MİKRO İKTİSAT

Rasyonel bir tüketici maksimum faydaya ulaşabilmek için aşağıdaki noktaların temsil ettiği mal sepetlerinden D noktasını tercih etmelidir.

Bütçe doğrusu cari dönemdeki tüketicinin geliri ve malların fiyatları veri iken ulaşılabilecek tüketim demetlerini veya sepetlerini göstermektedir. Böyle bir durumda bütçe doğrusu doğru şeklini alır ve fiyatlardaki değişmeler ile gelirdeki değişmeler sonucu bütçe doğrusunda değişiklikler olur. Şimdi sırasıyla bu değişiklikleri ele alacağız. Öncelikle gelirde ve y malının fiyatında bir değişme olmaksızın x malının fiyatı yükselirse bütçe doğrusunun x eksenini kestiği nokta sola kayar ve doğru, değişmenin büyüklüğüne bağlı olarak dikleşir. Çünkü Px/Py oranı artmıştır. X malı fiyatı düştüğünde ise bütçe doğrusu yatıklaşır. Tek bir malın fiyatı yerine her iki malın fiyatı değiştiğinde:

Soruda ise gelir sabitken her iki malın fiyatı da aynı yönde ve aynı oranda (%100 artış) değiştiği için bütçe doğrusu ilk bütçe doğrusuna paralel bir şekilde sola kayacaktır ve bütçe doğrusunun eğimi değişmeyecektir.

Farksızlık eğrilerinin özellikleri:

Toplam faydanın maksimum olduğu noktada marjinal fayda sıfır olur.

Bütçe kısıtı PxX+PyY ≥ I  şeklindeki denklem, tüketicinin geliri, veri fiyatlarda bütçe kısıtını ortaya koyar. Ancak, tüketici tüm gelirini mallar için harcadığında, yani tasarruf ve ödünç alma durumu söz konusu olmadığında ya da tasarruf tüketicinin elde edebileceği bir mal gibi düşünüldüğünde bu denklem eşitlik biçimini alır.

∆y/∆x = -Px/Py
Bütçe doğrusunun eğimi, paranın tüketici için oluşturduğu marjinal dönüşüm
oranı (MRT) olarak da tanımlanabilir.

Kardinalist fayda yaklaşımına göre tüketicinin satın aldığı her malın marjinal faydasının fiyatına oranı tüm mallar için eşit olunca denge koşulu sağlanmaktadır. Formül ile açıklarsak:

MU_A/P_A = MU_B/P_B

Ancak bu tür bir eşitliğin sağlanması durumunda, tüketici toplam faydasını maksimize edebilecek, satın alacağı mallar arasında başka bir dağılım fayda maksimizasyonunu sağlamayacaktır.

Soruda ise MU_A/P_A > MU_B/P_B olduğuna göre A malından tüketilen miktar arttıkça A malının marjinal faydası, azalan marjinal fayda prensibine göre, azalacaktır. Dolayısıyla A malına harcanan son liranın marjinal faydası da düşecektir. A malından tüketilen miktar her iki mal için harcanan son liraların marjinal faydası birbirine eşit oluncaya kadar artırılmalıdır.

Diğer bütün seçenekler Bütçe doğrusunun farklı biçimlerdeki ifadesi olan; MRT=dy/dx=∆y/∆x = -Px/Py şeklindeki olurdu ya da D seçeneğini doğrular niteliktedir. Eğer E seçeneği geçerli olsaydı Bütçe doğrusu eğiminin=-1/3 olması gerekirdi.

Geçişlilik varsayımı/aksiyomu bireyin tercihlerinde içsel tutarlılığın bulunduğunu gösterir. Eğer tüketici A sepetini B’ye tercih ediyorsa ve B sepetini bir başka C sepetine tercih ediyorsa A sepetini aynı zamanda C’ye tercih etmek durumundadır. Diğer bir anlatımla eğer A>B ve B > C ise A>C olacaktır.

Tüketici gelirinde ve y malının fiyatında bir değişme olmaksızın x malının fiyatı düşerse bütçe doğrusunun x eksenini kestiği nokta sağa (>) kayar ve doğru, değişmenin büyüklüğüne bağlı olarak yatıklaşır. Çünkü Px/Py oranı azalmıştır. X malı fiyatı arttığında ise bütçe doğrusu dikleşir.

Marjinal faydanın bu pozitif kısmı tüketici talebi ile ilişkilidir. Bir başka deyişle MUx’in bu pozitif kısmı bireyin talep eğrisidir

Marjinal fayda belirli bir zaman diliminde, bu maldan bir birim daha fazla tüketilmesi sonucu toplam faydada ortaya çıkan değişme olarak tanımlanır

Orijine göre dışbükey türdeki farksızlık eğrileri için ortaya çıkan azalan MRS durumu, mallar arasında tam ikame durumunda sabit ve - 1’e eşit olur. Yine tamamlayıcı mallarda MRS 0 ya da ∞ değerleri dışında başka bir değer almaz. Eğer farksızlık eğrileri orijine göre içbükey olursa artan MRS durumu ile karşılaşılır. Soruda MRS değerinin sabit ve - 1’ eşit olması ikame malları niçin geçerli olduğuna göre şıklarda ikame malı olan dana eti ve sığır eti verildiğinden doğru şık C şıkkıdır.

Fayda kavramı 18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarında yaşamış filozof-ekonomist Jeremy Bentham’a dayandırılır. Bentham açıklamalarında; toplumun sosyal faydasının maksimizasyonu için çaba harcanması gerektiğini, bunun da çok sayıdaki insanlar için çok fazla mal sağlanması ile mümkün olacağını vurgulanmaktadır.

Kardinalist yaklaşımın talep teorisini, birden fazla mal durumu içinde genelleştirebiliriz. Örneğin n mal için her malın marjinal faydasının fiyatına oranı tüm mallar için eşit olunca denge koşulu sağlanmaktadır. Formül ile açıklarsak: MUx/Px = MUy/Py=...=MUn/Pn
olmalıdır. Ancak bu tür bir eşitliğin sağlanması durumunda, tüketici toplam faydasını maksimize edebilecek, satın alacağı mallar arasında başka bir dağılım fayda maksimizasyonunu sağlamayacaktır. Faydasını maksimize eden tüketici dengeye gelmiş olacaktır.

Aksiyom-2 Geçişlilik Aksiyomu
Bu aksiyom bireyin tercihlerinde içsel tutarlılığın bulunduğunu gösterir

Orijine göre dışbükey türdeki farksızlık eğrileri için ortaya çıkan azalan MRS
durumu, mallar arasında tam ikame durumunda sabit ve -1’e eşit olur. Yine tamamlayıcı mallarda MRS 0 ya da ∞ değerleri dışında başka bir değer almaz. Eğer farksızlık eğrileri orijine göre içbükey olursa artan MRS durumu ile karşılaşılır.

Düşük mallar için Gelir tüketim eğrisi ve Engel eğrisi negatif eğimlidir.

Eğer mal için talep artışı› gelir artışına oranla daha büyük bir oranda gerçekleşiyorsa bu tür mallar lüks mallar olarak nitelendirilir.

İkame malları için çapraz fiyat talep esnekliği pozitif değerler alır.