MİTOLOJİ VE DİN - Deneme Sınavı - 14

Menkıbe ve masallarda rastlanan bir ayrıntı ağacın şeyhe kucak açması ve şeyhin onun içine gizlenmesidir. Örnek olarak Hacı Bektaş menkıbesinde böyle bir ayrıntı geçmektedir. Hacı Bektaş Hırka Dağı’na çıkarak bir ağacın altına gizlenmiş ve ağaç onun için bir çadır haline almış ve onu uzun müddet insanlara karşı korumuştur. Doğru yanıt B’dir.

Eski İran’da da ateş kültü önem arz eder. İran Mecusiliği ateş kültünün üstünde yükseliyordu. Eski İran’da ateşgede olarak adlandırılan tapınaklar vardı. Burada ateş söndürülmeden sürekli yanmaktaydı. Ateş, İran dini inancında çok önemli bir yeri olan Ahuramazda’nın nuru olarak kabul edilmiştir. Zerdüşt’ün dini prensiplerindeki Ahiret inancında kötüler ateşle cezalandırılacaklardır. Sasaniler döneminde de ateş İran milli birliğinin sembolü olarak düşünülmüştür. Doğru yanıt E’dir.

Taşla ilgili en çok karşılaşılan kültlerden birisi ‘Yada taşı’dır (Yağmur taşı). Yada taşı, yağmur yağdırmak, kar yağdırmak, yangın söndürmek ve rüzgar estirmek amacıyla gerçekleştirilen bir tür kamlık olarak ifade edilmiştir. Bu taşa, aynı zamanda, Yağmur boncuğu da dendiği olmuştur. Aynı taşın insanları şimşek ve yıldırımlara karşı kuruduğuna inanılmıştır. Doğru yanıt C’dir

Ağaç motifi olan kayın, Altaylarda Kam ayinlerinde, doğum, düğün ve bayramlarda önemli unsur olmuştur. Ataların hayatları bu ağaca bağlanırdı. Altay kamlarının inancına göre, insanlar yaratıldıkları zaman ilk kayın ağacından Umay Ana ile yere inmiştir. Doğru yanıt A’dır.

Mitlerde tanrı ve yarı tanrı unsurları görev alır. Hesiodos’a göre, Grek kozmogonisinde her şeyden evvel kaos mevcut idi. Daha sonra, “Gaia” kişileştirilen kara parçasının yerini almıştır. Bundan sonra silsileler halinde, Eros (canlıların elini ayağını çözen, insanların akıllarını başından alan), Uranos vb. tanrıların yaratılması gerçekleşir. Doğru yanıt B’dir.

Anadolu’da yaygın olan “Alazlama” adeti, hastalıkların ateşle temizlenmesi amacını güden Kırgızlardaki “Alazlama”nın bir uzantısı olarak görülmektedir. Doğru yanıt D’dir.

Arapça kökenli olan din kelimesi “yol, hüküm, benimsemek, kabul etmek, ikrar etmek” anlamlarına gelmektedir.

Herbert Spencer, “Her şey bizim bilgimizin üstüne çıkan bir kudretin tezahürü” olarak ifade eder.

Din felsefesi din ile ilgili ilkelere akli ve tecrübi bilgilerden faydalanarak dinleri tahlil etmekle meşguldür.

Mitler konu bakımından âlemin yaradılışı, insanların yaradılışı, hayvanlar ve bitkilerin geçmişini sorgulamaktadır.

Destan derin geçmişe sahip devletlere ait hikayelerdir. Çünkü savaş yaşamayan, doğal afetlerle karşılaşmayan milletlerde destan unsuru bulunmaz. Destanlar bir kavmin yada ulusun yurt edinme ve kimlik kazanma mücadelesini ihtiva eder.

İlk Türk Müslüman dervişleri de zaman zaman kuş donuna girmişlerdir. Ahmet Yesevi turna donuna; Hacı Bektaş Veli güvercin donuna, Abdal Musa ise geyik donuna bürünmüşlerdir.

Masalların muhtevasında zaman ve mekan kavramına pek dikkat edilmemiştir. Zaman sınırlaması olmaksızın herhangi bir tarihte vuku bulması veya mekanın sınırları çok önem arz etmemektedir.
Öyle ki masallarda masalın meydana geldiği zaman ve mekan çok önemsenmemiştir.

Kutsal kelimesi Türk Dil Kurumu’nun yayımladığı Türkçe Sözlük’te “tapınılacak, yolunda can verilecek
mukaddes vaya karşı çıkılmaması gereken, Tanrıya adanmış olan, Tanrısal içerikli olan” şeklinde tarif edilmektedir.

Eski Türk idari sisteminde “kut” siyasi güç, iktidar, bereket, hayır demektir.

Eski Mısır’da ve Babil’de de Ateş kültü vardı. Bu medeniyetlerde de ateş iki önemli özellik arz ediyordu:
Cezalandırma ve temizleyicilik.

Grekçe myth “masal, öykü, hikâye, efsane” ve logos “söz” kelimelerinin birleştirilmesinden türetilmiş mitoloji, insan düşgücünün bir ürünüdür. Mitler bir ülkeden diğer bir ülkeye yayılmış ya da diğer halkların benzer olaylarla karşılaşması üzerine, düşgüçlerinin öteki uluslardan bağımsız olarak işlemesinin bir ürünü olarak doğmuş olmalıdır.

Bundan dolayı olmalıdır ki, tarihçi Herodot miti, “tarihi değeri olmayan, uydurma güvenilmez masallar” ve Ploton da “gerçeklerle ilgisi olmayan uydurma, boş ve gülünç hikâyeler” olarak değerlendirirler.

Doğru yanıt B'dir.

Kumarbi (Gökteki Krallık Efsanesi), Tanrı LAMA’nın Şarkısı, Gümüş’ün Şarkısı ve Hedammu Şarkısı Hurri Kökenli Mitlerdendir. Kamruşepa ise Hatti (Anadolu) Kökenli Mitlerdendir. Doğru yanıt E'dir.

Ullikummi Şarkısı, Hurri Kökenli Mitlerden biridir. Doğru yanıt D'dir.

Hurri Kökenli Mitler, Hurriceden Hittitçeye uyarlanmıştır. Aşağıda başlıkları verilmiş olan efsaneler birbiriyle ilişkilidir. Bu efsanelerin ana konusunu; Kumarbi ve Fırtına Tanrısı Teşup’un tanrılar üzerinde bir krallık elde etmek için verdiği mücadele oluşturmaktadır. Doğru yanıt B'dir.