MİKRO İKTİSAT - Deneme Sınavı - 25

Aksiyom-2 Geçişlilik Aksiyomu Bu aksiyom bireyin tercihlerinde içsel tutarlılığın bulunduğunu gösterir. Eğer tüketici A sepetini B’ye tercih ediyorsa ve B sepetini bir başka Z sepetine tercih ediyorsa A sepetini aynı zamanda Z’ye tercih etmek durumundadır. Diğer bir anlatımla eer A>B ve B > Z ise A>Z olacaktır.

(i) Farksızlık eğrilerinin birbirlerini kesmeyeceklerini söyleyebiliriz. Geçişlilik ve çoğu aza tercih etme aksiyomları çerçevesinde kesişme gerçekleşemez. (ii) Farksızlık eğrileri orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler. Bu özellik çoğu aza tercih etme aksiyomu ile uyumludur. Ancak burada farksızlık eğrilerinin mutlaka paralel olacağı anlamı çıkmamalı- dır, bazı durumlarda yaklaşıp bazı durumlarda ayrık olabilirler ancak birbirlerini kesemezler. (iii)Tüketici her iki malı da arzu ediyorsa (her iki malın marjinal faydaları pozitif ise yani MUx>0, MUy>0 ise) tüm farksızlık eğrileri negatif eğime sahip olacaktır. (iv) Her bir tüketim demeti sadece tek bir farksızlık eğrisi üzerinde bulunur, birden fazla farksızlık eğrisi üzerinde bulunamaz. Aksi takdirde bu eğriler birbirlerini keserler. (v) Farksızlık eğrileri kalın olarak da çizilemez; o zaman çok az fazla olan demet ile az olan demet aynı farksızlık eğrisi üzerinde olur. Dolayısıyla geçişlilik, süreklilik ve çoğu aza tercih etme aksiyomlarına aykırılık ortaya çıkar.

Soruda verilen iki ürün ikame mallardır. Mallar arasında tam ikame söz konusu ise tercihleri yansıtan farksızlık eğrileri eğimi (-1) olan doğru halini alır ve optimal tercih ise her zaman sınırda oluşur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Talep fonksiyonları için fayda maksimizasyonu problemi çözümünden hareket edilir ve talep fonksiyonları setine ulaşılır. Bu set içerisinde; üç tür talep fonksiyonu tanımlanır: • Fiyatın bir fonksiyonu olarak talep (geleneksel, alışılmış veya doğal talep eğrisi) • Gelirin bir fonksiyonu olarak talep (Engel Eğrisi) • Diğer bir malın fiyatının fonksiyonu olarak talep (Çapraz fiyat talep fonksiyonu)

Ancak gelir etkisinin daha büyük olması durumunda geleneksel talep eğrisi pozitif eğimli olur. Bu tür mallara Giffen malları denir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bütçe veri bir periyotta (bir hafta, bir ay, bir y›l) harcama yapmak için ne kadarl›k
bir sat›n alma gücünün (paran›n) mevcut oldu¤unu gösterir. Tüketicinin bu veri
dönemde elinde bulunan para onun geliridir (I). Bu gelir düzeyinde tüketicinin ne
kadarl›k mal ve hizmet sat›n alabilece¤i, bu mallar›n ve hizmetlerin fiyatlar›na ba¤-
l›d›r. Gerçek yaflamda tüketiciler isteklerinin bir k›sm›n› elde edemezler çünkü
bunlar› sat›n alacak gelirleri s›n›rl›d›r.

Bu yaklafl›mda faydan›n nesnel olarak ölçülebilece¤i ileri sürülmekte ve Kardinal
fayda indeksi oluflturularak fayda tüketiciler aras›nda karfl›laflt›r›labilmektedir. Çünkü ‹ndeksi oluflturan maddeler nesnel olarak ölçülebilmektedir.

Marjinal fayda belirli bir zaman diliminde; bu maldan bir birim daha fazla
tüketilmesi sonucu toplam faydada ortaya ç›kan de¤iflme olarak tan›mlan›r.

Ordinalist yaklafl›mda ilk olarak ‹ngiliz Ekonomist Francis Y. Edgeworth (1845
- 1926) taraf›ndan ortaya at›lan farks›zl›k e¤rileri analizi kullan›lm›flt›r

Aksiyom-1 Bütünlük Aksiyomu
E¤er A ve B iki mal sepeti ise tüketici bunlar› karfl›laflt›rabilir. Bu karfl›laflt›rmay› afla¤›daki davran›fllardan birisi ile tan›mlar:
(i) A ≥ B bu tercihe göre A sepeti B sepetine tercih edilmektedir yani tüketici A
sepetini istemektedir (e¤er aradaki iflaret > fleklinde ise bu kesin bir tercihi
belirtirken ≥ fleklindeki iflaret zay›f bir tercihi göstermektedir).
(ii) B > A burada tüketici B sepetini A’ya tercih etmektedir (B sepetini istemektedir).
(ii) B ≈ A tüketici A ve B sepetlerini tercihte kay›ts›zd›r. Yani her iki tüketim sepeti ayn› tatmini sa¤lamaktad›r.

