MİMARLİK TARİHİ

“Bu dönemde mimarlar açısından ortaya çıkan bir diğer önemli gelişme, 1954’te Mimarlar Odası’nın kurulmasıdır. 1927’de Ankara’da kurulan Türk Mimarlar Cemiyeti’nin 1934’te Türk Yüksek Mimarlar Birliği adını alarak çok şubeli hale getirilmesinin ardından 1954’te, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun yasalaşmasıyla Türk Yüksek Mimarlar Birliği yetki ve olanaklarının büyük bir kısmını Mimarlar Odası’na devretmiştir. Oda kayıtlarında, 1954 yılında odaya kaydolan mimar sayısı 735 olarak belirtilmiştir (http://www.mimarlarodasi.org.tr).”

“Savaş yıllarının içe kapanık ortamından sonra uluslararası sisteme açılış ve iletişim ortamı, Batı mimarlığına olan ilgiyi artırmıştır. 1930’larda Almanya ve Avusturya ile sınırlı kalan modern mimarlık anlayışı, özellikle ABD ile ortaya çıkan yeni ilişkiler sonucunda, bu ülkedeki modern mimarlık uygulamalarından güçlü bir biçimde etkilenmiştir. 1950’li yıllarda, “Uluslararası Üslup”, “Rasyonalizm” ya da “Fonksiyonalizm” diye adlandırılan eğilim, biçimlendirici bakımdan hâkim rol oynamıştır. Bunda, özellikle yabancı yayınların büyük rolü olmuştur (Özer, 1964: 76).”

Mimarlıkta “Rasyonalizm” kavramı, yapıların biçimlerinin geometrik formlardan oluşması anlayışına dayanır. “Katı Rasyonalizm” terimi ise, dik açılardan oluşan prizma mimarisini ifade etmek için kullanılmaktadır. “Fonksiyonalizm” kavramı, modern mimarlığın temelini oluşturan, yapıların işlevden yola çıkarak tasarlanması anlayışına dayanmaktadır.”

“Ankara’da Ulus İşhanı ve Çarşısı (Orhan Bolak, Orhan Bozkurt, Gazanfer Beken, 1955) (Resim 4.1), Elektrik İdaresi Etüd Dairesi (Vedat Dalokay, 1955), Etibank Genel Müdürlük Binası (Vedat Özsan, Tuğrul Devres, Yılmaz Tuncer, 1956), DSİ Genel Müdürlüğü (Enver Tokay, Behruz Çinici, Teoman Doruk, 1959), Sakarya Hükümet Konağı (N. Yaubyan, E. Kortan, H. Vapurciyan, A. Andoniadis, 1956), Eskişehir Porsuk Oteli (Orduevi) (Vedat Dalokay, 1956), İstanbul’da Çınar Oteli (Rana Zipci, Ahmet Akın, Emin Ertan, 1959) (Resim 4.2), İzmir Büyük Efes Oteli (Paul Bonatz, Fatin Uran, 1959) 1950’ler modernizminin en karakteristik örnekleri arasındadır (Batur, 1984: 1404).”

“Türkiye’de ülkenin toplumsal ve siyasi yaşamında derin izler bırakacak olan 27 Mayıs askerimüdahalesi ile açılan bu dönemde, çoğulcu demokrasi ve sosyal gerçekçilik kavramları ön plana çıkmıştır (Batur, 1984: 1405). 1950’lerde siyasal söylemlerle ilişkisini koparan mimarlık, 1960-80 arasında yeniden siyasal söylem ile etkileşim içine girmiştir (Tanyeli, 1998: 242). O güne kadar “estetik” içeriği toplumsal içeriğinden çok daha ağır basan mimarlık ürünü, artık diğer boyutlarıyla da tartışılır olmuştur. Konut sorunu ile bize özgü bir mimarlığın biçimsel araştırmaları bu dönemin ana ilgi alanlarını oluşturmuştur (Sözen, 1996: 87). Tasarım ve uygulamada toplumsal belirleyicilerin rolü daha açık olarak kavranmaya başlamıştır. Mimarlığın toplum bilimleri ve diğer disiplinlerle ilişkileri önem kazanmıştır…. 1960’lı yıllar, Türkiye’de planlı ekonomik politikaların uygulamaya konduğu ve hızlı sanayileşmeye geçildiği yıllardır. Bu durumun, mimarlık ortamına doğrudan etkileri olmuştur. Yapı malzemesi endüstrisinin kurulup gelişmesi gerçekleştirilmiştir. Malzemenin iç pazardan sağlanabilir olması, yapım faaliyetlerinin istikrar kazanmasını ve yapıların teknik düzeyinin yükselmesini sağlamıştır."

“Parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşım, ülkedeki mimarlar tarafından diğer tüm yaklaşımlar içinde en yaygın biçimde kabul edilen ve kullanılan eğilim olmuştur. Prizmanın kendi İstanbul Manifaturacılar Çarşısı (Doğan Tekeli, Sami Sisa ve Metin Hepgüler, 1959), ODTÜ Mimarlık Fakültesi (Altuğ ve Behruz Çinici, 1961), Hacettepe Üniversitesi (SİSAG Grubu, 1964), Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (Cengiz Bektaş, Vedat Özsan, Oral Vural, 1968) bu yaklaşımın örneklerindendir. geometrisini korurken onu işlevsel biçimde parçalayan ve tekdüzelikten uzaklaştırarak sürprizli hacim ve mekân etkilerinin elde edilmesini amaçlayan bir tasarlama yöntemine dayanmaktadır. Araziye yayılarak daha alçak yapılarla çözümlenen, koridorlar yerine iç ve dış avlular kullanan bir yapı programı söz konusudur.”

“Brütalist anlayışın Türkiye’ye girişiyle ilgili önemli bir ayrım, öteki tüm akım ve anlayışların ülkemize gecikmiş olarak girmelerine karşın, Brütalizm’in gelişmiş ülkelerdeki belirişiyle Türkiye’de uygulanmasının neredeyse eş zamanlı olmasıdır (Sözen, 1996: 83, 84). Yeni Brütalizm’in Türkiye’deki başlıca uygulamaları arasında, İstanbul Hukukçular Sitesi (Haluk Baysal, Melih Birsel, 1959-1966), Ankara Stad Oteli (Doğan Tekeli, Sami Sisa, Metin Hepgüler, 1962), Ankara Anadolu Kulübü (Ertur Yener, 1963), Harbiye Orduevi (Metin Hepgüler, 1969), İstanbul Reklam Sitesi (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1969) ile Tercüman Gazetesi Binası (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1974) (Resim 4.3) sayılabilir.”

“Bu anlayıştaki nitelikli yapılar, tek ve tanınabilir olma, kurum kimliği oluşturma gibi mimari çıkış noktaları ön plana alınarak tasarlanmışlardır. Karayolları 17. Bölge Müdürlüğü (Mehmet Konuralp, 1980), Yeşilköy Havalimanı (İç Hatlar Terminali) (Hayati Tabanlıoğlu, 1983), Dışişleri Bakanlığı Binası (Tamer Başbuğ, Hasan Özbay, 1984-88), YKB (Haluk Tümay, Ayhan Böke, 1989), Sabancı Center (Haluk Tümay, Ayhan Böke, 1988-93), İkitelli’deki Sabah Gazetesi (Mehmet Konuralp, 1990), DMC (Hayati-Murat Tabanlıoğlu, 1992-93), Akmerkez (Fatin Uran, 1993), Maslak’taki (eski) Osmanlı Bankası (Ertem Ertunga - 1989, Reşit Soley - 1996), Dış Ticaret Kompleksi (Emre Arolat, 2000) (Resim 4.6), Borusan BMW Sergi Salonu (Gökhan Avcıoğlu, Durmuş Dilekci, 2001), Kanyon Alışveriş Merkezi (Tabanlıoğlu Mimarlık, Jerde Partnership, 2001), Garanti Bankası Genel Müdürlüğü (Olive Grove Tower) (Gerner Kronick + Valcarcel, 2002) geç modern mimarlık örnekleri arasında sayılabilir.”

