METEOROLOJİ II - Deneme Sınavı - 4

Dağ dalgalarının birkaç özelliği aşağıdaki gibidir:
1. Rüzgâr ne kadar kuvvetli ise dalgaların dalga boyu o kadar uzundur. Tipik olarak
dalga boyu (w) 4,5-24 km arasında değişir.
2. Dalga tepelerinin pozisyonu sabittir ve rüzgâr içlerinden akıp gider.
3. Tek bir dalganın genliği (A) 900 metreyi aşabilir.
4. Dalgalar dağın tepe ucundan yukarıya doğru 1200-1800 metre mesafeye kadar
uzanabilir. Çoğu zaman daha da yükseklere erişir.
5. Rüzgâr hızı dalga tepelerinde en şiddetli, dalga çukurlarında/vadilerinde zayıftır.
6. Dağa en yakın dalga tepesi en şiddetli olandır. Dağdan uzaklaştıkça mesafeye bağlı
olarak diğerleri gittikçe zayıflar.
7. Her dalga tepesinin altında rotor oluşur.
8. Rüzgâraltı tarafında dalgalarla ilişkili aşağı yönlü akımlar tipik olarak 10 m/sn’ye
ulaşabilir. Bazen çok daha kuvvetli, (25 m/sn) aşağı yönlü akımların oluştuğu görülmüştür.
En kuvvetli aşağı yönlü akımlar dağın tepesine yakın bir bölgede oluşur
ve eğer bir uçak buna yakalanırsa dağa çarpması kaçınılmaz olur.

Oraj fırtınaları oraj bulutları dediğimiz kümülüform tipi bulutlarda oluşur.

Daha uzun süren sıcaklık enverziyonları büyük ölçekli basınç sistemler ile ilişkilidir. Bir yüksek basınç sisteminin neden olduğu enverziyon çökme enverziyonu olarak adlandırılır.

Bulutun oraj bulutu hâline gelmeden önce geçirdiği safhalar vardır. Bir oraj bulutunun oluşabilmesi için havanın kararsızlığı, nem durumu, bir tetikleyici (ani soğuma, ani ısınma vb.), ve rüzgâr kayması gerekir.

Cephe iki farklı karakteristikteki hava kütlesini ayıran ve dar bir bölgede sıcaklık,
nem, rüzgâr yönü ve hızı gibi meteorolojik parametrelerde ani ve şiddetli değişimlerin
olduğu geçiş zonuna verilen isimdir.

CAT İngilizce Clear Air Turbulence kelimelerinin baş harflerinden oluşmuştur ve bulutsuz gökyüzü şartlarında oluşan bir türbülansı tanımlar.

CAT oluşumu sadece jet akımları ile sınırlı değildir.

Uçak buzlanması havacılık için en tehlikeli hava olaylarından bir tanesidir. Uçağın ağırlığının ve sürükleme kuvvetinin artmasına, taşıma kuvvetinin ve uçak hızının azalmasına neden olarak uçağın işlevselliğini azaltır. Bu etkiler uçağı yavaşlatır ve uçuşta irtifa kaybetmesine neden olur. Ayrıca uçakta yapısal problemlere, motorun güç kaybetmesine, uçaktaki cihazlarda yanlış okumalara, radyo iletişiminin kaybına, frenlerin ve iniş takımlarının bozulmasına neden olur.

Kırağı tipi buzlanma görünümü pütürlü, mat renkli ve sütlü beyazdır.  Şeffaf buzlanma gibi şeffaf değildir. Resimdeki buzlanma kırağı tipidir.

