MİMARLİK TARİHİ - Deneme Sınavı - 5

Anadolu’da konut mimarisinde Düz damlı “kübik” taş mimari ağırlıklı olarak Ege ve Akdeniz bölgesinde tercih edilmiştir. Doğru Cevap D’dir.

Diğer Anadolu konut mimarisi tiplerdeki gibi bir bölge ile sınırlı olmayan ve  Türk evi tanımlamasını temsil eden konut tipi “Hımış Teknikli Konut mimarisi”dir. Doğru Cevap E'dir.

Özelleşmiş odalar göçebe kültürün Geleneksel Türk konut mimarisindeki yansımalarından birisi değildir. Doğru Cevap B’dir.

Yerleşik düzene geçişin tarım ekonomisini getirmiş olması, evin özellikle zemin kat kurgusunu etkilemiştir. Evin kapalı ve açık mekânları arasında doğrudan bir ilişkiyi gerektiren tarımsal yaşam, alt katın bölümlerini belirlemiştir. Doğru Cevap A'dır.

Geleneksel Türk konutlarında genellikle yola bakan bir köşe konumlu ve üst katta yer evin en değerli odası “Boşoda” dır. 

Doğru Cevap E’dir.

Çift Sofalı plan tipi sofanın şekli ve yerine göre geleneksel Türk evi tiplerinden birisi değildir.

Doğru Cevap C’dir.

İstanbul’un betonarme iskelet sistemiyle inşa edilen ilk binaları ve apartman tipindeki ilk toplu konutları Harikzedegân (Tayyare) Apartmanlarıdır.

Doğru Cevap C’dir.

Farklı gelir gruplarının karışımından oluşan müstakil evler, sıra evler ve çok katlı apartmanları birleştiren ilk proje Levent Toplu Konut projesidir.

Doğru Cevap A’dır.

1935 yılında Ankara’da kurulan, konut kooperatiflerinin ilk örneği Bahçelievler Yapı Kooperatifi’dir.

Doğru Cevap D’dir.

Türkiye’de 775 sayılı ilk gecekondu yasası 1966 yılında çıkarılmıştır.

Doğru Cevap D’dir.

Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentini 20. Yüzyılın modern bir başkentine dönüştürme çabası başta sultanlar olmak üzere devlet yöneticileri tarafından kararlı bir şekilde sürdürüldü. Mimari üslup, yönetim ve organizasyon ile altyapı çalışmaları kentin morfolojisini etkileyecek olan planlama çalışmaları ile tamamlandı. Osmanlı geleneksel kentsel sisteminde genel olarak külliyelerin kurucu ve düzenleyici rol oynadığı ve bütün kenti ele alan bir planlama anlayışının olmadığı bilinmektedir. 18. Yüzyıla kadar kentin ölçekli bir haritasının da bulunmadığı göz önüne alınırsa yeni ve eski arasındaki fark daha da anlaşılabilir olmaktadır. İstanbul’un ilk ölçekli haritası Kauffer tarafından 1776-78 yıllarında hazırlandı. Ancak kent planlama sürecinde köklü değişiklik Tanzimat’ın ilanı ile birlikte gerçekleşti. Tanzimat Reformlarının savunucusu Mustafa Reşit Paşa, İstanbul’un Paris, Londra, Viyana gibi Avrupa başkentlerine benzemesini ve planlamanın bilimsel olarak ele alınmasını istedi. Mustafa Reşit Paşa, cadde ve sokakların geometri kurallarına göre biçimlenmesini, binaların ahşap yerine kâgir malzeme ile yapılmasını istedi. Sultan II. Mahmut, 1839 yılında Alman mühendis Helmut von Moltke’yi kentin sokak ağının düzenlenmesi için görevlendirdi. Tarihi yarımadayı ele alan Moltke planı yeni, geniş ve doğrusal arterler açılmasını ve caddeler arasında kategoriler olmasını önerdi. Bu plan uygulanmadı ama daha sonra yapılan düzenlemeleri etkiledi.

19. Yüzyılın başında Melling’in çizdiği plan dışında geniş alanları etkileyen yangınlardan sonra kentin düzensiz sokaklarını gridal bir plan aracılığı ile düzenleme çabası olduğu görülmektedir. 1855’de kurulan İntizam-ı Şehir Komisyonu ve 1866’da kurulan Islahat-ı Turuk Komisyonu yolların gridal bir düzen kazanması, binaların kâgir malzemeden ve belirlenen standartlara göre yapılması için düzenlemeler yayınladı. 1796 yılından itibaren çeşitli dönemlerde sokakların genişliği, biçimi, binaların geri çekilme mesafeleri, yükseklik sınırları ve yangına karşı alınacak önlemlerin belirlendiği Ebniye Nizamnameleri kentin yapı çevresinin geleneksel yapıdan modern kentsel çevreye dönüşmesinde oldukça etkili oldu. 1856-1870 yılları arasında çok sayıda binanın tahrip olmasına neden olan üç büyük yangın bu düzenlemelerin uygulanması için fırsat olarak değerlendirildi. 1857 Aksaray yangını tarihi yarımadada büyük bir bölgeye zarar verdi. İtalyan mühendis Luigi Stotari bölgenin geleneksel dokusunu göz ardı eden gridal düzende, geniş ve düzenli caddeler planladı.

