METEOROLOJİ - Deneme Sınavı - 2

Lapse Rate atmosferde sıcaklığın yükseklikle değişim miktarını verir. Pozitif ise sıcaklığın her km için artış, negatif ise düşüş
miktarını verir.

Sıcaklık ile sıklıkla karıştırılan diğer bir terim ısı terimidir. Isı bir enerji türü olup sıcaklığı yüksek olan cisimden sıcaklığı düşük olan cisme doğru, her iki cismin sıcaklığı eşit oluncaya kadar akar. Isı enerjisinin
birimi MKS sisteminde Joule’dür. Buna karşılık sıcaklık birimi, kullanılan ölçüm sistemine göre Santigrat (Centigrade) derece (^oC), Kelvin (K) ve Fahrenheit derece (^oF) olarak değişir.

Atmosferik sıcaklık, “Atmosferik Basıncın Yükseklikle Değişimi” başlığında detaylı verildiği üzere yükseklikle değişmektedir. Yer seviyesindeki hava sıcaklığı yer yüzeyinin emdiği ve yayınladığı radyasyon dengesinden yaklaşık olarak 255K (18^oC) olduğu bulunur. Bu teorik olarak doğal şartlar altında olması gereken sıcaklıktır. Ancak yeryüzeyinde ölçülen hava sıcaklığı 288 K (33^oC)’dır. Aradaki 15^o’lik sıcaklık fazlalığı atmosferdeki sera gazlarından kaynaklanmaktadır. Küresel iklim ısınması bu sıcaklık artışına işaret
eden küresel bir sorundur.

Sera gazı etkisi her zaman kötü olarak algılanmamalıdır. Tam tersine Dünya atmosferinin ilk oluştuğu zamanlarda atmosferin ılıman ve yaşam şartlarını uygun bir ortamın yaratılması için kullanılmıştır. Ancak çok fazlası insan yaşamı için zararlıdır.

Termometreler amaçlarına göre türlere ayrılırlar. Bunlar:
1. Maksimum termometre: Gün içerisinde ölçülen maksimum hava sıcaklığını gösterir.
2. Minimum termometre: Gün içerisinde ölçülen minimum hava sıcaklığını gösterir.
3. Islak termometre: Havadaki nem miktarını ölçmek amacı ile termometrenin ucuna ıslak bir bez
sarılarak bezdeki suyun buharlaşması ile ölçülen sıcaklıktır.

Hava parseli içerisindeki su buharı miktarını ifade etmek için kullanılan diğer bir yöntem ise karışma oranı
yöntemidir. Karışma oranı hava parseli içerisindeki su buharı miktarının parseldeki kuru havanın kütlesine
oranıdır. Bu yöntemde parselin içindeki kuru havanın kütlesi, parselin toplam kütlesinden su buharının kütlesini çıkarmak sureti ile elde edilir

Atmosferde nem ölçmek için kullanılan cihazlar
şunlardır:
1. Psikrometre
2. Saç higrometresi
3. Elektrik higrometresi

Termosfer atmosferin en üst tabakası olup, mezopozun üzerinde yaklaşık 100 km’den başlar (Şekil 1.22). Atmosferde en yüksek sıcaklıkların görüldüğü bölgedir. Termosferdeki sıcaklıklar güneş
aktiviteleri ile çok yakından ilişkilidir.

Iyonosfer atmosferin iletken tabakası olup Dünya üzerinde
uzun mesafeli haberleşmelerde, uydularla olan haberleşmelerde çok önemli rol oynar.

Mezosfer atmosferin yerden itibaren üçüncü tabakasıdır.

Homosfer atmosferin çok iyi karışan kısmını
oluşturur. Atmosfer 100 km’ye kadar rüzgar ve
türbülans nedeni ile çok iyi karışmıştır. Bu yüzden
bazen literatürde homosfere turbosfer adı da verilir.

Sıcaklık ölçekleri sıcaklığı ölçmek için suyun kaynama ve donma noktalarını dikkate alırlar. Şekil 1.11
küresel olarak en sık kullanılan üç farklı sıcaklık ölçeğini göstermektedir. Bunlar:
1. Santigrat (Celsius) derece sıcaklık sistemi,
2. Kelvin mutlak sıcaklık sistemi ve
3. Fahrenheit derece sıcaklık sistemid

Meteorolojik görüş mesafesi; belirli bir karaktere
sahip bir cismin çıplak gözle görülüp teşhis edilebileceği
veya gece rasatlarında, genel aydınlatma
gün ışığı seviyesine çıkarılmış olsaydı, aynı cismin
görülüp teşhis edilebileceği en uzak mesafe olarak
tanımlanmaktadır.

Gözleme dayalı olarak hazırlanan METAR ya
da SPECI raporlarında havaalanlarında ölçülen
görüş mesafesi değerlerinin bazıları havacılık otoritelerinin
belirlediği kurallar çerçevesinde yer alır.
Bu değerler hâkim görüş, maksimum görüş, minimum
görüş ve pist görüş mesafesi başlığı altında
raporlanır.

Merkezinde gözlemcinin, havaalanının ya da
hava trafik kontrol kulesinin bulunduğu yatay dairesel
düzlemin yarısı ya da daha fazlasında etkin olan
görüş mesafesi değerine hâkim görüş denir. Hâkim
görüş METAR ya da SPECI raporlarında yönü belirtilmeden
metre cinsinden mutlaka yer alır.

Örneğin merkezinde bir hava trafik
kontrol (HTK) kulesi bulunmakta olup kulenin etrafındaki
8 ana yönde çeşitli görüş mesafesi ölçümleri
yapılmıştır. Bu ölçümlerin yarısında yani dört
ana yönde görüş mesafesi değeri olarak 3000 metre
değeri ölçülmüştür. Yukarıda verilen tanıma uygun
olarak 3000 değeri hâkim görüş değeri olarak
METAR ya da SPECI raporlarında yer alacaktır.

Merkezinde gözlemcinin ya da havaalanının
bulunduğu yatay dairesel düzlemde ölçülen görüş
değerleri içerisinde en düşük görüş değeri, hâkim
görüş değerinden farklıysa ve en düşük görüş 1500
metrenin altında veya hâkim görüşün %50’sinden
az ise METAR ya da SPECI raporlarında hâkim
görüş ile birlikte minimum görüş değeri de rapora
ilave edilir.

Yükselme ve yoğunlaşma seviyesi

Doymuş

Pist görüş mesafesi; pistin orta çizgisinde bulunan uçaktaki pilotun, pist orta çizgisini veya pist işaretleri ve ışıklarını tanıyıp görebildiği mesafe olarak tanımlanır ve gözlemciler ya da otomatik ölçüm sistemleri tarafından ölçülür.

Atmosferik Kararlılık

Havacılık amaçlı gözlemlere dayalı olarak hazırlanan
ve rutin olarak yayımlanan hava raporuna
METAR (Meteorological Terminal Air Report)
adı verilir.