MİMARLİK TARİHİ

Cumhuriyetin ilk koruma mevzuatı olan 1710 sayılı “Eski Eserler Kanunu” 1973 yılında yürürlüğe girmiştir.

Doğru Cevap C’dir.

1983 yılında çıkarılan 2863 sayılı yasa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası’dır.

Doğru Cevap A’dır.

 

Burra Tüzüğü ICOMOS tarafından oluşturulmuştur.

Antik Binaları Koruma Derneğinin (the Society for the Protection of Ancient Buildings) kısaltması “SPAB” dır.

Vitruvius’un başarılı bir mimari için gerekliliğini öne sürdüğü kavramlardan birisi olan Firmitas’ın günümüzdeki karşılığı strüktürdür.

20. yy’da modernizmin etkisindeki mimari koruma tanımında ve uygulamalarında çelişkiler ortaya çıkmıştır. Bu çelişkiler, 1964 tarihli Venedik Tüzüğü ile giderilmeye çalışılmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

İngiltere’de Sir George Gilbert Scott güçlü restorasyon karşıtı hareketlere öncü oldu. Bu hareket, Antik Binaları Koruma Derneğinin (the Society for the Protection of Ancient Buildings - SPAB) kurulmasına neden oldu. Doğru cevap E şıkkıdır.

Tarihi kentlerdeki özel mimari örneklerin ve başyapıtların korunmasına dikkat çekmek amacıyla, 1975 yılı, Avrupa Mimari Miras yılı olarak ilan edilmiştir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Modern mimari mirasının, Dünya Miras Listesi bağlamında değerlendirilmesi ise, “bir zaman aralığında”, “mimaride ve teknolojide gelişmeler”, “insanlığın yaratıcı dehasının başyapıtı olmak”, “mimari veya teknolojide, sanatta, şehir planlama veya peyzaj tasarımındaki gelişmeler”, “bir yapı tipinin seçkin bir örneği, mimarlık ve teknoloji topluluğu ya da peyzajın insanlık tarihinde önemli bir basamağı yansıtması”  ölçütlerine göre yapılmaktadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Emmanuel Violletle-Duc Fransa’da restorasyon karşıtı hareketin öncüsüdür. Doğru cevap C şıkkıdır.

Vitruvius başarılı bir mimari için gerekliliğini öne sürdüğü Firmitas (Sağlamlık-Fayda) günümüzde strüktüre, Utilitas (İşe Yararlılık-Hoşluk) fonksiyona ve Venustas (Çekicilik, Zariflik) ise sanatsal değere karşılık geliyor denilebilir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Le Corbusier 1929’da  Paris yakınlarında Villa Savoye'u tasarlamıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

II. Mahmud döneminde, onarımdan sorumlu olan örgütler saray kurumu olmaktan çıkarılıp, yeni devlet örgütlenmesi içinde yer alacak biçimde ‘Ebniye-i Hassa Müdürlüğü’ oluşturulur. Doğru cevap C şıkkıdır.

1951 yılında kurulan Gayri Menkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu (GEAYYK), hem ilke koyan hem de uygulamaya yönelik karar alan ve yasayla oluşturulmuş ilk kurum olması bakımından, Cumhuriyet döneminde mimari koruma yaklaşımları açısından önemli bir eşik oluşturmaktadır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Koruma mevzuatımızda, bir taşınmazın korunması için “eski” olma koşulu 1983 yılında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat varlıklarını Koruma Kanunu çıktığından bu yana kalkmış olduğuna dikkat çekmektedir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Günümüzde kabul gören mimari koruma’nın tanımı, kapsamı, ölçeği, süreci ile koruma yöntemleri, 19. yy’da şekillenmiştir. Endüstri devriminin dünya üzerinde yarattığı etkiler mimarlık pratiğini ve kuramını da doğrudan etkisi altına almıştır. Bu etki sonucu ortaya çıkan yeni mimarlık yaklaşımları, mimari korumanın genel çerçevesini ve bağlamını hazırlamıştır. 20. yy’da ise, modernizmin etkisindeki bu koruma tanımında ve uygulamalarında çelişkiler ortaya çıkmıştır. Bu çelişkiler, 1964 tarihli Venedik Tüzüğü ile giderilmeye çalışılmıştır.

Bir kültür varlığına yapılacak müdahalenin temel ölçütü, onun öz niteliklerini korumak olarak kabul edilir. Koruma eylemi, kültür varlıklarının kullanımına ve (fiziksel ve sosyal) özelliklerine göre yapılır. Kültür varlığı niteliği taşıyan yapıyı değerli kılan her türlü mimari elemanın, yapının özgünlüğünden birşey kaybetmeksizin korunmasını sağlamak gereklidir.

1975 yılında Amsterdam Deklarasyonunda (Avrupa Mimari Mirası Kartası) “Bütünleşik Koruma” (Integrated Conservation) kavramına açılımlar getirilerek, koruma politikalarının yasal, finansal, teknik ve yönetsel açılardan desteklenmesi gereğine vurgu yapılmış; çevreyi etkileyecek kararların oluşturulmasında, halkın bir paydaş olduğu belirtilmiştir. Avustralya ICOMOS’u tarafından oluşturulan Burra Tüzüğünde ise, daha önce Venedik Tüzüğü 1.maddesinde de vurgulanan “kültürel önem/anlam” kavramına dikkat çekilmiştir. Aynı zamanda Burra Tüzüğü, “tarihi bir yerin çevresinde, onunla ilgili alanlar ve nesneler onun kültürel değerine değer katıyorsa korunmalıdır” uyarısı yapmaktadır.

Kültür varlığı bağlamında ortaya atılan kültürel ve ekonomik değerler, koruma gerekçelerini oluşturmaktadır. Kültür varlığı terimi, 1954 yılında, silahlı bir saldırıya karşı kültür varlığının korunması anlaşmasında (Convention for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict) ortaya atılmıştır.

Tartışma ve yazılarıyla 19. yy’da koruma kuramını oluşturan John Ruskin, William Morris, Gustavo Giovannoni ve Camillo Boito anıtın ‘belge değeri’ ve ‘malzeme özgünlüğü’ne vurgu yaparlarken, zanaatkârın yetenek ve becerisi ile ilişkili olarak ‘biricik’liğine de vurgu yapmaktaydılar.