MİMARLİK TARİHİ

“Fonksiyonalizm” kavramı, modern mimarlığın temelini oluşturan, yapıların işlevden yola çıkarak tasarlanması anlayışına dayanmaktadır.

Uluslararası Üslup, Türkiye’de genel olarak Ulusal Mimarlık Akımı ideolojisi ile yetiştirilmiş mimarlar tarafından uygulanmıştır

“Çoğulculuk”, çeşitli eğilimlerin, düşüncelerin, yönetimde etkisini kabul eden siyasi yöntem, plüralizm anlamına gelmektedir.

Prefabrikasyon ise yapı sektörünün gündemine 1970’li yıllarda girebilmiştir.

Yeni Brütalizm, malzemenin doğal doku ve rengiyle bırakılması ve yapının içinde yer alan işlevlerin estetik amaçlı olarak dışa yansıtılması ilkelerine dayanmaktadır.

Post-Modern mimarlar, Modern Mimari’nin reddettiğ her şeyi kabul edip, kabul ettiklerini reddetmişler; tekdüze, sıkıcı, soyut, sıradan halktan ve tarihten kopuk buldukları modern mimarlığın karşısına, tam tersi kavramları yerleştirmişlerdir. Onlara göre, mimarlık saf değil, melez; kişisel olmayan değil, tam tersi; basit değil, gereğinden fazla olan; net değil, kararsız; tasarlanmış değil, geleneksel; anlam birliği ve netliğinden çok anlamın karışık canlılığı ve zenginliği olan olmalıdır.

1980 sonrası mimarlık etkinliğinde öncelik ve ağırlık kazanan yapı programları, sırasıyla resmi yapılar, sanayi ve ticaret kuruluşlarının yönetim / hizmet yapıları, sanayi yapıları, iş ve alışveriş merkezleri, turizm yapıları, eğitim ve kültür yapıları, restorasyon ve koruma çalışmaları ile konutlar olarak sayılabilir.

Hizmet Yapıları: Genel merkez, yönetim ve büro binaları olarak prestij amacıyla tasarımcıdan yüksek düzeyde yaratıcılık beklentisi içinde olan ve mimara bu konuda geniş özgürlük tanıyan yapılardır. 1980 sonrası dönemde mimari nitelik açısından ağırlık kazanmışlardır. Bu yapılar bir yandan Türkiye’de gökdelenlerin önde gelen örneklerini oluştururken, diğer yandan Post-modern mimarlığın Türkiye’deki önemli örneklerini sunmuşlardır.

Piyasa mimarisi, 1960’larda başlayan piyasa uygulamalarının devamı niteliğindedir. Büyük bölümü
yapsatçılık sistemi içinde yer alan, uluslararası piyasada yarışabilecek düzeyde olmayıp iç piyasa
koşullarının ölçütleriyle çalışmak durumunda olan mimarların oluşturduğu tasarımları içermektedir. Genellikle güncel akımları yapsatçı ve malsahibinin ticari kaygıları, bilgi, görgü ve beğeni düzeyi ile sınırlayarak uygulamışlardır. Resmi mimaride genellikle modernist tasarımlar ağırlığını korumuştur. Belediyelere ve bağlı kuruluşlara ait yapı talepleri ise zaman zaman yöresellik ve yerellik arayışlarının biçimlerine sahip olmuşlardır (Batur, 1996: 896). Mimari nitelik açısından üzerinde durulması gereken, “seçkin mimari”dir. Bu mimari içinde, birkaç temel eğilim sözkonusudur. Bunlar, “geç modernizm”, “post-modernizm” ve “tarihselci-ulusalcı-yerel mimari” arayışları olarak sınıflandırılabilir. Geç modernizm ile post-modern biçimcilik, evrensel geçerlikte akımlardır. Program, mekân ve estetik değerler açısından simge ve mesaj değeri taşımaktadırlar

Geç modern yaklaşımlar, 1960’larda ülke gündemine girmiş, 1980 sonrasında da çeşitlenerek varlığını sürdürmüştür. 1990 tarihli Sabah Gazetesi Binası buna verilebilecek bir örnekken; diğer şıklarda yer alanlar, modernizmin Türkiye'de 1950'lerdeki ilk örneklerindendir.

Mimarlık eğitimi konusundaki tek gelişme ise, 1956 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin kurulması olmuştur. Doğru cevap A’dır.

Kızılay Emek İşhanı Türkiye’nin ticari ofis mekânı olarak tasarlanan ilk gökdelenidir ve ilk giydirme cepheli yapısıdır. Doğru cevap B’dir.

Le Corbusier’nin ortaya attığı “Brütalizm” akımı, beton malzemenin kapatılmadan kullanılması ilkesine dayanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşım, ülkedeki mimarlar tarafından diğer tüm yaklaşımlar içinde en yaygın biçimde kabul edilen ve kullanılan eğilim olmuştur. Doğru cevap A’dır.

1959’da tasarlanan İstanbul Sheraton Oteli Organımsı mimarlığın Türkiye’deki ilk örneği olmuştur. Doğru cevap D’dir.

1980 sonrası, dünyada soğuk savaş döneminin sona ererek duvarların yıkıldığı küreselleşme dönemidir. Türkiye’de ise, 12 Eylül darbesi ardından güçlü bir biçimde hâkim olan serbest piyasa (liberal) ekonomisi, yeni dünya düzeni ile bir denk düşüm içinde desteklenerek Türkiye mimarlığını değişime zorlamıştır. Doğru cevap E’dir.

1980 sonrasında, Dönemin mimarisi, üç başlık altında sınıflanabilir: Piyasa, resmi ve seçmim mimari. Doğru cevap A’dır.

Sabancı Center (Haluk Tümay, Ayhan Böke, 1988-93) geç modern mimarlık örnekleri arasında sayılabilir. Doğru cevap B’dir.

Post-Modern hareket, Modern Mimari’nin tekdüze, sıkıcı, soyut, sıradan insanla iletişim kurmayan seçkinci tavrına karşılık bir tepki hareketi olarak ortaya çıkmıştır. Doğru cevap C’dir.

Yeşilköy Havalimanı (İç Hatlar Terminali) (Hayati Tabanlıoğlu, 1983), geç modern mimarlık örnekleri arasında sayılabilir. Doğru cevap D’dir.