MİKRO İKTİSAT

Adam Smith, kullanım değeri ve değişim değerlerini ayırmış ve bu ayrım ile de ünlü su-elmas paradoksunu ortaya çıkarmıştır. Alfred Marshall’ın modeli su-elmas paradoksuna açık ve kesin bir çözüm ortaya koymuştur.

Pozitif soruların incelenmesi yanında, çeşitli ekonomik ayarlamaların sosyal isteğe uygunluğu hakkında normatif soruların da çözümünde, genel denge analizinin sonuçları kullanılmaktadır. Bu tip sorular genellikle Smith, Ricardo, Marx gibi 18. ve 19. yüzyıl ekonomistlerinin ilgi alanı olmasına rağmen belki de en önemli gelişme İngiliz ekonomist Francis Y. Edgeworth (1848-1926) ve İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto (1848-1923) tarafından yirminci yüzyılın ilk yarısında gerçekleştirilmiştir. Bu ekonomistler “ekonomik etkinlik” kavramını kesin olarak tanımlamış ve piyasanın hangi koşullar altında ekonomik verimliliğe erişebileceğini göstermişler, refah ekonomisi olarak adlandırılan inceleme alanını geliştirmişlerdir.

İktisatta sermaye kelimesi paradan ziyade fiziki üretim araçlarını vurgulamaktadır. Sermaye, makine ve ekipman gibi üretimde kullanılan ürünleri bir bütün olarak ifade etmektedir. Sermaye denilince bir projenin gerçekleşmesi için gereken mali destek veya bazı firmaların finansmanı için kullanılan hisse senetleri veya tahviller akla gelmektedir. Bu genel itibariyle doğrudur ancak makine, teçhizat, bina, depo, fabrika gibi fiziki varlıkları içermediği için tahvil ve hisse senetlerini finansal sermaye olarak adlandırıyoruz. Yani, başka malların üretim sürecinde kullanılmak üzere üretilmiş mallar sermaye olarak adlandırılmaktadır.

İnsanlar gelirlerini, ya sahibi oldukları kaynakları satarak ya da kiralayarak elde ederler. İnsanların topraklarını kullanarak elde ettikleri gelire rant, emeklerini arz ederek elde ettikleri gelire ücret, sermayelerini kullanarak elde ettikleri gelire faiz ve girişimcilerin gelirine de kâr denilmektedir.

Kıtlığın bir sonucu olarak toplumların alternatifler arasında bir seçim yapmaları kaçınılmazdır. Bir şeyi seçmek demek diğer alternatiflerden vazgeçmek anlamına gelir ve bunun topluma bir maliyeti vardır. Ekonomistler buna fırsat maliyeti adını vermektedir. Fırsat maliyeti kavramı, ekonominin yukarıdaki tanımı içinde yer almamakla beraber, kıtlığın bir sonucu olması itibariyle aslında zımni olarak tanımın içindedir. Fırsat maliyeti bir şeyi seçtiğimizde vazgeçtiğimiz alternatiflerin değerini ifade etmektedir. Örneğin, Hükümetin mevcut imkânlarla okul yerine yol yapması veya savunma harcamalarına daha fazla para ayırarak yurttaşlarına götürebileceği sağlık hizmetlerinden vazgeçmesi birer fırsat maliyetidir.

Rasyonel davranış, ekonomistlerin insanların seçimlerini nasıl yaptıklarını açıklamak için kullandıkları bir terimdir. Rasyonellik, insanların ulaşabildikleri mevcut bilgiler ışığında kendilerine en büyük tatmini sağlayacak tercihi yapacağını ifade etmektedir. Bir başka deyişle rasyonellik, bireylerin içinde bulundukları koşullar çerçevesinde ulaşabilecekleri en iyi seçimi (tercihi) yapma gayretleri anlamına gelmektedir.

Ekonomideki ürünlerin birçok faktörün eş anlı olarak çalışması sonucu ortaya çıktığını görmekteyiz. Bu nedenle tek bir faktörün tek başına üretim üzerine etkisini ölçebilmek oldukça zordur. Bu sorunla başa çıkmak için iktisatçılar doğal tecrübeden, istatistiksel araştırmalardan ve ekonomik tecrübelerden yararlanırlar.

Tüm mikroekonomik modeller üç analitik araca dayanmaktadır. İncelenen konu ne olursa olsun mikroekonomi aynı üç analitik aracı kullanır: • Kısıtlı optimizasyon • Denge analizi • Karşılaştırmalı durağan analiz