METEOROLOJİ I

Meteoroloji, atmosferin fiziksel özelliklerini, atmosferdeki kısa süreli süreçleri, olayları ve bunlardaki değişimleri, atmosfer ve yeryüzü arasındaki karşılıklı etkileşimleri ile birlikte inceleyen bilim dalıdır.

Doğru cevap A' dır.

Meteorolojinin en çok bilinen alt dalları:

• Dinamik meteoroloji: Hava ve iklimle ilgili atmosfer hareketlerinin incelenmesidir.

• Fiziksel meteoroloji: Fizik prensip ve yasalarını kullanarak, tüm atmosferik olaylarıaçıklamaya çalışan meteoroloji dalıdır. Bu nedenle bu meteoroloji dalı atmosferin mekanik ve termodinamik özellikleriyle ilgilenir.

• Sinoptik meteoroloji: Gerçekleştiği anda hava durumunu haritalar üzerinde gösteren ve bu haritalardan yararlanarak gelecekteki hava durumunu tahmin eden bir meteoroloji dalıdır.

• Hava analizi ve tahminleri: Belirli bir nokta, bölge ya da ülkede kısa bir zaman dilimi içinde oluşabilecek meteorolojik olayları, gözlem ve çözümlere dayanarak önceden tahmin etmeye çalışmaktır.

Doğru cevap B' dir.

Meteorolojik bilgi: Mevcut veya beklenen meteorolojik durumlarla ilgili olarak yapılan rapor, analiz, tahmin gibi her türlü yazılı veya sözlü ifadedir.

Doğru cevap C' dir.

Meteoroloji insanlığın ilk çağlarından başlamaktadır. Meteorolojinin Milattan Önce (M.Ö.) 3000’li yıllarda Hindistan’da ortaya çıktığını eski Hint metinlerinden öğrenmekteyiz.

Doğru cevap D' dir.

Ülkemizde Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde rasathaneler kurulmuştur fakat bunların çoğu astronomi gözlemi yapmak amacını taşımaktadır. 15. yüzyılda Uluğ Bey’in kurduğu ve Ali Kuşçu’nun yöneticiliğini yaptığı rasathane en ünlüsüdür.

Doğru cevap E' dir.

Meteoroloji Genel Müdürlüğü kurulduktan iki buçuk yıl sonra II. Dünya Savaşı çıkmıştır. Bu savaş Türkiye’nin ekonomik ve insan kaynaklarının büyük bir kısmının savunmaya ayrılmasına neden olmuştur. Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) savaş sırasındaSilahlı Kuvvetlerin emrine girmiş ve çalışmalarını da buna göre yürütmüştür. II. DünyaSavaşı sonrasında MGM Dünya Meteoroloji Teşkilatına 31 Mayıs 1949 tarihinde üye olmuştur.

Doğru cevap A' dır.

Osmanlı İmparatorluğu’nda 1867 yılında Kandilli rasathanesi kurulmuştur.

Doğru cevap B' dir.

Meteorolojinin bilim olarak ortaya çıkması ancak 17. yüzyılın başlarında yapılan icat-larla mümkün olmuştur.

Doğru cevap C' dir.

Volkanik kül tavsiye merkezi: Bölgesel hava seyrüsefer anlaşmaları ile meteoroloji gözlem ofislerine, saha kontrol merkezlerine, uçuş bilgi merkezlerine, dünya saha tahmin merkezlerine, ilgili bölgesel hava tahmin merkezlerine ve uluslararası OPMET veri bankalarına volkanik patlamaları takiben atmosferde meydana gelen volkanik kül hareket tahmini ve bunların yatay ve düşey uzanışları ile ilgili olarak tavsiye bilgisi sağlamak üzere görevlendirilmiş olan meteoroloji merkezidir.

Doğru cevap D' dir.

1873 yılında Uluslararası Meteoroloji Örgütü Viyana’da kuruldu.

Doğru cevap E' dir.

Havacılık meteoroloji ofisi: Hava seyrüseferi için meteorolojik hizmet sağlamak üzere atanan ve oluşturulan çoğunlukla bir havalimanında bulunan meteoroloji ünitesidir. Havacılık meteoroloji ofisleri havalimanlarındaki uçuşlara destek sağlamak amacıyla şu görevleri yerine getirir:

-Bulunduğu havalimanlarındaki uçuşlarda kullanması için gerekli tahminleri hazırlar.

-Diğer havalimanlarının rasat ve tahminlerini alır.

