MİKRO İKTİSAT - Deneme Sınavı - 16

İkame esnekliği sıfır olan üretim fonksiyonlarına sabit-oranlı üretim fonksiyonu denir. Bir birim çıktıyı elde etmek için birbiriyle sadece tek bir oranda bir araya gelen girdiler mükemmel tamamlayıcılardır ve dolayısıyla sabit-oranlı üretim fonksiyonlarında girdiler mükemmel tamamlayıcıdırlar. Gözlük üretimini sabit-oranlı üretim sürecine örnek verebiliriz. Bir tane gözlük bir çerçeve ve iki gözlük camından üretilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Eğer üretimde kullanılan girdilerden birinin miktarını azaltıp diğerinin miktarını artırmadan aynı çıktı düzeyini gerçekleştirmek mümkün değil ise bu üretim sürecinde kullanılan üretim tekniği teknolojik olarak etkin bir üretim tekniğidir. Diğer bir ifadeyle, iki girdinin kullanıldığı bir üretim sürecinde, aynı çıktı düzeyini sağlayan iki farklı üretim tekniğinden biri diğerine göre iki girdiden de daha fazla kullanmayı gerektiriyor ise söz konusu üretim tekniği teknolojik olarak etkin olmayan üretim tekniğidir

Kısa dönem, üretim sürecinde kullanılan üretim faktörlerinden sadece bir tanesinin miktarının değiştirilmesini ve diğerlerinin sabit miktarlarda kullanılmasını mümkün kılan dönemdir. Üretimde kullanılan miktarı değiştirilemeyip sabit kalan girdiye de sabit girdi denmektedir. Dolayısıyla sabit girdi sadece kısa dönemde ortaya çıkan bir durumdur. Uzun dönem, üretim sürecinde kullanılan üretim faktörlerinin tamamının miktarının değiştirilmesini mümkün kılan dönemdir. Diğer bir ifadeyle uzun dönemde tüm girdilerin miktarları istenildiği gibi değiştirilebilmektedir. Ayrıca bu dönem sabit girdinin olmadığı bir dönemdir. İlgili dönemde üretimde kullanılan miktarı kolaylıkla değiştirilebilen girdiye değişken girdi denir. Kısa dönemde tek bir girdi değişken girdi iken uzun dönemde tüm girdiler değişken girdidir. Kısa dönemde firma açısından üretimi arttırmanın yolu mevcut makine ve ekipmanı daha yoğun kullanıp fabrikayı tam kapasitede çalıştırmaktan geçiyor iken uzun dönemde fabrikayı büyütüp üretim kapasitesini artırmak mümkündür.

Üretim sürecinde kullanılan değişken girdi miktarının artırılması sonucu elde edilen toplam ürün (çıktı) miktarı bize toplam fiziki ürünü verir ve TPP ile gösterilmektedir. Üretimde kullanılan diğer girdiler sabit iken sadece bir girdinin kullanılan miktarındaki bir birimlik artış veya azalış yönündeki değişimin toplam fiziki üründe meydana getirdiği değişime marjinal fiziki ürün denir ve MPP ile gösterilir. Yani MPP firmaya; her bir ilave işçiyi üretim sürecine kattığında veya üretim sürecinden çıkardığında TPP’nin ne yönde ve ne büyüklükte değişeceği konusunda bilgi verir.

Üretimde kullanılan emeğin miktarı sıfır birim olduğunda X firması sıfır birim toplam fiziki ürün (TPPL) elde etmektedir. Firma üretimde kullanılan emek miktarını birer birim artırmaya devam ettiğinde toplam fiziki ürün miktarı da artmaktadır.

 Marjinal fiziki ürün eğrisi emek girdisi kullanıldıkça önce biraz artacak ve maksimuma ulaştıktan sonra azalacak ve toplam fiziki ürünün maksimum olduğu yerde sıfır değerini alacaktır. Ortalama fiziki ürün eğrisi de önce artacak ama marjinal fiziki ürün eğrisinin altında kalacak ve bu yüzden önce azalmaya başlayan marjinal fiziki ürün eğrisi ortalama eğriyi maksimum noktasında kesecektir.

Bir firma üretimdeki tüm girdilerini aynı oranda artırdığında çıktı düzeyinin ne kadar değişeceğini inceleyeceğiz ve bunu yaparken de ölçeğe göre getiriden yararlanacağız. Ölçeğe göre getiri, üretimde kullanılan tüm girdiler aynı oranda artırıldığında çıktı düzeyinin ne oranda arttığını gösteren orandır. Üretimde kullanılan tüm girdiler aynı oranda arttırıldığında eğer çıktı düzeyi bu orandan daha büyük bir oranda artıyor ise o zaman ölçeğe göre artan getiri var demektir. Üretimde kullanılan tüm girdiler aynı oranda artırıldığında eğer çıktı düzeyi bu orandan daha düşük bir oranda artıyor ise o zaman ölçeğe göre azalan getiri var demektir. Üretimde kullanılan tüm girdiler aynı oranda artırıldığında eğer çıktı düzeyi de aynı oranda artıyor ise o zaman ölçeğe göre sabit getiri var demektir.

