MİKRO İKTİSAT - Deneme Sınavı - 1

Bir mal veya hizmetin üretimi için direkt olarak parasal bir harcamayı gerektiren ödemelerin tamamına açık maliyet denir. Açık maliyetler muhasebeleştirilip kayıt altına alınan maliyetlerdir. Örneğin bir otobüs firmasınca yapılan; yakıt harcamaları, personel maaş ödemeleri, bilet ofisi kira giderleri ve otobüs bakım giderleri açık maliyete ilişkin unsurlardır.

Bir mal veya hizmetin üretimi için direkt olarak parasal bir harcamayı gerektirmeyen fakat bir alternatiften vazgeçilmiş olunması nedeniyle ortaya çıkan maliyetlere örtük maliyet denir. Örtük maliyetler muhasebeleştirilip kayıt altına alınmayan maliyetlerdir. Firma, sahibi olduğu girdileri kendi üretim sürecinde kullandığı takdirde, bu girdileri kiraya vermek veya satmak yolu ile elde edeceği bir gelirden vazgeçmiş olmakta veya firma sahibi kendi firmasında çalışmak suretiyle başka bir firmada çalıştığında elde edeceği ücret gelirinden vazgeçmiş olmakta ve vazgeçilen bu gelirler nedeniyle firma bir maliyet yüklenmektedir. Firma için bu yüklenilen maliyetler örtük maliyetleri oluşturmaktadır.

 Firmanın açık ve örtük maliyetleri toplamına ekonomik (iktisadi) maliyet denir. İktisatçılar bir firmanın maliyetinden bahsederken daima ekonomik maliyeti kastederler. Ekonomik maliyet şöyle ifade edilebilir:

Ekonomik Maliyet = Toplam Açık Maliyetler + Toplam Örtük Maliyetler

Ekonomik Maliyet = (1000+2325+500 ) +(750+3000)

                                    = 7575

Bir birim çıktı başına düşen toplam maliyete ortalama maliyet denir. Ortalama maliyet, ortalama sabit maliyet ve ortalama değişken maliyetin toplamına eşittir.

Ortalama maliyet (SRATC) = AFC + SRAVC

Ortalama sabit maliyet (AFC), toplam sabit maliyetin (TFC) toplam çıktı miktarına (Q) oranlanması ile elde edilir

 Ortalama değişken maliyet (SRAVC), toplam değişken maliyetin (SRVC) top­lam çıktı miktarına (Q) oranlanması ile elde edilir

Ortalama maliyet (SRATC) = (100/4) + (80/4) =45

Kısa dönem toplam maliyet (SRTC), toplam sabit maliyet (TFC) ile toplam değişken maliyetin (SRVC) toplamından ibaretti. SRTC eğrisi SRVC eğrisinin TFC eğrisi kadar üzerinde yer alan ve SRVC eğrisi ile aynı şekle sahip olan bir eğridir.

Üretimi bir birim arttırmanın uzun dönem toplam maliyette meydan getirdiği artışa uzun dönem marjinal maliyet (LRMC) denir.

Üretim 50 birimden 52 birime çıkartıldığında uzun dönem toplam maliyet 230 TL’den 250 TL’ye çıkıyorsa bu durumda uzun dönem marjinal maliyet;

LRMC=ΔLRTC / ΔQ = (250 - 230) / (52 - 50) = 10 TL’dir.

Gir­dilerden birinin normal girdi, diğerinin ise bayağı girdi olduğu durumda uzun dönem genişleme yolu negatif eğimlidir.

Uzun dönem ortala­ma maliyet (LRAC) eğrisinin negatif eğimli olması demek, üretim arttıkça birim çıktı başına düşen maliyetin azaldığı veya her yeni bir birim çıktının daha düşük birim maliyet ile üretildiği anlamına gelmektedir. LRAC’nin pozitif eğimli olması demek, üretim arttıkça birim çıktı başına düşen maliyetin arttığı veya her yeni bir birim çıktının daha yüksek birim maliyet ile üretildiği anlamına gelmektedir.

LRAC’nin negatif eğimli olmasının arka planında pozitif ölçek ekonomileri yatıyor iken LRAC’nin pozitif eğimli olmasının arka planında negatif ölçek ekonomileri yatmaktadır.

Uzun dönem or­talama maliyeti minimum kılan kısa dönem ortalama maliyet eğrisinin ait olduğu tesisin büyüklüğüne optimum tesis büyüklüğü denir.

Uzun dönem orta­lama maliyet (LRAC) eğrisi,  SRATC eğ­risinin minimum olduğu noktada teğet olduğu tesisin büyüklüğü, bize optimum tesis büyüklüğünü vermektedir.

Ölçeğe göre artan getiri olması durumunda, uzun dönem toplam maliyet (LRTC) eğrisi üretimle birlikte azalarak artan bir eğridir. Ölçeğe göre artan getirinin olduğu durumda üretim faktörleri iki kat arttığında LRTC iki kat uyumsuz fakat üretim miktarı iki kattan daha fazla arttığından dolayı da LRTC eğrisi üretim miktarı arttıkça azalarak artan bir eğriye dönüşmektedir.