- Anlık hava gözlemi ve ölçümleri yapar.

- Uçucu personel ve uçuşlar ile ilgili diğer personel için doküman hazırlar, sağlar ve brifing verir.

- Mevcut meteorolojik bilgi ve ürünleri gösterime hazır tutar. Örneğin; prognostik kartlar, raporlar, hava tahminleri gibi.

- Tahmin hazırlamakla görevli olduğu havalimanlarındaki meteorolojik şartları
devamlı takip eder.

- Gerektiğinde meydan ihbarlarını hazırlar ve dağıtımını yapar.

- Volkanik aktivitelerle ilgili rapor alındığında gerekli yerlere bilgi verir.

- Volkan aktiviteleriyle ilgili rapor hazırlar.

Bu kapsamda D seçeneğinde yer alan 'Uçuşa elverişli olmayan durumlarda havalimanının operasyonlarını durdurmak' ifadesi meteoroloji ofisinin görevleri arasında değildir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Meteorolojik bilgi: Mevcut veya beklenen meteorolojik durumlarla ilgili olarak yapılan
rapor, analiz, tahmin gibi her türlü yazılı veya sözlü ifadedir. Tahmin kartı (Prognostic chart): Hava sahasının bir bölümü veya belirlenmiş bir yüzeyin, belirli bir zaman veya zaman aralığında, belirli meteorolojik eleman veya elemanların grafiksel olarak gösterilmiş şeklidir. Rasat (Gözlem): Bir veya birden çok meteorolojik unsurun değerlendirilmesidir. Konsültasyon: Uçuş faaliyetleri ile ilgili mevcut ve/veya beklenen meteorolojik durumların bir meteorolojist veya konusunda uzman kişiler arasında tartışılmasıdır. Tartışma soru-cevap yöntemini de kapsar. Yukarıda verilen tanım Brifing'e aittir. Brifing: Mevcut ve/veya beklenen meteorolojik şartların sözlü olarak anlatımıdır ve Doğru seçenek E'dir.

A seçeneğindeki tanım Uçak gözlemini, C seçeneğindeki tanım Uluslararası hava yolları volkan gözlemini, D seçeneğindeki tanım VOLMET'i ve E seçeneğindeki tanım ise hakim rüyet'i vermektedir. Bu sebeple doğru seçenek B'dir.

Meteoroloji insanlığın ilk çağlarından başlamaktadır. Meteorolojinin Milattan Önce (M.Ö.) 3000’li yıllarda Hindistan’da ortaya çıktığını eski Hint metinlerinden öğrenmekteyiz. İnsanlar bu çağlarda bulut şekilleri, yağmur ve iklimlerin değişiminin dünyanın güneş çevresinde dönmesinden oluştuğunu tartışmışlardır. Doğru yanıt C Hindistan'dır.

1667 yılında rüzgârın yönünün ölçülmesi için kullanılan ilk anemometre Robert Hooke
tarafından icat edilmiştir.  18. yüzyıla gelindiğindeyse 1724 yılında Gabriel Fahrenheit civalı termometreyi geliştirmiştir. 1742 yılında Anders Celcius Celcius ölçeğini geliştirmiştir. Bu ölçek günümüzde kullandığımız santigrat ölçeğine çok yakındır. 1780’li yıllarda Gorace de Saussure tarafından higrometre (nemölçer) icat edilmiştir. 1787 yılında Jacques Charles havanın hacmi ile sıcaklık ilişkisini ortaya koymuştur. Doğru cevap A Gabriel Fahrenheit'tir.

1873 yılında Viyana’da toplanan Uluslararası Meteoroloji Kongresi’ne Osmanlı Devleti de çağrılmıştır. Bu kongre sonucunda bir meteoroloji ağının kurulmasına karar verilmiştir. Bu ağ kapsamında Osmanlı Devleti de meteorolojik gözlem yapılacak yerleri belirlemiştir. Bu şehirler; İstanbul, İzmir, Beyrut, Sinop, Selanik, Avlonya (Arnavutluk’ta bir şehir), Bursa ve Trabzon’dur. Doğru yanıt C Sinop'tur.

