MİMARLİK TARİHİ - Deneme Sınavı - 10

Hassa Mimarlar Ocağı II. Mahmud döneminde kaldırılmıştır.

Doğru Cevap E’dir.

Yeni Cami İstanbul’da inşa edilen Batılılaşma Dönemi Osmanlı mimari örneklerinden birisi değildir.

Doğru Cevap A’dır.

Sanayi-i Nefise Mektebi’nde ders veren ilk Türk mimar Vedat Bey'dir. 

Doğru Cevap B’dir.

1776-78 yıllarında İstanbul’un ilk ölçekli haritası Kauffer tarafından hazırlanmıştır.

Doğru Cevap E’dir.

1990 sonrası Post-modern dönemi diye bir dönem yoktur. Keza 1980 sonrası Post-modern dönemi mimarlık dönemleri arasında yer almaktadır.

Ulus devlet olarak örgütlenmiş toplumun demokrasi içinde temsil edilmemesi, modernite projesinin dört boyutu arasında yer almaz.

Cumhuriyet dönemindeki ilk önemli modern yapı Sağlık Bakanlığı binasıdır. 

Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması, ülkemizde yabancı mimarların davet edilerek modern mimarlığın başlamasına sebep  olan olaylardan birisidir.

Modern yaklaşım  II. Ulusal mimarlık dönemi boyunca devam eden yaklaşımlar arasında yer almamaktadır.

Yabancı mimarların Türkiye’de iş yapmalarına karşı çıkma eylemleri, ülkemizde yeni bir ulusal mimarlık anlayışı oluşmasının ortamını hazırlayan gelişmeler arasında yer alır.

Bilinçlenmeme, ülkemizde yerli mimarlar arasında modern mimarlık tutumunun yayılma sebepleri arasında yer almamaktadır.

Dolmabahçe Sarayı, Holzmeister'in ülkemizdeki yapıtları arasında yer almamaktadır.

Ölçek ve oranlarda değişmeme özelliği, Modern Mimarlığın Üçüncü Evresi (1937-1939) döneminin genel özellikleri arasında yer almaz.

“İkinci Dünya Savaşı sonrası, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 16 ülke ABD'den Marshall Yardımı (1948-51) adı altında ekonomik kalkınma yardımı almıştır. Bu dönemde ortaya çıkan modern Türkiye tarihindeki siyasi açıdan en önemli dönüm noktası ise, çok partili sisteme geçilerek demokrasinin kurulması olmuştur (Batur, 1984: 1400). 1929’da tüm dünyayı etkisi altına alan “büyük buhran”dan sonra Türkiye’de benimsenen içe dönük ekonomik model, 1950’lerden itibaren liberal ekonomi politikaları lehine terk edilmiştir. Önceki dönemlerde endüstriyel kalkınmaya verilen öncelik bu dönemde tarıma yöneltilmiş, demiryolları yerine karayollarının geliştirilmesine ağırlık verilmiştir. Yeni politikalar, kalkınmada devlet yerine özel sektöre daha geniş yer vermeyi hedeflemiştir (Tekeli, 2007: 27).”

“Bu dönemde mimarlar açısından ortaya çıkan bir diğer önemli gelişme, 1954’te Mimarlar Odası’nın kurulmasıdır. 1927’de Ankara’da kurulan Türk Mimarlar Cemiyeti’nin 1934’te Türk Yüksek Mimarlar Birliği adını alarak çok şubeli hale getirilmesinin ardından 1954’te, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu’nun yasalaşmasıyla Türk Yüksek Mimarlar Birliği yetki ve olanaklarının büyük bir kısmını Mimarlar Odası’na devretmiştir. Oda kayıtlarında, 1954 yılında odaya kaydolan mimar sayısı 735 olarak belirtilmiştir (http://www.mimarlarodasi.org.tr).”

