METEOROLOJİ II

Uçağın ağırlığının ve sürükleme kuvvetinin artmasına, taşıma kuvvetinin ve uçak hızının azalmasına neden olarak uçağın işlevselliğini azaltır. Bu etkiler uçağı yavaşlatır ve uçuşta irtifa kaybetmesine neden olur. Ayrıca uçakta yapısal problemlere, motorun güç kaybetmesine, uçaktaki cihazlarda yanlış okumalara, radyo iletişiminin kaybına, frenlerin ve iniş takımlarının bozulmasına neden olur.

Buzlanmanın oluşmasını ve şiddetini etkileyen faktörler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
1. Bulut içerisinde yeterince sıvı su veya aşırı soğumuş su damlası olmalıdır.
2. Sıvı su damlalarının boyutları yeterince büyük olmalıdır.
3. Bulut içerisindeki sıcaklık sıfır derecenin altında olmalıdır.
4. Dış atmosfer sıcaklığı sıfır derecenin altında olmalıdır.
5. Uçak yüzey sıcaklığı sıfır derecenin altında olmalıdır

Çünkü çok hızlı oluşur, uçağın kontrol mekanizmalarının donmasına neden olur ve kanatların üzerinden olan hava hızını bozuntuya uğratır.

Bu tür buzlanmada oluşan buz tabakası gevrektir ve kolayca kırılır. Bu nedenle uçaktan temizlemesi kolaydır.

Oluştuğu Bölgeye Göre Buzlanma
Buzlanma uçak üzerinde oluştuğu bölgeye göre;
1. Yapısal buzlanma
2. İndüksiyon buzlanması
3. Alet buzlanması şeklindedir

Her ne kadar bulunulan bölgenin coğrafik özelliklerine bağımlı olsa da, orta enlemlerde bu üç tip buzlanma arasında görülme frekansı en yüksek olan buzlanma kırağı tipi buzlanma ve en az görülen buzlanma ise karışık buzlanmadır.

Buzlanma sonucunda uçakta oluşan fazla yük, Şekil 3.23b’de de gösterildiği gibi;
1. Uçağın ağırlığının artmasına,
2. Taşıma kuvvetinin azalmasına,
3. Sürükleme kuvvetinin artmasına,
4. İtkinin azalmasına,
5. Yakıt tüketiminin artmasına,
6. Tutunma kaybına neden olur.

Buzlanma koşulları ile karşılaşmamak için cepheye paralel uçmamalısınız.

Don, açık yüzeylerin üzerinde mercek şeffaflığında oluşan ince, kristal buz tabakasına verilen isimdir.

Buzlanma
Miktarı Buzlanma etkisi / Buz giderici-önleyici gereksinimi
Çok az: Hasar vermez. / Buz giderici-önleyici kullanmaya gerek yok.
Hafif: Devamlı birikirse hasar verir. / Arada bir buz giderici-önleyici gereklidir.
Orta: Hasar verir. Rota değişimi gerektirir. / Buz giderici-önleyicilerin sürekli kullanımını gerektirir.
Şiddetli: Çok kısa zamanda uçağın performansını etkileyecek hasar verir. / Buz giderici-önleyiciler buzlanmayı çözemez/engelleyemez. Mutlaka hemen rota değişimini gerektirir.

Stratiform tipi bulutlar, düşey yönde çok fazla gelişme göstermez. Alçak seviyeli bulutlardır. Sıcak cephe geçişi ile ilgili bulutlardır. Bu bulutların alt seviyelerinde oluşan donan yağmur ve donan çisenti buzlanma oluşturur. Kararlı atmosferik şartlarda oluştuğundan dar alanlara yayılırlar. Doğru cevap C'dir.

Kümülüform bulutlar kararsız havalarda oluşan soğuk cephe geçişleri ile ilgili bulutlardır. Taban seviyeleri stratüs bulutlar kadar alçalabilir. İçlerinde sıcaklık dağılımı gerçekleşebilir. Düşey yönde stratosfere (10-15 km) kadar yükselebilir. Doğru cevap E'dir.

Hava sıcaklıklarının 0⁰C ile -10⁰C’lerde olduğu ve kararsız hava nedeni ile iri su damlacıklarının olduğu kümülüs tipi bulutların içinde veya donan yağmur veya çisentinin oluştuğu yerlerde görülen buzlanma tipi, şeffaf buzlanmadır. Doğru cevap A'dır.

Hava sıcaklıkları -10°C ile -20°C olduğunda oluşur.Düzensiz bir şekle ve pütürlü bir yüzeye sahiptir. Uçakların aerodinamik performansını azaltır. Şeffaf değildir. Bu tür buzlanmada oluşan buz tabakası gevrektir ve kolayca kırılır. Doğru cevap B'dir.

Yapısal buzlanma, indüksiyon buzlanması ve alet buzlanması, uçak üzerinde oluşan buzlanma çeşitleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap B'dir.

İndüksiyon buzlanması motorun performansını etkiler. Buz tabakası motorun hava kanalının girişinde oluşur.Bu tip buzlanma hem pistonlu motorlarda hem de jet motorlarında oluşur. İndüksiyon buzlanması uçak tipine göre değişir. Meteorolojik bir problemden ziyade bir mühendislik problemidir. Doğru cevap D'dir.

Stratüs bulutları alçak seviye bulutlarıdır. Bu tür bulutlarda çok sık çisenti ve hafif yağmur görülür ve bu bulutlarda oluşan buzlanma kırağı tipi buzlanmadır. Stratüs bulutları genelde yanal yayılımlı bulutlardır. Düşey gelişmeli konvektif bulut özelliği ise kümülüform bulutlara ait bir özelliktir. Doğru cevap D'dir.

Oklüzyon cepheleri sıklıkla daha geniş bir alanı kaplayan ve hem stratiform hem de
kümülüform tipi bulutları içeren buzlanmaya neden olur. Geniş buzlanma zonlarına sahiptir. Oluşan buzlanma zonunun derinliği 6000 metredir. Çok hızlı bir şekilde kısa zaman içerisinde meydana gelir. Diğer buzlanma tiplerine göre iki kat daha sık oluşur. Doğru cevap C'dir.

Buzlanma, kanatlar üzerindeki laminar akışı bozarak taşıma kuvvetini azaltır ve uçağın ağırlığını artırır. Ayrıca uçak üzerindeki sürükleme kuvvetini artırarak yakıt tüketiminde artışa neden olur. Doğru cevap E'dir.

Buzlanmanın uçak üzerinde oluşturduğu yapısal ve aletsel etkiler; motorun arızasına ve güç kaybına neden olur. Görüş mesafesinin azalmasına neden olur. Uçağın kontrol yüzeylerinin hareket kabiliyetini azaltır. Uçağın yön dümenlerine hasar verir. Yakıt tüketiminde artışa yol açan etki ise aerodinamik etkiler arasında yer alır. Doğru cevap E'dir.