MİMARLİK TARİHİ

Türkiye’nin, 1914 yılında 16,3 milyon olan nüfusu, 1927 yılında %17 oranında azalarak 13,6 milyona düşmüştür. Bu azalmanın temel sebebi Birinci Dünya Savaşı’nda yaklaşık olarak 400.000 kişinin cephede hayatını kaybetmesi ve 1.600.000 civarında hasta, kaçak ve kayıp asker bulunmasıdır.

 Doğru Cevap E’dir.

Sanayileşmenin, kentleşmeye koşut olarak gelişmemesi nedeniyle kentlerde yaratılan iş olanaklarının sınırlılığı, kırdan kente göç edenlerin marjinal sektör adı verilen mevsimlik işçilik, seyyar satıcılık gibi örgütsüz işlerde çalışmaları sonucunda şekillenen kentleşme Sahte Kentleşme’dir.

Doğru Cevap E’dir.

“Güzel Kent” hareketine 1910’lardan sonra yöneltilen eleştiriler sonucunda gelişen Pratik / Etkin Kent yaklaşımıdır. 

Doğru Cevap D’dir.

1927 yılında, Ankara kentinin planını hazırlamak üzere yapılan yarışmayı kazanarak hazırladığı planı 1932 yılında onaylanan mimar H. Jansen’dir. 

Doğru Cevap C’dir.

1936 ile 1951 yılları arasında İstanbul`da bulunarak, kentin planlanmasında önemli bir rol oynayan mimar ve plancı H. Prost’tur.

Türkiye’nin değişik bölgelerinin kapitalist ekonomiyle bütünleştirilmesi amacıyla kentlerin, demiryolu sistemiyle donatılması, demiryolu güzergâhı üzerindeki küçük Anadolu kentlerinde, fabrikalar kurulması, ülkeye gelen mübadiller için 132.150 konut yaptırılması 1923-1950 Dönemi Mekânsal Gelişmeler arasındadır.

“Şehremaneti”  Belediye Teşkilatının Osmanlı dönemindeki ismidir.

1848 yılında Batı şehirciliğinin bazı temel ilkelerini getiren, Osmanlıların ilk imar yasası Ebniye Nizamnamesi’dir.

 Doğru Cevap D’dir.

Modernizm, geçmişe karşı şimdiki zamanın yüceltilmesini ifade eden dünya görüşüne paralel gelişen, sosyal, sanatsal ve kültürel bir akımdır.

İş bölümü ve ihtisaslaşma yaratan, insan davranış ve ilişkilerinde kentlere özgü değişikliklere yol açan bir birikim süreci” (Keleş, 1978: 68; Suher, 1991: 3,4) şeklinde tanımlanmaktadır. Irmak (1974) geniş kapsamlı bir yaklaşımla, kentleşmenin farklı boyutları olduğunu vurgulayan bir tanımlama yapmıştır. Bu tanıma göre kentleşme; kırsal yerleşmenin kente dönüşmesi veya kentin büyümesi nedeniyle demografik; kentsel işgücü biçimlerinin, tarımdan sanayi ve hizmetlere kayması nedeniyle ekonomik; fiziksel çevre ve yaşama koşullarında değişim nedeniyle mekânsal; sosyal değişme ve yeni biçimlenme nedeniyle sosyal ve yönetimsel boyutları olan bir süreçtir.

1839 tarihli İlmuhaber, Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar mevzuatı olan ve yalnızca İstanbul için çıkarılan 1848 tarihli Ebniye Nizamnamesi’ne öncülük etmiştir

1936 yılında Fransız mimar ve plancı Henri Prost, İstanbul’u planlamak üzere davet edilmiş ve 1936 ile 1951 yılları arasında İstanbul`da bulunarak, kentin planlanmasında önemli bir rol oynamıştır.

1831 yılında sadece erkeklerin sayıldığı bir sayım yapılmış ve erkek nüfusu 3.722.738 kişi olarak bulunmuştur. Kadın nüfusunu da hesaba katmak amacıyla bu sayının iki ile çarpılması halinde toplam nüfus, 7,5 milyon olarak bulunmaktadır. Bu sayının toplam sayının çok altında olduğu tahmin edilmektedir. Müslüman olmayanlara vergi uygulaması getirmek ve Müslüman erkekleri askere almak amacıyla, kadınlar, yetimler, ergenlik çağına gelmemiş Hıristiyanlar, zihinsel ve fiziksel özürlüler, vergi ödeme yükümlülüğü olmayan yüksek düzey devlet görevlilerinin kayıt altına alınmaması nedeniyle sayım sonuçlarının sağlıklı olduğunu söylemek olanaklı değildir.

Lozan Antlaşması uyarınca yapılan mübadele, çözümlenmesi oldukça güç yerleşme sorunları yaratmıştır. En yoğun göç hareketi, 1923-1929 yılları arasında olmuş, Yunanistan başta olmak üzere Bulgaristan ve Yugoslavya’dan 500.000’den fazla göçmen gelmiştir.

Hızlı kentleşme sürecinin temel nedenleri, teknolojik gelişme, uygun tarım arazilerinin marjinal sınırlara kadar kullanılması, toprak sahipliğinin bölünmesi ve kutuplaşması gibi “kırın itim- itici faktörler” ile birlikte hızlı nüfus artışıdır.

Sanayileşmenin, kentleşmeye koşut olarak gelişmemesi nedeniyle kentlerde yaratılan iş olanaklarının sınırlılığı, kırdan kente göç edenlerin marjinal sektör adı verilen mevsimlik işçilik, seyyar satıcılık gibi örgütsüz işlerde çalışmaları sonucunu doğurmuştur. Sahte Kentleşme (Pseudo Urbanization) olarak nitelendirilen bu gelişme kentlerin 1950’li yıllardan itibaren plansız gelişmesine yol açmıştır.

Kent planlaması, sanayileşme sonucunda kentlerde ortaya çıkan sorunlara bir tepki olarak gelişmiştir. 1890’lı yıllarda, “Güzel Kent “ hareketi, Ebenezer Howard’ın “Bahçe Kent” önerisi, Camillo Sitte’nin tarihi çevreye duyarlı yaklaşımı, Berlage’nin Amsterdam’daki uygulamaları ve Tony Garnier’in Sanayi Kenti- Cite Industriel gibi çok yönlü planlama yaklaşımları gündeme gelmiştir.

Önceleri yabancı harita mühendislerince hazırlanan kent planları, 1860’lı yıllarda, Erkan-ı Harbiye‘nin harita subayları ve Mühendishanede görev yapan öğretim elemanlarınca da hazırlanmaya başlamıştır. Hocapaşa yangın yerinin düzenlemesini 1864-1866 yılları arasında erkân-ı harp subayı olan Mehmet Kemalettin Bey hazırlamıştır.

Ankara kentinin planını hazırlamak üzere J. Brix, L. Jausseley ve H. Jansen isimli 3 plancı arasında uluslararası sınırlı bir yarışma açılmıştır. Yarışmayı, H. Jansen kazanmıştır.

Toplumsal yapıda ortaya çıkan yeni sosyal tabakalaşmanın ortaya çıkardığı sıra ev, apartman tipi konutların yanında devlet erkânı, gayrimüslim zenginler ve elçiliklerin inşa ettirdiği saray, köşk ve malikâne türü yeni konut biçimleri ve alanları, banliyöleşme ve mübadeleler sonucunda oluşan göçmen mahalleleri konut alanlarında gözlemlenen değişikliklerdir.