MİMARLİK TARİHİ - Deneme Sınavı - 12

Tanzimat’ın ilanıyla birlikte, devletin işlerlik ve estetik bakımından daha çok kaygı duymaya başladığı görülmektedir. Çünkü kente düzen verme, kentte düzeni egemen kılma amacı bulunmaktadır. Zaten, Tanzimat’ın sözcük anlamı “ düzen verme” dir. Tanzimat Fermanı`nın 1839 yılında ilanından, 1908`de II. Meşrutiyet`in ilanına kadar geçen yetmiş yıl içinde, İstanbul`a yönelik üç adet kent tasarımı projesi hazırlanmıştır. Bu projelerin ortak amacı; ulaşım ağını modernleştirmek ve Batı teknolojisi ile kültürünü esas alan bir kent imajı geliştirmektir. Her üç tasarım da Helmuth Von Moltke, F. Arnodin ve Joseph Antonie Bouvard isimli yabancı mimar ve mühendislere yaptırılmıştır.

17 Mayıs 1839’da hazırlanan İlmuhaber, yeni ulaşım teknolojisine uygun olarak geniş cadde ve rıhtımların açılmasını, yolların geometrik düzende inşa edilmesini, dar sokak ve çıkmazların kaldırılmasını, yol kademelenmesi hakkındaki ilkeleri ve yangın riskini azaltmak amacıyla yeni inşaat tekniklerinin kullanılması doğrultusunda kâgir bina yapılmasını, ana yollar üzerindeki yapıların maksimum kat yüksekliklerini, yangın yerlerinin imarına ilişkin hükümlerle, İstanbul’un kentsel alanında köklü bir değişimini öngörmüştür.

Auric, Aksaray, Çırçır, İshakpaşa ve Beyazıt’taki yangın alanlarına yönelik kısmi ve kent bütününe ilişkin imar planının hazırlanması için uğraşmıştır. Yenikapı-Unkapanı ve Aksaray-Beyazıt bulvarları Auric’ in tavsiyesiyle açılmış, Pera’yı bir asma köprüyle Süleymaniye ve Galata’ya bağlama fikri uygulanma şansı bulamamıştır Auric’ in aktivitelerine II. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla son verilmiştir.

Yangına maruz kalan alanın yollarının genişletilmesi, binaların kâgir binalara dönüştürülmesi için bir Islahat-ı Turuk Komisyonu kurulmuş ve yangın geçiren bölgelerin mevzi planları hazırlanmıştır.

3 Nisan 1930 tarihinde 1580 sayılı Belediye Kanunu yürürlüğe girmiş ve 2000’li yıllara kadar yürürlükte kalmıştır. Bu yasayla, nüfusu 2000’in üzerindeki yerleşmelerde ve nüfusu 2000’den az olsa bile vilayet veya kaza merkezi olan yerleşmelerde belediye teşkilatının kurulmasını öngörmüştür. Umumi Hıfzısıhha Yasası (1930), Belediye Bankası Kurulmasına İlişkin Yasa ( 1933), Yapı ve Yollar Yasası (1933), Kamulaştırma Yasası (1934), 2763 sayılı Belediyeler İmar Heyetinin Kuruluşuna İlişkin Yasa (1935) gibi imara ve kentin yönetimine ilişkin yasalar bu dönemde yürürlüğe giren ve belediyeciliğin çerçevesini belirleyen yasalardır.

2004 yılında 2863 sayılı yasada bazı değişiklikler yapılmasını öngören 5226 sayılı yasa yürürlüğe girmiştir. Yeni düzenleme ile tescilli kültür varlıklarının bakım ve onarımında Toplu Konut Kanunu uyarınca kredi verilmesi, koruma amaçlı imar planlarının tanımlanması gibi hükümler yer almıştır. Aynı yıl, kültür varlıkları ile somut olmayan kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilir kültürün bir ögesi haline getirilmesi gibi amaçlar da taşıyan 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Özendirme Yasası çıkarılmıştır.

Taş konut mimarisi: Güneydoğu Anadolu’da, Orta Anadolu’nun özellikle Niğde ve Kayseri (eski Kapadokya) bölgesinde (kuzey Suriye ile ortak kültürün ifadesi

18. yüzyılın ikinci yarısından sonra sanayileşme ve kentleşme, insanlığın yaşam çabası ve biçiminde köklü değişiklikler meydana getirmiştir. Bu durum, kentlerde o zamana kadar görülmemiş büyük ve hızlı değişimlere neden olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Türkiye’de kentsel nüfusun gelişimi analiz edildiğinde, Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet Dönemi’nde kentleşme oranının oldukça düşük olduğu gözlenmektedir. Osmanlı Dönemi’nde güvenilir bir tahmin olmamakla birlikte, yaklaşık olarak 25 milyon kişinin yaşadığı geniş topraklarda, nüfusun %85’inin kırsal kesimde, %15’inin 10.000 ve üzerinde nüfusa sahip kentlerde yaşadığı tahmin edilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye'nin nüfusu artmaya başlamıştır. Lozan Antlaşması uyarınca yapılan mübadele, çözümlenmesi oldukça güç yerleşme sorunları yaratmıştır. En yoğun göç hareketi, 1923-1929 yılları arasında olmuş, Yunanistan başta olmak üzere Bulgaristan ve Yugoslavya’dan 500.000’den fazla göçmen gelmiştir. Doğru cevap D'dir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda, şehircilik uygulamalarına dönük ilk çabalar, reform döneminin başından itibaren görülmüştür. Kentlere düzen vermek amacıyla gerekli modellerin ve hukuki araçların yalnızca Batı tarzı şehircilikle sağlanabileceğine inanılmıştır. Ancak, sanayileşmenin gerçekleşmemesi nedeniyle, kent planlaması, Batı’da olduğu gibi sanayi kentine tepki olarak ortaya çıkmamıştır.Doğru cevap E'dir.