MİKRO İKTİSAT - Deneme Sınavı - 20

Monopolcü rekabet piyasası, piyasaya giriş ve çıkışların kolay olduğu, benzer fakat farklılaştırılmış mallar üreten çok sayıda firmanın faaliyet gösterdiği ve firmaların belli ölçüde fiyat belirleme gücüne sahip olduğu piyasa yapısını ifade
etmektedir. Monopolcü rekabet piyasasındaki firma tam rekabet piyasasının bazı özelliklerini içinde barındırsa da tam rekabetten farklı olarak mal farklılaştırmayı gerçekleştirmesi nedeniyle, sınırlı bir monopolcü güç elde etmektedir.
Dolayısıyla monopolcünün talep eğrisinden daha esnek olan negatif eğimli talep eğrisine sahip olmaktadır. Negatif eğimli talep eğrisi firmanın fiyat belirleyici olduğunu dolayısıyla bir piyasa gücüne sahip olduğunu göstermektedir. Bu nedenle doğru şık e şıkkıdır.

Fiyat farklılaştırması aynı maliyet ve kaliteye sahip bir mal veya hizmete farklı piyasalarda veya farklı miktarları için farklı fiyat uygulanmasıdır.  Fiyat farklılaştırmasını birinci derece, ikinci derece ve üçüncü derece fiyat farklılaştırması gibi farklı biçimlerde uygulayabilir. 

Monopolcünün her tüketiciye farklı fiyat uygulamasına, birinci derece fiyat farklılaştırması denilmektedir.
İkinci derece fiyat farklılaştırması, monopolcünün farklı miktarlar için farklı fiyat
talep etmesine denilmektedir. Burada da tüketiciler tarafından satın alınan mal miktarı arttıkça monopolcü tarafından birim fiyat düşürülerek, tüketicinin söz konusu mala olan talebi uyarılmaya çalışılmaktadır.

Monopolcünün farklı piyasalarda farklı fiyat talep etmesine üçüncü derece fiyat farklılaştırması denilmektedir.

Ancak, bu tür bir fiyat farklılaştırmasının uygulanabilmesi için üç şartın sağlanması gerekmektedir.
1. Farklı alıcılar için talebin fiyat esnekliği farklı olmalıdır. Talep esnekliğindeki farklılık, piyasalar arasındaki gelir farklılığından, zevklerdeki farklılıklardan veya ikame farklılıklarından kaynaklanabilir.

Bu açıklamalar ışığında a şıkkında verilen Yüksek hızlı Tren biletlerinde öğrenci, yaşlı ve öğretmenlere indirim uygulanması üçüncü derece fiyat farklılaştırmasına girmektedir. Çünkü piyasa alt piyasalara (öğrenci, öğretmen yaşlı gibi) bölünmüş, bu piyasalardaki tüketicilerin talep esneklikleri farklıdır ve bu piyasalar arası geçiş yoktur (kimlik ibrazı).

Buna karşılık b ve c şıklarında verilen örnekler ikinci derece fiyat farklılaştırması için birer örnektir.

Dolaysıyla doğru şık a şıkkıdır.

Talebin fiyat esnekliği ile bir malın satışından sağlanan toplam hasılat arasındaki ilişkiye göre, talep esnekse (ed<-1) fiyattaki bir düşüş, toplam hasılatın artmasına; talep esnekliği düşükse (ed>-1) fiyattaki bir düşme, toplam hasılatın düşmesine neden olmaktadır. Buna göre de monopolcü hiçbir zaman fiyat düşüşlerinin toplam hasılatını azaltacağı bir fiyat-miktar bileşimini seçmez.  Talebin esnek olduğu kısımlarda toplam hasılat artmaktadır, dolayısıyla marjinal hasılat da pozitiftir. Birim esnek (ed=-1) olduğu noktada ise toplam hasılat maksimum, dolayısıyla marjinal hasılat sıfıra eşit olmaktadır. Ancak talebin esnek olmadığı kısımlarda ise toplam hasılat azaldığından, marjinal hasılat da negatif değerler almaktadır. Bu nedenle, monopolcü daima talep fonksiyonunun esnek kısmı üzerindeki bir fiyat-miktar bileşimini seçerek kârını maksimize etmeye çalışacaktır.

Bu nedenle doğru şık b şıkkıdır.

a,b,c ve şıklarında verilen bilgiler doğrudur, e şıkkında verilen bilgi a şıkkıyla çelişmektedir, piyasada tek bir satıcı vardır.

