MİKRO İKTİSAT - Deneme Sınavı - 33

Değer paradoksuna verilebilecek örnek Su-Elmas ilişkisidir.

Bir malın piyasada alım satıma konu olduğu fiyata DEĞİŞİM DEĞERİ ad verilir?

Üretim maliyetlerinin artması arz eğrisinin S₁ den S₂ ye kaymasına neden olmaktadır.

Ekonomik hayatta "risk alan" bireyler girişimcilerdir. Girişimciler kar sağlar veya zarar ederler. Girişimciler tüm üretim faktörlerini bir araya getirir ve üretimi gerçekleştirirler.

Tıbbi atıklar kötü mallara örnek verilebilir. Kötü mallar kurtulmak için ödeme yapmaya hazır olduğumuz her şeydir.

Ekmek fiyatları yükseldiğinde ceteris paribus ekmek talep miktarı düşer. Burada "ceteris paribus" kullanılmalıdır. Çünkü başka birşey değiştiğinde bu durum ortaya çıkmayabilir. Örneğin bu esnada  tüketicilerin geliri de  artmış olabilir.

Tüm mikroekonomik modeller üç analitik araca dayanmaktadır:

Kısıtlı optimizasyon; Denge analizi; Karşılaştırmalı durağan  analiz

"Liberal partiler iktidara gelirse  milli gelir daha adaletli dağılır" ifadesi subjektif bir ifadedir, yani kişiden kişiye değişir. Bundan dolayı normatiftir.

Pırlantanın  kullanım değeri düşük, değişim değeri yüksektir. Su-elmas paradoksunda bu kavram irdelenmektedir.

"Genel Denge" analizini geliştiren iktisatçı Leon Walras'tır. Ekonomiyi birbirine bağlayan çok sayıda eşitlikle açıklama metodu genel denge analizinde ilişkilerin anlaşılması temelini oluşturur. Walras, tek bir piyasadaki değişimin diğer piyasalara etkisini gösteren genel denge modellerini geliştirmiştir.

Değişim değerini toplam faydanın değil kullanılan son birimin sağladığı faydanın belirlediğini ileri süren görüş "Marjinalist Devrim"dir. "Marjinalist Devrim", 1870'lerde bir grup ekonomist tarafından öne sürülmüştür.

Fiziki veya fiziki olmayan olmak üzere malları ikiye ayırmak mümkündür.  Fiziki mallara yolcu uçakları, kitap ve döner gibi dokunabileceğimiz ürünleri örnek verebiliriz. Üniversitede aldığınız eğitim veya hastanelerden aldığımız bakım ve tedaviler fiziki olmayan mallardır. Bu gruba giren maddi olmayan mallar, fiziki mallardan ayırt edici özelliklerini vurgulamak için, hizmetler olarak adlandırılır.

İhtiyaçların karşılanması ancak kaynakların kullanılması ile mümkün olabilir. Kaynaklar mal ve hizmetlerin üretilmesi sürecinde kullandığımız üretim araçları ile ham maddeler veya başka bir ifadeyle girdilerdir. İktisatçılar kaynakları dört ana başlık altında toplamaktadırlar: toprak (doğa), emek, sermaye ve girişimci.  

İnsanlar gelirlerini, ya sahibi oldukları kaynakları satarak ya da kiralayarak elde ederler. İnsanların topraklarını kullanarak elde ettikleri gelire rant, emekle­rini arz ederek elde ettikleri gelire ücret, sermayelerini kullanarak elde ettikleri gelire faiz ve girişimcilerin gelirine de kâr denilmektedir.

Amaç fonksiyonunuzun yeni krem sa­tışları ve kısıtınızın da reklama harcadığınız toplam paranın belirli bir düzeyi aşmaması olduğu bir örnek, mikroekonomide sürekli karşımıza çıkan bir kavramın altını çizmektedir: Tüm kısıtlı optimizasyon problemlerinde çözüm, karar değişkenlerinin amaç fonksiyonunun değeri üzerindeki marjinal etkisine bağlıdır. Televizyon reklamlarına harcanan paranın marjinal etkisi, televizyon reklamlarına harcanan ilave her bir lira için sağlanan ilave satışların miktarıdır.