Eş ürün eğrisinin eğimi, üretim sabit iken firmanın bir girdiyi diğeriyle ikame edebilme derecesini verir. Eş ürün eğrisinin eğiminin negatif değeri marjinal teknik ikame oranı (MRTS) olarak adlandırılır. Aynı çıktı düzeyinde kalabilmek için girdilerden birinin miktarını bir birim arttırdığımızda diğer girdiden kaç birim vazgeçmek zorunda olduğumuzu gösteren orana marjinal teknik ikame oranı denir.

Eş ürün eğrilerine ait özelliklerden bir tanesi hatırlanacağı üzere eş ürün eğrilerinin negatif eğimli olduğu hususuydu. Eş ürün eğrisinin negatif eğimli olduğu aralıkta emek girdisini arttırdığımızda aynı üretim düzeyinde kalabilmek için sermaye girdisini azaltmak zorundaydık. Eş ürün eğrisinin negatif eğimli olduğu bu bölge üretimin ekonomik bölgesi olarak adlandırılır. Her iki girdinin marjinal fiziki ürününün pozitif olduğu ve eş ürün eğrisinin eğiminin negatif olduğu bölgeye üretimin ekonomik bölgesi denir. Bununla birlikte eş ürün eğrilerinin pozitif eğimli olduğu bölgeler de vardır fakat bu bölgeler üretimin ekonomik olmayan bölgeleridir. Girdilerden birinin marjinal fiziki ürününün negatif olduğu ve eş ürün eğrisinin eğiminin pozitif olduğu bölgeye üretimin ekonomik olmayan bölgesi denir

Üretim sürecinde kullanılan teknoloji sabit kalmayıp zaman içerisinde yoğun ARGE faaliyetleri sonucunda daha ileri aşamalara taşınmaktadır. Her bir sonraki teknoloji bir öncekine göre daha verimli üretim teknikleri ortaya koymaktadır. Firmaların aynı girdi bileşeni ile daha fazla çıktı elde etmelerine veya aynı çıktı düzeyini daha düşük bir girdi bileşeni ile elde etmelerine imkân tanıyan üretim sürecindeki değişikliklere teknolojik gelişme (ilerleme) denir. Teknolojik gelişmeler yansız (nötr) ve yanlı teknolojik gelişmeler olmak üzere iki gurupta incelenebilir.

Emeğin marjinal fiziki ürününe göre sermayenin marjinal fiziki ürününün daha fazla artmasına yol açan teknolojik gelişmeye emek-tasarruflu (sermaye-kullanımlı) teknolojik gelişme denir.

İkame esnekliği sıfıra eşit veya sıfırdan büyük herhangi bir değeri alabilmektedir. İkame esnekliği değeri sıfıra yaklaştıkça iki girdinin birbiriyle ikame edilebilirliliği azalmakta, ikame esnekliği değeri sıfırdan uzaklaşıp daha büyük değerler aldıkça iki girdinin birbiriyle ikame edilebilirliliği artmaktadır. İkame esnekliği eş ürün eğrisi daha yatık bir eğri görünümü aldıkça artmakta, daha dik bir eğri görünümü aldıkça ise azalmaktadır.

Firmanın üretim faaliyetlerinden amacı elde edilen karı en yüksek düzeye çıkarmaktır.

Para bir üretim faktörü olmayıp sadece bir değişim aracıdır.

Kısa dönem üretim girdilerinden sadece birinin değiştirilmesine olanak tanıyan dönemdir.

Ancak uzun dönemde üretim faktörleri miktarının tamamı değiştirilebilir.

İşgücü kısa dönem üretim fonksiyonunda genellikle değişken kabul edilen girdidir.

Emeğin marjinal fiziki ürün miktarı toplam fiziki üründeki değişmenin emek miktarındaki değişmeye oranıdır.

Eşürün eğrisi firmaya aynı üretim düzeyini sağlayan sermaye ve işgücü bileşimlerini gösteren eğridir.

Üretim faktörleri miktarının ve üretim miktarının aynı oranda artması ölçeğe göre sabit getiri durumunu ifade eder.

Emeğin sermayeye göre ikame esnekliği sermaye-emek oranındaki yüzde değişmenin marjinal teknik ikame oranındaki yüzde değişmeye oranıdır.

Faktörler arası ikame esnekliğinin sıfır olması durumunda üretim fonksiyonu sabit oranlıdır.