Cumhuriyetin ilk koruma mevzuatı olan 1710 sayılı “Eski Eserler Kanunu” 1973 yılında yürürlüğe girmiştir.

Doğru Cevap C’dir.

1983 yılında çıkarılan 2863 sayılı yasa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası’dır.

Doğru Cevap A’dır.

 

Burra Tüzüğü ICOMOS tarafından oluşturulmuştur.

Antik Binaları Koruma Derneğinin (the Society for the Protection of Ancient Buildings) kısaltması “SPAB” dır.

Vitruvius’un başarılı bir mimari için gerekliliğini öne sürdüğü kavramlardan birisi olan Firmitas’ın günümüzdeki karşılığı strüktürdür.

Brütalizm’in gelişmiş ülkelerdeki belirişiyle Türkiye’de uygulanmasının neredeyse eş zamanlı olmasıdır. Yeni Brütalizm’in Türkiye’deki başlıca uygulamaları arasında, İstanbul Hukukçular Sitesi (Haluk Baysal, Melih Birsel, 1959-1966), Ankara Stad Oteli (Doğan Tekeli, Sami Sisa, Metin Hepgüler, 1962),
Ankara Anadolu Kulübü (Ertur Yener, 1963), Harbiye Orduevi (Metin Hepgüler, 1969), İstanbul Reklam Sitesi (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1969) ile Tercüman Gazetesi Binası (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1974) sayılabilir.

1980’li yıllar ise, Dünyada ve Türkiye’de yeni gelişmelerin gerçekleştiği yeni bir dönüm noktası olmuştur. Dünyada küreselleşme dönemi, Türkiye’de ise dünyadaki bu ekonomik etkilerle materyalist bakış açısının ve tüketim kültürünün hâkim olduğu, değerlerin aşınıma uğradığı dönemdir.

Uluslararası Üslup, Türkiye’de genel olarak Ulusal Mimarlık Akımı ideolojisi ile yetiştirilmiş mimarlar tarafından uygulanmıştır. Büyük çoğunluğu yabancı dil bilmeyen, yabancı ülkeleri tanımayan mimarlar, gelişmiş ülkelerdeki mimarlık hareketlerini, sadece yabancı dergilerdeki
fotoğraflardan izleyerek tanımışlardır. Bu nedenle Türkiye’de 1950’li yıllardaki bu durum, “dergi mimarlığı dönemi” olarak da nitelendirilmektedir. Türkiye’deki yapı teknolojisinin bu ülkelerdeki düzeye
erişmemiş olması nedeniyle, bu tasarımların teknolojik üstünlüklerini uygulayamamışlardır. Bu yüzden, çoğu proje aşamasında kalmış, uygulanabilenler ise yüksek maliyetli olmuş ya da yapım
aşamasında değişikliğe uğramıştır. Bu üslubun kullandığı malzemelerden çelik,
Türkiye’de pahalı ve uygulama tekniği bilinmeyen bir malzeme olduğu için, bilinen bir malzeme olan betonarmeye yönelinmiştir. Bu nedenle bizdeki Uluslararası Üslup uygulamaları ülkenin sınırlı imkânları içinde, yerel düzeyde kalmıştır. Ortaya çıkan bu durum, ülkedeki mimarlık eğitiminden de kaynaklanmıştır. Uluslararası Üslup ile tanışan öğrenciler ilk tasarımlarını Batı’daki uygulamaları
biçimsel olarak taklit ederek gerçekleştirmişlerdir. Ancak sonraki dönemlerde mimarlık okullarının
eğitim kadroları Batı ülkelerine giderek çalışma fırsatı bulduklarında mimarlığın temel konularına ilişkin yeni temaları ele almaya başlamışlar, Uluslararası Üslup’un ilkelerinin daha derinden anlaşılarak
benimsenmesini sağlamışlardır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Kızılay Emek İşhanı (Enver Tokay, İlhan
Tayman, 1959), Türkiye’nin ticari ofis mekânı olarak tasarlanan ilk gökdelenidir ve ilk giydirme cepheli yapıdır. Yapıda kullanılan betonarme teknolojisi, sonraki dönemde yapılacak olan yüksek yapılar için örnek oluşturmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.