“Savaş yıllarının içe kapanık ortamından sonra uluslararası sisteme açılış ve iletişim ortamı, Batı mimarlığına olan ilgiyi artırmıştır. 1930’larda Almanya ve Avusturya ile sınırlı kalan modern mimarlık anlayışı, özellikle ABD ile ortaya çıkan yeni ilişkiler sonucunda, bu ülkedeki modern mimarlık uygulamalarından güçlü bir biçimde etkilenmiştir. 1950’li yıllarda, “Uluslararası Üslup”, “Rasyonalizm” ya da “Fonksiyonalizm” diye adlandırılan eğilim, biçimlendirici bakımdan hâkim rol oynamıştır. Bunda, özellikle yabancı yayınların büyük rolü olmuştur (Özer, 1964: 76).”

Mimarlıkta “Rasyonalizm” kavramı, yapıların biçimlerinin geometrik formlardan oluşması anlayışına dayanır. “Katı Rasyonalizm” terimi ise, dik açılardan oluşan prizma mimarisini ifade etmek için kullanılmaktadır. “Fonksiyonalizm” kavramı, modern mimarlığın temelini oluşturan, yapıların işlevden yola çıkarak tasarlanması anlayışına dayanmaktadır.”

“Ankara’da Ulus İşhanı ve Çarşısı (Orhan Bolak, Orhan Bozkurt, Gazanfer Beken, 1955) (Resim 4.1), Elektrik İdaresi Etüd Dairesi (Vedat Dalokay, 1955), Etibank Genel Müdürlük Binası (Vedat Özsan, Tuğrul Devres, Yılmaz Tuncer, 1956), DSİ Genel Müdürlüğü (Enver Tokay, Behruz Çinici, Teoman Doruk, 1959), Sakarya Hükümet Konağı (N. Yaubyan, E. Kortan, H. Vapurciyan, A. Andoniadis, 1956), Eskişehir Porsuk Oteli (Orduevi) (Vedat Dalokay, 1956), İstanbul’da Çınar Oteli (Rana Zipci, Ahmet Akın, Emin Ertan, 1959) (Resim 4.2), İzmir Büyük Efes Oteli (Paul Bonatz, Fatin Uran, 1959) 1950’ler modernizminin en karakteristik örnekleri arasındadır (Batur, 1984: 1404).”

“Parçalı prizmaların kompozisyonuna dayanan yaklaşım, ülkedeki mimarlar tarafından diğer tüm yaklaşımlar içinde en yaygın biçimde kabul edilen ve kullanılan eğilim olmuştur. Prizmanın kendi İstanbul Manifaturacılar Çarşısı (Doğan Tekeli, Sami Sisa ve Metin Hepgüler, 1959), ODTÜ Mimarlık Fakültesi (Altuğ ve Behruz Çinici, 1961), Hacettepe Üniversitesi (SİSAG Grubu, 1964), Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (Cengiz Bektaş, Vedat Özsan, Oral Vural, 1968) bu yaklaşımın örneklerindendir. geometrisini korurken onu işlevsel biçimde parçalayan ve tekdüzelikten uzaklaştırarak sürprizli hacim ve mekân etkilerinin elde edilmesini amaçlayan bir tasarlama yöntemine dayanmaktadır. Araziye yayılarak daha alçak yapılarla çözümlenen, koridorlar yerine iç ve dış avlular kullanan bir yapı programı söz konusudur.”

“Brütalist anlayışın Türkiye’ye girişiyle ilgili önemli bir ayrım, öteki tüm akım ve anlayışların ülkemize gecikmiş olarak girmelerine karşın, Brütalizm’in gelişmiş ülkelerdeki belirişiyle Türkiye’de uygulanmasının neredeyse eş zamanlı olmasıdır (Sözen, 1996: 83, 84). Yeni Brütalizm’in Türkiye’deki başlıca uygulamaları arasında, İstanbul Hukukçular Sitesi (Haluk Baysal, Melih Birsel, 1959-1966), Ankara Stad Oteli (Doğan Tekeli, Sami Sisa, Metin Hepgüler, 1962), Ankara Anadolu Kulübü (Ertur Yener, 1963), Harbiye Orduevi (Metin Hepgüler, 1969), İstanbul Reklam Sitesi (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1969) ile Tercüman Gazetesi Binası (Günay Çilingiroğlu, Muhlis Tunca, 1974) (Resim 4.3) sayılabilir.”