğin doruğundaki tanrıdır.
Hem tanrıların hem insanların babasıdır. Titanlardan
Kronos ile Rheia’nın oğludur. İlk evliliğini
akıl, sağgörü, kurnazlık ve kalleşliğin tanrıçası olan
Metis ile yapmıştır. Ancak kendisinden önceki çiftten
aldığı öğütlerle yanında yatan eşi Metis’i yuttu.
Çünkü kendi yazgısının da babası Kronos’un yazgısı
gibi olacağını biliyordu. Ancak Metis’i yuttuktan
sonra dayanılmaz baş ağrıları çekti. Hermes’in gelişi
ve onun hastalığının nedenini söylemesi üzerine
Hephaistos’un yaptığı balta ile baş tanrının başında
bir yarık açıldı. Böylece silahlarıyla kuşanmış olarak
Athena babasının kafasından çıkarıldı.

Yunan mitolojisinde bilgeliğin doruğundaki tanrıdır.
Hem tanrıların hem insanların babasıdır. Titanlardan
Kronos ile Rheia’nın oğludur. İlk evliliğini
akıl, sağgörü, kurnazlık ve kalleşliğin tanrıçası olan
Metis ile yapmıştır. Ancak kendisinden önceki çiftten
aldığı öğütlerle yanında yatan eşi Metis’i yuttu.
Çünkü kendi yazgısının da babası Kronos’un yazgısı
gibi olacağını biliyordu. Ancak Metis’i yuttuktan
sonra dayanılmaz baş ağrıları çekti. Hermes’in gelişi
ve onun hastalığının nedenini söylemesi üzerine
Hephaistos’un yaptığı balta ile baş tanrının başında
bir yarık açıldı. Böylece silahlarıyla kuşanmış olarak
Athena babasının kafasından çıkarıldı.

Kronos ile Rheia’nın oğlu olan Poseidon denizlerin
tanrısıdır ve her şeyden önce sularla ilişkili
yeryüzü olayları ile arasında bir bağ vardır.
Poseidon sadece dalgaları yönetmekle kalmaz aynı
zamanda fırtınalar yaratabilir. Üç dişli yabasının
bir vuruşuyla kıyılardaki kayalıkları yerinden oynatabilir
ve kaynakları pınarları ortaya çıkarabilirdi.
Gücü, egemenlik alanı sadece denizlere değil,
akarsu ve göllere kadar uzanırdı. Toprağı da allak
bullak edebilen tanrı kimliğiyle ona toprağı sarsan
anlamında Enosigaios denirdi.

Zeus ve Leto’nun oğludur. Mitolojide müziğin,güzel sanatların, güneşin, ateşin ve şiirin tanrısıdır.Ayrıca bilicilik, kehanetle de ilgilenen bir tanrıdır.Adı değişmeden Roma mitolojisine geçen tek tanrıdır.Bu tanrının adının Yunanca olmadığı herkes tarafından bilinir. Hititçe yazıtlarda geçen APULLUNAS tanrının adıyla benzerliği dikkat çekicidir.Yunan mitolojisindeki en önemli tanrılardan biridir. Son yapılan araştırmalarda bu tanrının Anadolu kökenli bir tanrı olduğu ortaya konmuştur. Apollon’un asıl doğum yerinin Patara, yaniAnadolu kıyıları (Lykia) olduğu belirtilmektedir. İliada’nın bazı bölümlerinde Apollon için Lykegenes sıfatı kullanılmaktadır. Bu sıfat da tanrının Lykia bünyesi ile olan bağlantısını gösterir.

Kronos ile Rheia’nın oğludur. Titanlara karşı kazandığı zaferden sonra ölüler dünyası ya da Tartaros’un yönetimi verilmiştir. Titanlara karşı savaşan Hades’e Kykloplar tarafından sihirli miğfer verilmiştir. Bu miğferi başına takan görünmez oluyordu. Hades ölüler dünyasına giren hiç kimsenin yeniden canlılar arasına dönmesine izin vermeyen acımasız bir hükümdardı. Çevresinde daimon ve cinlerden oluşan yardımcıları vardı. Bunlardan birisi sandalcı (kayıkçı) Kharon idi. Ölülerin ruhu Hades’e ulaştığında yanlarında hep iki obolos olurdu. Bu parayı ölen kişinin yakınları cesedin yanına bırakırdı. Tartaros’a vardıklarında ölüler kayıkçı Kharon’un ücretini bu parayla öderdi. Kharon ruhları alır, suları ölümsüzlük veren stkys ırmağının karşı yakasına geçirirdi. Burada ayrıca üç başlı köpek Kerberos bekçi olarak beklerdi.

Ergen olan Dionysos üzümü ve ondan nasıl faydalanılacağınıkeşfeder. Ama Hera onu delirtir. Tanrıdelirmiş bir halde Mısırla Suriye arasında dolaşır.Asya kıyılarını aşıp Phrygia’ya ulaşır. Burada TanrıçaKybele tarafından kabul edilir. Kybele onu arındırıpkendi kültü hakkında bilgilendirir. Dionysos deliliktenkurtulup önce Trakya’ya, Hindistan’a gider vesonra da Yunanistan’a geri döner.

An, Mezopotamya panteonunun baş tanrısı olup, göğün kişileştirilmiş halidir, kutsal rakamı 60’tır.Bütün Mezopotamya tanrılarının en yüksek rakamıdır. Mezopotamya kozmogonisinde, An-Enlil-Enki bir üçlü oluşturmaktadırlar.An’ın ünvanları, “tanrıların kralı”, “göğün kralı” ve “ülkelerin kralı”dır.

Ay tanrısı Nanna, Ur şehriyle alakalı olup, aynı zamanda ayın sembolik rakamı 30’dur. Nanna, Fara’da bulunan
Eski Sumer tanrı listelerinde geçmektedir.Nanna’ya en azından II.binyılın ikinci yarısına kadar Ur’da tapınılmıştır.
Onun tapınağı, É-kişnugal Sumer tapınak dualarında geçer.Akadca isimlerde geçmektedir. Onun
adına pek çok tapınaklar yapılmıştır. Ur-Nammu tarafından, Ur şehrinde yaptırılan Ziggurat en önemlileri
arasındadır.Sumer düşüncesinde, gecenin gündüzü getirdiğine inanılmaktadır. Gece bitkilerin büyümesi, Ay
tanrısı Nanna’nın bereket tanrısı olduğunu da göstermektedir. Nanna’nın Nippur’a yolculuğu isimli metinde
verimlilikle ilgilidir. Harran’da ise É-hulhul tapınağında tapınım görmektedir.Tanrı listelerinde Sin, Şamaş,
Adad ve İştar gibi büyük tanrılar arasında yer almaktadır.Astral tanrılar arasında tanrı Sin bereket ve bolluğun
sembolüdür.Pek çok dua bu tanrıya adanmıştır.Babil mitolojisinde önemli rol oynamaktadır.

Dinlerdeki ortak özellikler şöyle sıralanabilir: inanç, ibadet, duygu, bilgi ve etki boyutu. Doğru yanıt C'dir.