Şeffaf buzlanma, hava sıcaklıklarının 0˚C ile -10˚C’lerde olduğu ve kararsız hava nedeni ile iri su damlacıklarının olduğu kümülüs tipi bulutların içinde veya donan yağmur veya çisentinin oluştuğu yerlerde oluşur. Bu iri su damlacıkları uçağın yüzeyi ile temas eder etmez anında donmak yerine hava akımı ile beraber uçağın yüzeyine yayılarak hareket eder, yavaş yavaş donar ve buz tabakası oluşturur. Bu tabaka buzu şeffaf buzdur ve kanadın büyük bir kısmını kaplar. Bu tür buzlanma kuvvetli ve yapışkandır ve kurtulmak zordur. Bu şekilde oluşan buzlanmaya “şeffaf buzlanma” adı verilir. Şeffaf buzlanma en şiddetli ve tehlikeli buzlanma türüdür. Çünkü çok hızlı oluşur, uçağın kontrol mekanizmalarının donmasına neden olur ve kanatların üzerinden olan hava hızını bozuntuya uğratır. Bu tür buzlanma aynı zamanda donan yağmur veya donan çisenti sahalarında görülmektedir.

Küçük su damlaları sıklıkla sis tabakaları ve alçak seviye bulutları içerisinde oluşur. Bu tür bulutlarda çok sık çisenti ve hafif yağmur görülür. Bunlar stratüs bulutlarında küçük boyutta sıvı su damlalarının olduğunun işaretidir. Fakat bazı durumlarda hiç yağış olmayabilir. Bu bulutlarda oluşan buzlanma kırağı tipi buzlanmadır. Orta enlemlerde görülme frekansı en yüksek olan buzlanma kırağı tipi buzlanmadır.

Soğuk cephe ile ilişkili sağanak hatlarında kümülüform tipi bulutlar oluşur. Buzlanma bu sağanak hatları ile bu bulutlar içerisinde meydana gelir. Sıcak cephe durumunda ise buzlanma çoğunlukla cephe önündeki stratiform tipi bulutlarda görülür ve daha küçük aşırı soğumuş su damlacıkları nedeni ile yavaş yavaş oluşur. Sıcak cephe zonları çok daha geniş alana yayılırlar. Oklüzyon cephelerinde oluşan buzlanma zonunun derinliği 6000 metre olup yaklaşık olarak diğer buzlanma tiplerine göre iki kat daha sık oluşur. Doğru cevap E’dir.

Uçağın dengede kalabilmesi için gerekli aerodinamik parametreler taşıma kuvveti (lift), sürükleme kuvveti (drag), uçağın ağırlığı ve uçağın hareket hızıdır.

Stratüs tipi tabakalı bulutlarda meydana gelen donan çisenti veya yağmurdan, bulutun +/- 900 m üstünden veya altından uçarak veya kümülüs tipi düşey gelişimli bulutlarda ise bulutun etrafından dolanarak buzlanma alanından çıkmak buzlanma hasarlarından kaçınmaya yardımcı olur.

Buzlanma koşulları ile karşılaşmamak için cepheye paralel uçmamalısınız. 

Uçak üzerinde buz oluştuğu zaman, uçak tutunma kaybına yakın olacağından, yüksek hücum açılarından kaçınmalısınız.

Uçağınızda buz var ise, tutunma kaybı oluşabileceğinden, çok sert dönüşler yapmaktan kaçınmalısınız.

Dağ tepeleri üzerinde bulunan alçak bulutlardan kaçınmalısınız.

Sıcaklıklarının 0oC ile -20oC olduğu bilinen bulutlar içerisinden uçmaktan kaçınmalısınız.

Isıtma yöntemi ile statik port-pilot tüpü buzlanması önlenebilir.

Şeffaf buzlanma en şiddetli ve tehlikeli buzlanma türüdür. Çünkü çok hızlı oluşur, uçağın kontrol mekanizmalarının donmasına neden olur ve kanatların üzerinden olan hava hızını bozuntuya uğratır.

Seçeneklerin tamamı uçak buzlanmasının yarattığı tehlikeler arasındadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

En şiddetli buzlanma kümülüform tipi oraj üreten kümülonimbüs (Cb) bulutlarının içinde olur. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Sirrokümülüs: Pamuk ve kar lapaları gibi görünen bulutlardır. Havanın nasıl olacağına yönelik çok az bilgi verir. Doğru cevap C'dir.