MİKRO İKTİSAT

Kısa dönemde kâr elde eden firmalar, potansiyel firmaların uzun dönemde piyasaya girmesine neden olur. Bu noktada potansiyel firmalar elde ettikleri kâr normal kâra eşit oluncaya kadar piyasaya girmeye devam ederler. Aynı zamanda fiyatı da ortalama maliyetin minimum olduğu seviyede belirlerler ki bu fiyat ne piyasada faaliyette bulunan firmaların piyasayı terk etmelerine neden olacak kadar düşük ne de potansiyel firmaların piyasaya girmelerine neden olacak kadar yüksektir. Bu durumda uzun dönemde hem firma hem de piyasa dengesi sağlanmış olur.

Cevap D şıkkıdır.

Ortalama hasılat, firmanın talep edilen mallarının bir birimi başına düşen hasılatını ifade etmektedir. Tam rekabet piyasasında firma malını sürekli aynı fiyata sattığına göre ortalama hasılatının da değişmemesi ve satış fiyatına eşit olması gerekir.

AR = TR / Q

TR = P . Q

AR = P .Q / Q

Pay kısmında P ve Q çarpım şeklinde olduğundan pay ve paydadaki Q’lar birbirini götürecek ve geriye,

AR = P kalacaktır.

Firmaların sattığı son birim maldan elde ettiği hasılaya marjinal hasılat denir. Tam rekabet piyasasında firma fiyatını değiştiremediğinden sattığı son birim maldan yine o malın sabit olduğu fiyatı kadar hasılat elde edecektir. Bir başka deyişle marjinal hasılat fiyata eşit olacaktır.

MR = ∆TR / ∆Q

MR = (Q₂ . P) - (Q₁ . P) / Q₂ - Q₁

MR = P(Q₂ - Q₁) / (Q₂ - Q₁)

Pay çarpımdan oluştuğu için pay ve payda da yer alan (Q₂ - Q₁)ler birbirini götürecek ve geriye P kalacaktır.

MR = P

Yukarıdaki eşitliği de veri alarak firmanın talep eğrisinin aynı zamanda piyasa fiyatını, ortalama hasılatı ve marjinal hasılatı da temsil ettiğini söyleyebiliriz.

AR = MR = P = d

Tam rekabet piyasasında firmaların kâr maksimizasyonu ile ilgili kullanılan ikinci yaklaşımsa marjinal maliyet-marjinal hasılat yaklaşımıdır. Bu yaklaşıma göre marjinal hasılatın marjinal maliyete eşit olduğu (MR = MC) üretim düzeyinde firmanın kısa dönem kârı da maksimum üretim düzeyine ulaşmaktadır.

Firma kapanıp kapanmama kararını ortalama değişken maliyetlerine (AVC) bakarak verir. Eğer firmanın ürettiği ürünler için piyasada gerçekleşen fiyat, firmanın değişken maliyetlerini dahi karşılayamıyorsa firmanın çekilmesi gerekmektedir. Bu durumda firmanın kapanması halinde katlanması gereken maliyetleri, sabit maliyetleri kadar olacaktır. Firmanın toplam değişken maliyetleri, elde ettiği toplam hasılatının üstünde ise piyasada oluşan fiyat hem ortalama maliyetin hem de ortalama değişken maliyetin altında olur. Bu durumda firmanın kapanma kararı alıp piyasadan çekilmesi en mantıklı olanıdır.

Firma piyasada zarar etmesine rağmen kalma veya piyasadan çekilme kararını verirken hep ortalama değişken maliyetlerini (AVC) göz önünde bulundurur. Piyasa fiyatı, firmanın AVC’nin minimum noktasına eşit olduğunda üretime ara verir ancak piyasadan çekilmez. Fiyat AVC’nin minimum noktasının üzerine çıktığı anda firma da üretimde bulunmaya başlar. Fiyat AVC’nin minimum noktasının altına indiği anda ise firma artık ne sabit maliyetini ne de değişken maliyetini karşılayamayacağından ve gelecekte fiyatın tekrar yükseleceğine ilişkin bir beklentisi de olmadığından kapanma kararı alır. Buradan yola çıkarak firmanın üretime başlayıp başlamayacağı kararını ortalama değişken maliyete bakarak aldığı söylenebilir. Firma AVC’nin minimum olduğu noktadan itibaren fiyat arttıkça üretimde bulunduğuna göre marjinal maliyet eğrisinin bu nokta ve üzerindeki kısmı firmanın kısa dönem arz eğrisini oluşturacaktır.

Uzun dönemde ise tüm girdiler değişken olduğundan kapasite artırmak veya ölçeği büyütmek mümkündür. Firmalar hem kapasitelerini artırıp daha çok üretimde bulundukları için hem de piyasaya yeni giren firmalar sebebiyle piyasa üretim miktarı artar ve fiyatlar düşmeye başlar. Pozitif kârın söz konusu olduğu piyasalara dışarıdan giren her bir potansiyel firma var olan kârı biraz daha düşürür. Bir başka deyişle, firma başına düşen kâr her bir firma ile daha da azalır. Firmaların negatif kâr elde ettikleri bile görülür. Ancak zarar minimizasyonu yapan firmaların piyasadan çıkması sonucunda fiyatlar tekrar yükselmeye başlar. Uzun dönemde firma başına düşen kâr sıfır oluncaya kadar potansiyel firmalar piyasadan çıkmaya devam ederler. Bu noktada piyasa fiyatı da ortalama maliyetin minimum olduğu noktada (P = AC) oluşur. Bu fiyat, piyasada var olan firmaların piyasadan ayrılmasına neden olmayacak kadar büyük ancak potansiyel firmaların piyasaya girmesi için bir teşvik yaratmayacak kadar düşüktür. Böylece hem firma hem de piyasa dengesi sağlanmış olur.