Mikroiktisatta marjinal terim bir bağımsız değişkenin değeri bir birim arttığında bağımlı değişkenin nasıl değiştiğini anlatır. Yukarıdaki örnekte bağımlı değişken ilave krem kutusu satışları, bağımsız değişkenler ise farklı mecralara yapılan reklam harcamalarıdır.

Tüketicilerin talep ettikleri portakal miktarını (Qd) belirleyen değiş­kenlerin portakalın fiyatı (Pp), diğer meyvelerin veya portakala en yakın rakip olan mandalinanın fiyatı (Pm), hava şartları (W, çünkü havalar soğudukça daha fazla C vitamini ihtiyacı olmaktadır) ve tüketicilerin gelirleri (I) olduğu düşünülmektedir.

Portakal piyasası modeli örneğinde modelin içsel değişkenleri portakal fiyatı ile miktarı iken modelin dışsal değişkenleri mandalinanın fiyatı (Pm), hava şartları (W), tüketicilerin gelirleri (I), portakalın alış maliyeti (Pc) ve nakliyat maliyetlerinden (Ct) oluşmaktadır. Bunlar arz ve talep eğrilerini kaydırarak piyasa dengesini değiştirmektedirler. Örneğin havaların soğuması ya da tüketici gelirlerinin artması her bir fiyattan talep edilen portakal miktarını artırırken diğer meyvelerin fiyatlarındaki bir düşme de aksine her bir fiyattan satın alınmak istenen portakal miktarını azaltacaktır. Bunların etkisi ise talep eğrisinin bütünüyle kaymasıdır.

Arz edilen portakal miktarını (Qs) belirleyen değişkenlerin, portakalın fiyatı (Pp), portakalın alış maliyeti ya da çiftçilerin satış fiyatı (Pc) ve nakliyat maliyetlerinden (Ct) ibaret olduğunu ve portakal fiyatı ve miktarı dışındaki değişkenlerin dışsal olarak kabul edildiği bir durumda,

Dışsal değişkenlerdeki bir değişmenin etkisi arz eğrisinin bütünüyle kayması biçiminde ortaya çıkacaktır. Eğer maliyet unsurlarında bir artış varsa satıcılar her arz fiyatında daha az mal satmak isteyecek ve arz eğrisi bir bütün olarak sola kayacaktır. Maliyetlerdeki bir azalış ise arz eğrisini sağa kaydıracaktır.

Mikroekonomik analizde hem pozitif hem de normatif analiz yöntemleri kullanılır. Pozitif analiz bir ekonomik sistemin nasıl çalıştığını açıklamaya ve zaman içinde nasıl değiştiğini tahmin etmeye çalışır.  Bir şeyin ne olduğu ya da ne olacağı konusu ile ilgili ortaya konan pozitif önermeler sınanabilirdir. Örneğin “hükümetin vergileri artırması tüketimde azalmaya neden olacaktır” yargısı pozitif bir ifadedir çünkü kanıtlara bakılarak bu yargının doğruluğu ya da yanlışlığı sınanabilir.  

Normatif analiz ise ne olmalı ya da nasıl olmalı gibi kelimeleri içeren değer yargıları ile ilgili ifadelerdir. Örneğin “gelir dağılımında daha adaletli olunmalıdır” veya “insanca bir yaşam için asgari ücret yükseltilmelidir” gibi önermeler normatif ifadelerdir. Pozitif önermenin tersine bu ifadeyi sınamamız mümkün değildir. Bu durumda fikir beyan edildiği ve ispatlanabilecek bir şey ortaya konulamadığı için test edilemez. Daha çok bu ifadeleri kullananların değer yargılarına bakmak gerekir.

Adam Smith’in (1723-1790) Ulusların Zenginliği adlı yapıtını 1776 yılında yayımlaması modern ekonomi biliminin başlangıcı kabul edilmektedir.

Marjinalist Devrim: Değişim değerini toplam faydanın değil kullanılan son birimin sağladığı faydanın belirlediğini ileri süren görüştür.

Malthus (1766-1834), insan nüfusundaki artışın gıda arzındaki artıştan hızlı olduğu ve gıda yetersizliğine bağlı kitlesel ölümlerin yakın olduğunu öngörmüş bir ekonomisttir.