MİKRO İKTİSAT

Hem refah hem de etkinlik açısından en ideal piyasa türü tam rekabet piyasasıdır. Çünkü bu piyasalarda denge durumunda fiyat marjinal maliyete eşittir ve üretim (çıktı)  miktarı da  israfa yer vermeyecek seviyededir.

Tam rekabetçi piyasalarda uzun dönem arz eğrisi, AC fiyat seviyesindeki bu ortalama maliyet eğrisinin (AC) minimum olduğu noktadır ve yatay eksene paraleldir. Ancak eğer üretim miktarındaki artış üretimde kullanılan önemli ara malların fiyatlarını da artırıyorsa veya piyasada faaliyette bulunan firmaların sayısı az ise uzun dönem arz eğrisi pozitif eğime sahip olabilir.

Firmalar için "denge" demek mevcut ölçekte toplam karın maksimum olduğu üretim seviyesine ulaşmak  anlamına gelir. Dolayısıyla firma dengesi oluştuğunda toplam kar da maksimum seviyeye ulaşmış demektir.

Tam rekabet piyasasında çok sayıda alıcı ve satıcının olması “Atomize Olma” özelliğine karşılık gelir.

Tam rekabet piyasasının özellikleri:

-Çok sayıda alıcı ve satıcı vardır

-Homojen mal üretilir

-Piyasaya giriş çıkış serbesttir

-Piyasaya giriş çıkış serbesttir

-Alıcı ve satıcılar tam bilgiye sahiptir

Tam rekabet piyasasında firma malına ait talep eğrisinin esnekliği sonsuzdur.

Tam rekabet piyasasında MR=AR=P=D dir.

Firmaların sattığı son birim maldan elde ettiği gelire Marjinal Hasılat adı verilir

Tam rekabetçi bir firma MR=MC eşitliğinin sağlandığı üretim düzeyinde maksimum kara ulaşır

Tam rekabetçi bir firma marjinal gelirin marjinal maliyete eşit olduğu noktada karını maksimum yapar.

Tam rekabet piyasasında faaliyet gösteren bir firma kapanıp kapanmama kararını ortalama değişken maliyetlerine (AVC) bakarak karar verir.

Tam rekabet piyasasında firmaların kâr maksimizasyonu ile ilgili kullanılan  marjinal maliyet-marjinal hasılat yaklaşımıdır. Bu yaklaşıma göre marjinal hasılatın marjinal maliyete eşit olduğu (MR = MC) üretim düzeyinde firmanın kısa dönem kârı da maksimum üretim düzeyine ulaşmaktadır.

Firmanın maliyetleri sabit olduğundan firmanın uzun dönemdeki dengesi ortalama maliyet eğrisinin minimum noktasında gerçekleşmekte ve firma normal kâr elde etmektedir.  Tam rekabetçi piyasalarda uzun dönem arz eğrisi, ortalama maliyet eğrisinin (AC) minimum olduğu noktadır ve yatay eksene paraleldir.

Tam rekabet piyasalarında refahın maksimize edilmesinin sebebi, tam rekabet dengesinde fiyatın marjinal maliyete eşit olmasıdır. Bu noktada arz ve talep birbirine eşittir ki bu da fiyatın marjinal maliyete eşit olduğunu garantiler. Fiyatın marjinal maliyete eşit olması durumunda, tüketicilerin üretimin son birimine verdikleri değer, üretilen son birimin maliyetine eşittir. Eğer tüketiciler üretilen son birime, marjinal maliyetinden daha fazla değer verirlerse üretim artırıldıkça refah da artacaktır. Aynı şekilde, eğer tüketiciler son birime marjinal maliyetinden daha az değer verirlerse daha düşük üretim düzeylerinde yine refah artacaktır. Fiyatın marjinal maliyetin üzerinde belirlenmesi durumunda tüketici refahı olumsuz etkileneceğinden tüketiciler de satın almaya niyetli oldukları mal ve hizmetler için marjinal maliyete eşit bir fiyat ödemekten memnundurlar. Bu bağlamda bakıldığında tam rekabet piyasaları hem refah hem de etkinlik açısından en ideal piyasadır.

Tam rekabet piyasalarında hem tüketici hem de üretici açısından bakıldığında refahın sağlandığı ve bu tür piyasaların etkin olduğu söylenir. Bu tür piyasalar ideali oluşturduğu için bu konularda da karşılaştırma yapılmasına imkân sağlar. Fiyatın marjinal maliyete eşit olması etkinlik sebebidir çünkü bu noktada arz ve talep de birbirine eşittir. Fiyatın yükselmesi veya düşmesi hem tüketiciler hem de üreticiler açısından refah kaybına neden olur.

Firma piyasada zarar etmesine rağmen kalma veya piyasadan çekilme kararını verirken hep ortalama değişken maliyetlerini (AVC) göz önünde bulundurur. Piyasa fiyatı, firmanın AVC’nin minimum noktasına eşit olduğunda üretime ara verir ancak piyasadan çekilmez. Fiyat AVC’nin minimum noktasının üzerine çıktığı anda firma da üretimde bulunmaya başlar. Fiyat AVC’nin minimum noktasının altına indiği anda ise firma artık ne sabit maliyetini ne de değişken maliyetini karşılayamayacağından ve gelecekte fiyatın tekrar yükseleceğine ilişkin bir beklentisi de olmadığından kapanma kararı alır. Buradan yola çıkarak firmanın üretime başlayıp başlamayacağı kararını ortalama değişken maliyete bakarak aldığı söylenebilir. Firma AVC’nin minimum olduğu noktadan itibaren fiyat arttıkça üretimde bulunduğuna göre marjinal maliyet eğrisinin bu nokta ve üzerindeki kısmı firmanın kısa dönem arz eğrisini oluşturacaktır.

Firma piyasada zarar etmesine rağmen kalma veya piyasadan çekilme kararını verirken hep ortalama değişken maliyetlerini (AVC) göz önünde bulundurur. Piyasa fiyatı, firmanın AVC’nin minimum noktasına eşit olduğunda üretime ara verir ancak piyasadan çekilmez. Fiyat AVC’nin minimum noktasının üzerine çıktığı anda firma da üretimde bulunmaya başlar. Fiyat AVC’nin minimum noktasının altına indiği anda ise firma artık ne sabit maliyetini ne de değişken maliyetini karşılayamayacağından ve gelecekte fiyatın tekrar yükseleceğine ilişkin bir beklentisi de olmadığından kapanma kararı alır. Buradan yola çıkarak firmanın üretime başlayıp başlamayacağı kararını ortalama değişken maliyete bakarak aldığı söylenebilir. Firma AVC’nin minimum olduğu noktadan itibaren fiyat arttıkça üretimde bulunduğuna göre marjinal maliyet eğrisinin bu nokta ve üzerindeki kısmı firmanın kısa dönem arz eğrisini oluşturacaktır.

Tam rekabetçi piyasalardan söz edebilmek için bir piyasanın aşağıdaki özellikleri taşıması gerekmektedir.

Tam rekabet piyasasının atomize olma özelliği; alıcı ve satıcıların sayısındaki çokluk nedeniyle, her iki tarafın da piyasa fiyatını kontrol etme ve belirleme güç­lerinin olmamasıdır.