MİKRO İKTİSAT

Piyasan›n mobilite özelli¤i, üretici firmalar›n pozitif kâr› gördükçe piyasaya girmeleri veya negatif kâr› görünce piyasadan ç›kmalar› aflamas›nda herhangi bir engelle karfl› karfl›ya olmad›klar› anlam›na gelmektedir. Firmalar piyasaya girifl ve ç›-
k›flta herhangi bir ücret veya vergi ödemek zorunda olmad›klar› gibi ne devlet taraf›ndan ne de rakip firmalar taraf›ndan oluflturulmufl herhangi bir girifl veya ç›k›fl engeli ile karfl› karfl›ya kalmazlar. Ayn› serbestlik, üretim faktörleri için de geçerlidir ve
onlar da herhangi bir engelle karfl›laflmadan tam bir hareket serbestli¤ine sahiptir

Burada doğru cevap, D şıkkıdır. Tam rekabetçi bir piyasada firmanın kısa dönem arz eğrisi marjinal maliyet eğrisinden faydalanılarak elde edilir. Tam rekabetçi bir piyasada firmanın kısa dönem arz eğrisi, ortalama değişken maliyetin minimum olduğu noktadan başlayan marjinal maliyet eğrisidir.

Burada doğru cevap, A şıkkıdır. Firmalar açısından artan maliyetlerin söz konusu olduğu tam rekabet piyasasında uzun dönem arz eğrisi (LRS) pozitif eğimli bir eğridir.

Tam rekabet piyasas›n›n atomize olma özelli¤i; al›c› ve sat›c›lar›n say›s›ndaki
çokluk nedeniyle, her iki taraf›n da piyasa fiyat›n› kontrol etme ve belirleme güçlerinin olmamas›d›r. Piyasada birçok firma olmas› nedeni ile firmalardan hiçbiri fiyat›n›, bütün müflterilerini kaybedece¤i korkusu ile piyasa fiyat›n›n üzerine ç›karamaz. Bu yüzden firmalar fiyat› kontrol gücüne sahip de¤ildir.

Burada doğru cevap, C şıkkıdır. Hem etkinlik hem de refah açısından en ideal piyasa tam rekabet piyasasındadır.

Ortalama has›lat, firman›n talep edilen mallar›n›n bir birimi bafl›na düflen has›lat›n› ifade etmektedir. Tam rekabet piyasas›nda firma mal›n› sürekli ayn› fiyata satt›-
¤›na göre ortalama has›lat›n›n da de¤iflmemesi ve sat›fl fiyat›na eflit olmas› gerekir.

Firmalar›n satt›¤› son birim maldan elde etti¤i has›laya marjinal has›lat denir.
Tam rekabet piyasas›nda firma fiyat›n› de¤ifltiremedi¤inden satt›¤› son birim maldan yine o mal›n sabit oldu¤u fiyat› kadar has›lat elde edecektir. Bir baflka deyiflle marjinal has›lat fiyata eflit olacakt›r.

Firmalar›n en önemli amaçlar›ndan birisi kâr maksimizasyonudur. Bir firman›n kâr›
ç›kt› miktar›na ba¤l› olarak de¤ifliklik gösterecektir. Toplam has›lat›ndan toplam
maliyetini ç›kararak bulabilece¤imiz firma kâr›n› maksimize eden üretim düzeyine,
firma dengesi üretim düzeyi de denilir.

Tam rekabet piyasas›nda k›sa dönem firma dengesinin ortaya konulmas›nda
kullan›lan ilk yaklafl›m toplam has›lat-toplam maliyet yaklafl›m›d›r. fiekil 5.3’ün üst
k›sm›nda firman›n toplam has›lat, toplam maliyet ve kar-zarar e¤rileri birlikte gösterilmifltir. Firma, toplam has›lat›n tolam maliyete eflit oldu¤u (TR = TC) Q1 üretim
düzeyinden sonra kâra geçmifltir.

Tam rekabetçi piyasalardan söz edebilmek için bir piyasanın aşağıdaki özellikleri
taşıması gerekmektedir.
• Piyasadaki Alıcı ve Satıcıların Sayısının Çokluğu (Atomize Olma Özelliği)
• Üretilen Ürünlerin Homojen Olması (Homojenlik Özelliği)
• Piyasaya Giriş-Çıkış Engelinin Bulunmaması (Mobilite Özelliği)
• Piyasa Hakkında Tam Bilgiye Sahip Olunması (şeffaflık Özelliği)

Tam rekabet piyasasında her satıcı firma, piyasa fiyatını veri olarak kabul etmek zorundadır. Yani firma fiyatı etkileyemez ve fiyat kabullenicidir. Bu yüzden firmanın malı hiç talep edilmese veya çok talep edilse de fiyatı değişmeyecektir. Ayrıca firma talebi artırmak gibi bir sebeple de fiyatını değiştiremeyecektir. Bu yüzden tam rekabet piyasasında, firma malına ait talep yatay eksene paralel ve sonsuz esnektir.