Firmaların birincil amacı kâr elde etmek olduğuna göre eğer girişlerin serbest olması belirli bir süre sonra kârı sıfıra indirecekse ve buna rağmen firmalar piyasadan çekilmiyorsa bunun bir sebebi olmalıdır. Sıfır kârı daha iyi anlayabilmek için, kârın toplam hasılattan toplam maliyetin çıkarılması şeklinde hesaplandığını tekrar hatırlayalım. İktisatçılar, maliyet kavramını muhasebecilerden farklı tanımlarlar. Bu fark maliyetin nasıl hesaplandığı ile ilgilidir. İktisatçıların kârı hesaplarken hem açık hem de örtük maliyetleri dikkate aldıkları, muhasebecilerinse sadece açık maliyetleri göz önünde bulundurduklarını, üretim ve maliyet ünitelerinden biliyoruz.

Ekonomik kâr = Toplam haslat - Toplam maliyet (açık + örtük maliyetler)

Muhasebeci kârı = Toplam hasılat - Toplam maliyet (açık maliyetler)

Bu anlamda baktığımızda, muhasebeciler firmadan çıkan paranın kaydını tutarken fırsat maliyetinden kaynaklanan firmanın kaybını göz önünde bulundurmazlar. Sonuç olarak sıfır ekonomik kâr durumunda, ekonomik kâr sıfır iken muhasebeci kârı pozitiftir ve firma faaliyetini sürdürmeye devam eder.

Toplumun refahını (W) ölçmenin yollarından bir tanesi tüketici artığı (CS) ile üretici artığının (PS) toplanmasıdır.

W = CS + PS

Formülden de anlaşıldığı gibi üretici ve tüketici artığı, refah söz konusu olduğunda eşit bir öneme sahiptir. İktisatta dikkat çeken sonuçlardan bir tanesi de tam rekabetçi piyalarda refahın maksimize edildiğidir. Tam rekabetçi piyasalarda daha az veya daha fazla çıktı üretimi toplumun refah seviyesini düşürecektir. Tam rekabetçi çıktı seviyesinin altında gerçekleştirilen üretim miktarı refah seviyesini düşürür.

Tam rekabet piyasalarında refahın maksimize edilmesinin sebebi, tam rekabet dengesinde fiyatın marjinal maliyete eşit olmasıdır. Bu noktada arz ve talep birbirine eşittir ki bu da fiyatın marjinal maliyete eşit olduğunu garantiler. Fiyatın marjinal maliyete eşit olması durumunda, tüketicilerin üretimin son birimine verdikleri değer, üretilen son birimin maliyetine eşittir. Eğer tüketiciler üretilen son birime, marjinal maliyetinden daha fazla değer verirlerse üretim artırıldıkça refah da artacaktır. Aynı şekilde, eğer tüketiciler son birime marjinal maliyetinden daha az değer verirlerse daha düşük üretim düzeylerinde yine refah artacaktır. Fiyatın marjinal maliyetin üzerinde belirlenmesi durumunda tüketici refahı olumsuz etkileneceğinden tüketiciler de satın almaya niyetli oldukları mal ve hizmetler için marjinal maliyete eşit bir fiyat ödemekten memnundurlar. Bu bağlamda bakıldığında tam rekabet piyasaları hem refah hem de etkinlik açısından en ideal piyasadır.

Firmaların en önemli amaçlarından birisi kâr maksimizasyonudur. Bir firmanın kârı çıktı miktarına bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Toplam hasılatından toplam maliyetini çıkararak bulabileceğimiz firma kârını maksimize eden üretim düzeyine, firma dengesi üretim düzeyi de denilir. Çünkü bu üretim düzeyine erişen firma mecbur olmadıkça üretimini ne artırmak ne de azaltmak ister. Kısa dönem firma dengesi, toplam hasılat ile kısa dönem toplam maliyet ya da marjinal hasılat ile kısa dönem marjinal maliyet arasındaki ilişki incelenerek açıklanabilir.

Şeffaflık Tam rekabet piyasası özelliklerinden değildir.

Giriş-çıkış engeli olmamasına Mobilite özelliği adı verilir.

Firma talep eğrisi miktar eksenine paraleldir.

Firma talep eğrisi miktar eksenine paraleldir

Tam rekabet piyasasında marjinal hasılat ortalama hasılata eşittir

Firma talep eğrisi fiyat eksenine paralel değildir.

Tam rekabet piyasasında kar maksimisazyonu için marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olması gerelir

Tam rekabet piyasasında üretim düzeyi için marjinal maliyetin marjinal hasılata eşit olması gerekir

ortalama değişken maliyetin minimum olduğu yer Tam rekabet piyasasında firma kapanma noktasını gösterir