İstanbul’daki meteoroloji merkezi Kuruçeşme’de Caferağa Köşkü’nde “Kuvva-i Havaiye Müfettişliği Rasadat-ı Havaiye Müdürlüğü” ismiyle Ağustos 1915’te faaliyete başlamıştır. Sonrasında Almanlar tarafından Edirne, Gelibolu, İzmir, Sevdiköy, Zonguldak, Sinop, Ankara, Eskişehir, Konya, Sivas, Diyarbakır, Adana, Brumana, Beyrut, Kudüs ve Musul’da meteoroloji istasyonları çalışmaya başlamış ve Almanlar tarafından yetiştirilen Osmanlı Yedek Subayları bu istasyonlarda görev almışlardır.

Cumhuriyet kurulduğunda meteoroloji alanında kalan tek birim Kandilli Rasathanesi’dir. Türkiye’de meteorolojik hizmetlerin tek elden yürütülmesi çalışmaları 1936 yılında ele alınmıştır. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Direktörlüğünün kurulması için oluşturulan komisyon, 11 Şubat 1936’da Bakanlar Kurulu’na bir kanun tasarısı sunmuştur. Devlet Meteoroloji İşleri Genel Direktörlüğü’nün kurulmasının gerekçeleri Başbakan İsmet İnönü başkanlığında Bakanlar Kurulu’nda görüşülerek kabul edilmiş ve 30 Kasım 1936 tarihinde Başbakanlık Kararlar Müdürlüğü’nün 6/3727 sayılı yazısı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulmuştur. 27 madde ve 10 geçici maddeden oluşan Devlet Meteoroloji İşleri Umum Müdürlüğü Kuruluş Kanunu 10 Şubat 1937 tarih ve 3127 sayı ile kabul edilmiştir. 

Doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Meteoroloji, iklim biliminden farklı olarak daha kısa süreli olay ve süreçleri incelemektedir. Atmosfer bilimi ise hem meteoroloji hem de iklim bilimini içermektedir. Meteorolojinin en çok bilinen alt dalları:
• Dinamik meteoroloji: Hava ve iklimle ilgili atmosfer hareketlerinin incelenmesidir.
• Fiziksel meteoroloji: Fizik prensip ve yasalarını kullanarak, tüm atmosferik olayları açıklamaya çalışan meteoroloji dalıdır. Bu nedenle bu meteoroloji dalı atmosferin mekanik ve termodinamik özellikleriyle ilgilenir.
• Sinoptik meteoroloji: Gerçekleştiği anda hava durumunu haritalar üzerinde gösteren ve bu haritalardan yararlanarak gelecekteki hava durumunu tahmin eden bir meteoroloji dalıdır.
• Hava analizi ve tahminleri: Belirli bir nokta, bölge ya da ülkede kısa bir zaman dilimi içinde oluşabilecek meteorolojik olayları, gözlem ve çözümlere dayanarak önceden tahmin etmeye çalışmaktır.

Meteorolojinin farklı alt dallarının olmasının yanı sıra farklı endüstriler içinde alt dalları bulunmaktadır. Bu alt dallardan birisi de havacılık meteorolojisidir.

Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Meteoroloji, atmosferin fiziksel özelliklerini, atmosferdeki kısa süreli süreçleri, olayları ve bunlardaki değişimleri, atmosfer ve yeryüzü arasındaki karşılıklı etkileşimleri ile birlikte inceleyen bilim dalıdır. Meteorolojinin yanı sıra bu konuyla ilgili iki bilim dalını da meteorolojiden ayırmak gerekmektedir. Bunlar klimatoloji (iklim bilimi) ve atmosfer bilimidir. İklim bilimini tanımlayacak olursak yeryüzündeki iklimleri, onların kökenini, dağılışlarını ve doğal ortamı şekillendiren bir etmen olarak, rolünü inceleyen bilim dalı olarak tanımlayabiliriz. Atmosfer bilimi dediğimizde ise dünyayı saran atmosferin yapısı, hareketleri ve içerisinde gelişen olaylar ile küresel iklim sisteminin evrimi ve süreçlerini tüm yönleriyle inceleyen uygulamalı bir bilim olarak tanımlandığını görürüz. Bu sebeple doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

Meteoroloji gözlem ofisi: Uçuş bilgi bölgesi (FIR: Flight Information Region) sorumluluğunu alan ülkelerin, sorumlu oldukları FIR içinde meteorolojik hizmet  vermek üzere Meteoroloji Gözlem Ofisi oluşturma zorunluluğu bulunur. Bu nedenle ülkemizde Ankara Esenboğa ve İstanbul Atatürk Havacılık Meteoroloji Ofisleri, “Meteoroloji Gözlem Ofisi” olarak atanmıştır. Doğru yanıt D'dir.