Tam rekabet piyasasındaki bir firmanın malına olan talep eğrisi yatay eksene paralel bir doğru şeklinde olmasından dolayı firmanın talep eğrisi aynı zamanda ortalama ve marjinal hasılat eğrisidir.

Toplam hasılat:

TR = P × Q

Ortalama hasılat, firmanın talep edilen mallarının bir birimi başına düşen hasılatını ifade etmektedir. Tam rekabet piyasasında firma malını sürekli aynı fiyata sattığına göre ortalama hasılatının da değişmemesi ve satış fiyatına eşit olması gerekir.

AR = TR / Q

TR = P x Q

AR = P x Q / Q

Pay kısmında P ve Q çarpım şeklinde olduğundan pay ve paydadaki Q’lar birbirini götürecek ve geriye,

AR = P

kalacaktır. Firmaların sattığı son birim maldan elde ettiği hasılaya marjinal hasılat denir. Tam rekabet piyasasında firma fiyatını değiştiremediğinden sattığı son birim maldan yine o malın sabit olduğu fiyatı kadar hasılat elde edecektir. Bir başka deyişle marjinal hasılat fiyata eşit olacaktır.

MR = ∆TR / ∆Q

MR = (Q2 x P) - (Q1 x P) / Q2 - Q1

MR = P(Q2 - Q1) / (Q2 - Q1)

Pay çarpımdan oluştuğu için pay ve payda da yer alan (Q2 - Q1) ler birbirini götürecek ve geriye P kalacaktır.

MR = P

Yukarıdaki eşitliği de veri alarak firmanın talep eğrisinin aynı zamanda piyasa fiyatını, ortalama hasılatı ve marjinal hasılatı da temsil ettiğini söyleyebiliriz.

AR = MR = P = d

Tam rekabet piyasasında piyasa hakkında "eksik" değil "tam" bilgiye sahip olunması söz konusudur. Eksik bilgi olsaydı ürün piyasanın farklı yerlerinde farklı fiyatlara sahip olurdu.

Tam rekabet piyasasında, firma malına ait talep eğrisi yatay eksene paralel ve sonsuz esnektir. Talep eğrisinin sonsuz esnekliğe sahip olması, firmanın belirlenen fiyattan sonsuz sayıda mal satacağını, fiyatın bu fiyatın üzerinde belirlenmesi durumunda tüm müşterilerini kaybedeceğini ve fiyatın bu fiyatın altında belirlenmesinin ise rasyonel olmadığını göstermektedir.

Tam rekabet piyasasında firmanın talep eğrisi için şu eşitlik geçerlidir:

AR=MR=P=d

Yani firmanın talep eğrisi aynı zamanda piyasa fiyatını, ortalama hasılatı ve marjinal hasılatı da temsil etmektedir.

Tam rekabet piyasasında kısa dönem firma dengesi analizinde "başabaş" noktası için TR=TC eşitliği geçerlidir. Yani başabaş noktasında toplam hasılat toplam maliyete eşittir. İki tane başabaş noktası vardır: Birincisi kara geçiş noktası diğeri de zarara geçiş noktası.

Tam rekabet piyasasında kısa dönemde bir firmanın kapanıp kapanmama kararı verilirken AVC'ye (ortalama değişken maliyet)  bakarak karar verilir. Eğer firmanın ürettiği ürünler için piyasada gerçekleşen fiyat, firmanın değişken maliyetlerini dahi karşılamıyorsa firmanın çekilmesi gerekir.

Tam rekabet piyasasında bir firma kısa dönemde zarar etmesine rağmen üretime devam etme kararı alıyorsa P=AVC eşitliği geçerlidir. Firmanın bu durumda kapanma kararı almamasının tek sebebi ileriki dönemlerde fiyatların artacağına ilişkin beklentisidir.

Tam rekabet piyasalarında refahın maksimize edilmesinin sebebi tam rekabet dengesinde P=MC  eşitliğinin sağlanmasıdır. Bu noktada arz ve talep birbirine eşittir ki bu da fiyatın marjinal maliyete eşit olduğunu garantiler.