Aksiyom-2 Geçifllilik Aksiyomu
Bu aksiyom bireyin tercihlerinde içsel tutarl›l›¤›n bulundu¤unu gösterir. E¤er
tüketici A sepetini B’ye tercih ediyorsa ve B sepetini bir baflka Z sepetine tercih ediyorsa A sepetini ayn› zamanda Z’ye tercih etmek durumundad›r. Di¤er bir anlat›mla e¤er A>B ve B > Z ise A>Z olacakt›r.

senler içinde her noktadan bir farks›zl›k e¤risi geçmekte ve farks›zl›k e¤rileri haritas› ortaya ç›kmaktad›r. Farks›zl›k e¤rileri haritas›na sahip oldu¤umuzda tüketici
tercihleri konusunda her fleyi biliyoruz demektir. Bu e¤rilere iliflkin özelliklere
bakt›¤›m›zda; daha önce aç›klad›¤›m›z aksiyomlar çerçevesinde:
(i) Farks›zl›k e¤rilerinin birbirlerini kesmeyeceklerini söyleyebiliriz. Geçifllilik
ve ço¤u aza tercih etme aksiyomlar› çerçevesinde kesiflme gerçekleflemez.
(ii) Farks›zl›k e¤rileri orijinden uzaklaflt›kça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler. Bu özellik ço¤u aza tercih etme aksiyomu ile uyumludur. Ancak
burada farks›zl›k e¤rilerinin mutlaka paralel olaca¤› anlam› ç›kmamal›-
d›r, baz› durumlarda yaklafl›p baz› durumlarda ayr›k olabilirler ancak
birbirlerini kesemezler.
(iii)Tüketici her iki mal› da arzu ediyorsa (her iki mal›n marjinal faydalar› pozitif ise yani MUx>0, MUy>0 ise) tüm farks›zl›k e¤rileri negatif e¤ime sahip
olacakt›r.
(iv) Her bir tüketim demeti sadece tek bir farks›zl›k e¤risi üzerinde bulunur,
birden fazla farks›zl›k e¤risi üzerinde bulunamaz. Aksi takdirde bu e¤riler
birbirlerini keserler.
(v) Farks›zl›k e¤rileri kal›n olarak da çizilemez; o zaman çok az fazla olan demet ile az olan demet ayn› farks›zl›k e¤risi üzerinde olur. Dolay›s›yla geçifllilik, süreklilik ve ço¤u aza tercih etme aksiyomlar›na ayk›r›l›k ortaya ç›kar

Farks›zl›k e¤risinin herhangi bir noktas›na çizilen te¤etin e¤iminin negatif iflaretlisi marjinal ikame oran› (MRS) olarak tan›mlan›r. fiekilde görüldü¤ü gibi tüketicinin
ayn› tatmin düzeyinde kalabilmesi için bir birim x karfl›l›¤›nda vermeyi arzu etti¤i
y miktar› marjinal ikame oran›n› tan›mlar

Fayda fonksiyonlar›ndan en yayg›n biçimde kullan›lan›d›r. Mallar aras›nda k›smi
ikamenin bulundu¤unu varsayar. Fonksiyonel olarak iki mal baz›nda ifade etti¤imizde flu flekilde yaz›l›r;
U(X,Y) = XαYβ
Bu denklemde α ve β birer pozitif sabit say›lard›r. Grafiksel olarak afla¤›daki flekilde gösterilir. Görüldü¤ü gibi her bir farks›zl›k e¤risi ayn› flekle sahip olup bu e¤-
rilerin her birine fayda düzeylerini gösteren indeks say›lar› atanm›flt›r

Veri bir dönemde harcama yapmak için ne kadarlık bir satın alma gücünün mevcut olduğunu bütçe gösterir.

Bütçe doğrusu negatif eğimli olup, bu doğru üzerinde tüketici bütün gelirini kullanmıştır. Dolayısıyla harcamaları gelirine eşittir ve eğimi, -Px/Py olup, marjinal dönüşüm oranı (MRT) olarak da ifade edilebilir.

Mallara ilişkin fiyatlar sabitken, gelirdeki artış bütçe doğrusunu sağa kaydırır.

Belirli bir dönemde bir birim daha fazla tüketilmesi sonucu toplam faydada ortaya çıkan değişime marjinal fayda denir.

Farksızlık eğrileri; Birbirlerini kesmez, Orijinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeyini gösterirler, Tüketici her iki malı da arzu ediyorsa, negatif eğimlidirler, Her bir tüketim demeti sadece tek bir farksızlık eğrisi üzerinde bulunur. Fayda düzeyinin azalması durumunda, farksızlık eğrisi sola doğru kaymaz.

Farksızlık eğrisinin herhangi bir noktasına çizilen teğetin eğiminin negatif işaretlisi, marjinal ikame oranı olarak isimlendirilir.