Monopolcü rekabet piyasası, piyasaya giriş ve çıkışların kolay olduğu, benzer fakat farklılaştırılmış mallar üreten çok sayıda firmanın faaliyet gösterdiği ve firmaların belli ölçüde fiyat belirleme gücüne sahip olduğu piyasa yapısını ifade etmektedir. Tanımından da anlaşılabileceği gibi, monopolcü rekabet piyasasını tam rekabet piyasasından ayıran koşulun farklılaştırılmış mallar olduğu söylenebilir. Bu özellik monopolcü rekabet piyasasındaki firmalara aynı zamanda bir çeşit monopolcü güç kazandırmaktadır. Ancak, piyasada çok sayıda firmanın bulunması ve her firmanın piyasa payının küçük olması nedeniyle bir firmanın fiyat politikası diğer firmaları pek etkilememektedir.

Bu nedenle doğru şık c şıkkıdır.

soruda verilen özel imtiyazı faktörünün bir örneğidir.

Bütün piyasalarda (tam rekabet, monopol, monopolcü rekabet ve oligopol) firma dengesi marjinal maliyetin marjinal hasılata eşitlendiği (MC = MR) noktada sağlanmaktadır.

Fiyat farklılaştırması, sadece monopolcü firma tarafından değil, aynı zamanda negatif eğimli talep eğrisine sahip, dolayısıyla az ya da çok monopolcü gücü olan monopolcü rekabet, oligopol ve düopol piyasalarındaki firmalar tarafından da uygulanabilinir. Tam rekabet piyasasındaki firma sonsuz esnek bir talep eğrisi ile karşı karşıya olduğu ve fiyat kabullenici olduğundan bu piyasada fiyat farklılaştırması yapılamamaktadır. Bu nedenle doğru şık b şıkkıdır.

Monopolcünün talep eğrisi yatay eksene paralel değildir, negatif eğimlidir.

Staceklberg modelinde önce firmalardan biri (lider firma) piyasaya girmekte, diğer firma (takipçi firma) onun davranışını izlemekte ve kendi kararını vermektedir. Bu nedenle doğru şık d şıkkıdır.

Bertrand modelinde firmalar fiyat düzeyi üzerinden rekabet etmektedir. Diğer bir deyişle bu modelde stratejik değişken fiyat düzeyidir.
Dolayısıyla her bir firma kârını maksimize edecek kendi fiyat düzeyini
belirlerken rakibinin fiyatını değiştirmeyeceğini varsaymaktadır. Piyasada
ilk defa faaliyette bulunan firmalar, birbirlerinden bağımsız ve eş anlı olarak fiyat düzeylerini belirlemektedir. Dolayısıyla firmaların her biri kendi fiyatını belirlediğinde diğerinin, fiyatı “hangi düzeyde tuttuğunu gözleyememektedir”, sadece tahmin edebilmektedir. Eğer firma rakibinin fiyat düzeyini doğru tahmin ederse Bertrand dengesine ulaşır.

Bu nedenle doğru şık e şıkkıdır.

monopolcü piyasada ortalama hasılat eğrisi ile talep eğrisi aynıdır.

Oligopolcü firmalar tarafından üretilen mallar standartlaştırılmış (homojen) olabileceği gibi, farklılaştırılmış (heterojen) da olabilir.
Firmaların alüminyum, bakır ve demir çelik gibi standartlaştırılmış bir mal üretip
sattıkları piyasaya saf (tam) oligopol; otomobil, bira, bilgisayar, deterjan, sigara
gibi farklılaştırılmış bir mal üretip sattıkları piyasaya da farklılaştırılmış oligopol
denilmektedir.

Bu nedenle doğru şık c şıkkıdır.

talep esnekliğinin 1 den küçük olması esnek olduğu göstermektedir.

kısa dönemde karı maksimize eden üretim düzeyi toplam hasıla ve toplam maliyet eğrilerinin eğimlerinin birbirine eşit olduğu noktadır.

her bir tüketiciye farklı bir fiyatın uygulanması 1. derece fiyat farklılaştırmasına bir örnektir.

Farklılaştırılmış mallar için tek bir denge fiyatı olamaz, fiyatların bir grubu vardır.

soruda verilen tanımın karşılığı oligopolistik bağımlılıktır.

Firmalar heterojen değil, homojen mal üretmektedir.

Monopol, tek bir firmanın yakın ikamesi olmayan bir malı üretip sattığı piyasa tü­rüdür. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi, monopol piyasasını tanımlayan iki özel­lik vardır; yakın ikamesi olmayan bir malın üretilmesi ve tek bir firmanın varlığı.