“Post-Modern hareket, Modern Mimari’nin tekdüze, sıkıcı, soyut, sıradan insanla iletişim kurmayan seçkinci tavrına karşılık bir tepki hareketi olarak ortaya çıkmıştır. Akımın kuramcısı olan ABD’li mimar Robert Venturi’nin 1966’da yayınlanan “Complexity and Contradiction in Architecture” (Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki) adlı kitabı ile gündeme gelmiştir. Post-Modern mimarlar, Modern Mimari’nin reddettiğ her şeyi kabul edip, kabul ettiklerini reddetmişler (Özer, 1993: 227), tekdüze, sıkıcı, soyut, sıradan halktan ve tarihten kopuk buldukları modern mimarlığın karşısına, tam tersi kavramları yerleştirmişlerdir. Onlara göre, mimarlık saf değil, melez; kişisel olmayan değil, tam tersi; basit değil, gereğinden fazla olan; net değil, kararsız; tasarlanmış değil, geleneksel; anlam birliği ve netliğinden çok anlamın karışık canlılığı ve zenginliği olan olmalıdır (Trachtenberg, Hyman, 1986: 563). Stil çeşitliliğinden oluşan geniş bir yelpaze, tarihsel biçimler, renk, süsleme, karmaşık mekân, mecaz, nükte, gibi birçok kavram, Post-Modern mimarlığın tasarım anlayışı içindedir (Jencks, 1991: 13).”

''Bu dönemde dışa açılma politikasının bir sonucu olarak, dönemin Batı mimarlığını oluşturan katı rasyonel anlayıştaki Uluslararası Üslup, Türkiye’de de geçerli olan mimari yaklaşım olmamıştır'' ifadesi yanlış bir ifadedir.

Prizmatik kütleden oluşan yapıların teras çatılarında, Le Corbusier tasarımlarına benzer eğrisel biçimlerden oluşan plastik öğeler, parabolik veya tonozlu eğrisel örtülü hacimler düzenlemenin yaygın olmaması Modern Amerikan mimarlığının etkisi altında Türkiye’de 1950’lerde ortaya çıkan modernizmin ikinci evresindeki başlıca mimari özellikler arasında yer almamaktadır.

Mimarlar Odasının kurulması 1954 yılında gerçekleşmiştir?

İkinci Dünya Savaşı sonrasında mimarlık eğitimi konusundaki en önemli gelişme, 1956 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin kurulması olmuştur

''İkinci Dünya Savaşı yıllarının içe kapanık ortamından sonra uluslararası sisteme açılış ve iletişim ortamı, Batı mimarlığına olan ilgiyi artırmıştır. 1930’larda Almanya ve Avusturya ile sınırlı kalan modern mimarlık anlayışı, özellikle ABD ile ortaya çıkan yeni ilişkiler sonucunda, bu ülkedeki modern mimarlık uygulamalarından güçlü bir biçimde etkilenmiştir.' Bu ifade doğru bir ifadedir.

Sakarya Hükümet Konağı 1950''li yıllar modernizmini temsil eden bir yapı içinde yer almaktadır.

1960-1980 döneminde mimarların katılma veya yönlendirmelerine açık olmayan iki yapım gecekondu ve yapsatçılık olmuştur.

1960-80 döneminde, Bayındırlık Bakanlığı ya da çeşitli resmi kurumlar tarafından açılan yarışmalar, mimari etkinlikler içinde müze binaları önemli bir yer tutmamaktadır.

Piyasa mimarisi 1980 sonrası dönemin mimari sınıflandırması içinde yer alır?

Ülkemizde “çoğulculuk dönemi” olarak da adlandırılan dönem,1960-1980 yıllarını kapsamaktadır?

Türkiye’de 1950’lerde ortaya çıkan modernizmin ikinci evresinde en gözde cephe kaplama malzemesi, markasının adı (BeTeBe) ile anılan cam mozaiktir. Doğru Cevap C'dir.